.

.
Paisani in anda pà a fiera di u Niolu. LC Canniccioni v 1910

28/06/18

Paghjella petrirussinca

Da Maddalena parturienti,
À Maddalena penitenti...

"U primu fiori chi spunta,
È quiddu di la vita" (1)
Nostru primu fruttu
fruttificatu
Era biottu, era fiascatu,
Nostru amori calamitatu,
E cusì ch'anch'eddu ha fattu!
Erani peni di u partu:
Perla persa in... un vasu !*
U me primu fiori spuntatu,
Un fù picatu scuntatu.

Nun fù quiddu di la vita
Ma fù quiddu di a morti.
Nun fù quiddu di la vita.
Fruttu di a mala morti,
D'un amori burlascatu
Di quidd'amori fiascati.


*La Mattalena penitente
U Caravaggiu 1594
Galleria Doria Pamphilj
(Roma)


(1) tradiziunali

26/06/18

Sollu

28 di ghjunghju 1918,

Pichjava u soli, pichjava.
Marchjava e fighjulava à me ombra corta, corta e mi rimintava eiu, ziteddu, cuddenddumini in casa, à meziornu di quiddi tempi biati...
E pò, mi dumandava  à sapè quali era u mostru ? Da quiddu chi taci à quiddu chi dici ? Scumbattiva trà lamaghjunicci, tarreni scuperti, macchji brusgiati e priculu da partuttu !
Da Lunéville à ghjungna in Parighji (era a me destinazioni, decisa, par un tempu). E pò marchjà, da stu mondu di scimità ad un antru scimiziu, quantu ch'edd'un ci fussi cà ssa scelta sola ?
E solu à viaghjà, ed à viaghjà, solu.
"Megliu à avè i giandarmi appressu, cà u preti innanzu..." diciva, in paesi, Zi Santu di i Tabaglia.

Ed edda, sola, tintaccia, à scriva in agnalocu di la sò povara, veduva vita: "Seulle, seulle, seulle...*".

(Ospizii di Beaune in Burgogna)


*Da senta: L'adagio di u cuncertu par piano n°2 di S. Rachmaninov.

18/06/18

Disubidiscia (1)

A matina, à 5 ori e mezu, un c'eru. M'imaginava u scrittu: 
"18 juin 1918, 
L'adjudant-chef Barrolaccia ne s'est pas présenté ce matin à son commandement. Les sergents Puiseux et Vermeulain, interrogés, disent également ignorer où se trouve le sus-dit. De fortes présomptions de désertion pèsent sur l'adjudant-chef. Il est possible qu'il soit en vêtements civils. 
Demandons sur le champ l'aide du service interieur de la gendarmerie nationale".
Signatu Persault

17/06/18

Ubidiscia (3)

Erami pronti: i pianti, i prughjetti, u nomi di i sezzioni, cù li sò cumendamenti, i passi ch'eddu ci vuliva à piglià, l'accurtatoghji par certi gruppi... un aeronefu ci aviva purtatu uni pocchi di fotografii da fassi veda i pusizioni tinuti da i Bosci. Pusizioni ch'avivu ripurtatu nantu à ssi pianti, appuntu.
"La côte 213 doit tomber ce 17 au matin. L'Etat-major l'exige! Le commandement sera pris par l'adjudant-chef Barrolaccia. Le départ est prévu demain à 5 heures 30." Dissi u culuneddu.

16/06/18

Ubidiscia (2)

Sta volta, eru decisu.

da, BB Tasha (Pinterst)

Ubidiscia (1)

15 di ghjunghju di 1918.

 Sett'ori di sera, entri un suldatu ind'i u me cagnà ("Cagnaru, cagnaru !" Imbuccava Zi Siparoni, mi n'invengu).
"Adjudant le Lieutenant-Colonel souhaite vous entretenir, sur le champ." E chi n'avivu eiu da fà di stu culuneddu e di i sò discorsi maceddaghji ?!
"Adjudant, je vous ai fait appeler car vos faits d'armes sont parfaitement conformes à ce que l'Armée peut attendre de ceux qui la servent brillamment."
Eiu: "Euh..." ("Euh!" stu sonu ch'un asisti in corsu, l'avivu imparatu cuì, à u fronti: " Les bleus... euh, euh, euh, una tecchja, sì !")
"Je voudrais que vous repreniez le commandement de l'unité du capitaine Lejan. Votre promotion suivra. Mais, avant, il nous (oh comu mi dispiaciva ssu "nous") faut réussir le coup de main sur la côte 213, que nous prévoyons pour ce 21 à venir. Je vous donnerai les détails demain."
Eiu: "À vos ordres mon colonel !"
Sempri eiu, (ch'eru cuddatu cù u caiè à Lejean ini stacca): "Mon colonel, j'ai une faveur à vous demander."
"De quoi sagit-il ?"
"Tenez, s'il vous plait, lisez ces dernières lignes, de notre pauvre Lejean..."
Vissi un poccu di surpresa e un suriseddu nantu à u visu à u culuneddu. Pò, vultendusi, dissi :"Tenez adjudant, l'appareil est justement là ! N'oubliez pas les disques, allez !"
"À vos ordres, mon colonel, mes respects !"
"Très bien adjudant, demain matin 6 heures dans mon bureau!"

14/06/18

Spagiria

T'adoru e à riveda à tè, o cara, darìa:

1- Da u mari immensu, u sali ruditori,
2- D'agni vulcanu lunariu, cù l'arti minerariu, u zulfaru redentori,
ed, infini,
3- Di l'universu interu cusgitu à steddi d'oru, u mercuriu salvadori.
E tramutà tandu, par una ultima stonda, agni realtà.
E cusì sia e cusì sarà !

10/06/18

Guerra puetica

Ti pensu o Lou a sai, lu to cori è la caserna meia
I me senzi sò li cavaddi toi, u tò dolci ricordu è a luzerna meia
U celi sta sera s'empii à lastri di spironi
So ne vanni in lu bughju cannunieri pisantoni
Ma accantu à tè, rivegu e pò rivegu, u tò visu invadenti
A tò bocca, di curraghju, pari firitta ardenti

Di notti tonani i fanfari nustrali cume tona a tò boci
Quandi sogu à cavaddu e mi parli sottuvoci

Nostri 75 so graziosi e tali è la tò statura
Tò capeddi sò di focu è di focu dinò u cannoni, quiddu di a cumpiitura,
Rimbomba e schiatta à lu settentrioni

Ti tengu cara; i to mani e li ricordi mei,
Sonani à tutt'ora una fanfara alegra
I soli, taca à taca, s'intonnani à frumiteri
Semi l'intavulati arpiati da buffeghji stidderi*.

*Nous sommes les bat-flanc sur qui ruent les étoiles.

*Guillaume Apollinaire, après Alcools, Vol. 1, p 133. Lettres modernes Minard, 1981

Cosi d'un antru mondu

A v'aghju detta, Junot pinciulava ma cù l'occhji beddi aparti !
"Adjudant, regardez là, à vos pieds (si calò), regardez cette photographie* qui a du glisser du cahier du capitaine, là: 



Ben; ça ! Elle est bien belle n'est-ce pas ? Ce devait et'e sa chère moitié, dont il vous entretenait, non ?"
A stizza ! Tandu eiu, cù li maneri à Lejean :
"Suffit, soldat, suffit. Laissez-moi !!!"
Mi truvedi solu e circava à capiscia cum'è sarà pò statu, chi sta fotografia di Maria-Ughetta, ch'avivu ghjittata mesi e mesi fà, s'era trova cuì, indi ssu libracciolu à Lejean?
E cerca e cerca mi dissi ch'eddu, forsa, l'avarà tinuta par mè (o alora ch'edda l'avara piacciutu, ch'edda era à lu sò gustu ?) O, o, o... Andeti voi à sappè?
Fattu chi, stà fotografia, a mi sogu subitu pigliata, a mi sogu basgiata e missa in portafogliu. Cuì vicinu, à lu caldu di lu mè cori... E pò parlendu in trà me stessu, dissi ad alta boci :"Marie-Huguette, sempri vi tengu cara, a sapeti. Iè chi a sapeti ?!"
Sara statu un segnu ? Sara statu un sognu ?

* Da veda u postu di u 14/01/2018

Craonne

Sintivami da luntanu cuddà sti boci chi cantavani. Era pruibitu ssu cantu, ma quantu ci piaciva à cantaddu (cù u tintu Lejean). E pò, ridivami, oh ! 
Junot, accantu à mè, pinciulava.

"Adieu la vie, adieu l'amour,
Adieu toutes les femmes
C'est bien fini, c'est pour toujours
De cette guerre infâme
C'est à Craonne sur le plateau
Qu'on doit laisser sa peau
Car nous sommes tous condamnés
Nous sommes les sacrifiés..."

09/06/18

Palingenesia

"Terminus à T...": a guerra era fora di raghjoni a sappivami, ma l'amori ? Compiu e lettu u libru di u tintu Lejean, ripinsava à ciò chi n'era statu di la sò vita, e par essa più precisu, di ciò chi n'era di u sò amori vitali, primurdiali.
Pinsedi, tandu, à quiddu bancarottu Orezzincu chi vindiva i sò palingenesii (a parodda, a m'aviva datta César Plantagor, di filusufia prufissori e à lu fronti, di ssi valurosi sargenti maggiori), à chi circava uni scontu. Tandu eddu, ad agna dumanda, testa dura e mufrognu, gridava : "Torna à Vignali chi è un beddu paesi !"
Era u recisu di a vita terrestra, à stu tintu Lejean capitanu sfattu, vanu e rifattu.
O amicacciu, riposa in la santa paci di Diu.

08/06/18

Août 1914

"Heureusement pour moi, la guerre éclata vite. 
Je me fatiguais d'écrire à des fantômes et lisais les lettres comme autant d'inutiles mots d'excuses. 
Je ne pris, dans le courrier du jour, que mon ordre de mission qui désignait comme destination finale une quelconque caserne à Essey, près Nancy, chemin du Jard. 
Train gare de l'Est: la foule fourmillant et inquiète, désordonnée, semblait se diriger vers nulle part et partout à la fois. Tout m'était exactement égal. Tous les trains étaient réquisitionnés.
Quai numéro 1, voiture 13, compartiment des premières classes, place 63. Près de moi, une jeune femme au milieu d'un monde d'hommes pressés en uniformes ou en guenilles. Cette jeune femme donc, avait de longs cheveux bruns et de très beaux yeux verts, un chapeau assorti à sa robe. Je me dis que sa beauté, ses attentions portées à ce soldat, (soldat qui dans son imaginaire serait prêt à se sacrifier), sa douceur et son beau sourire innocent ne suffiraient jamais à combler le gouffre béant qui m'engloutissait depuis des mois déjà, mais j'avais une excuse. 
Que pouvais-je le lui dire sinon rien ? Mon esprit détruit, vacillant, aigri même, m'apparaissait désormais abandonné à un cauchemard définitif. Entre deux bruissements de roues, je l'entendis parler: "Charleville... Mézières... ma mère... un retour en arrière...", me forçais à sourire pour obtenir quelque chose (sachant qu'ensuite j'allais pouvoir vomir...)
Plus tard, je porterai des coups aux boches, espérant une balle bien placée en plein front, là où siège, justement, le souvenir et d'où pouvait venir l'oubli définitif. Cet oubli que je cherissais tant, au moins autant que Son doux souvenir écrit, toujours bien en bleus, à mon grand désespoir!
Je devais faire un testament. Non me dis-je, puisque tout m'indiffère, ou plutôt si: "Je lègue mon gramophone à qui lira ces lignes", voilà.
Seigneur, délivrez-moi de moi-même.

(11 août 1914, sur le front de V. 11h 47 du soir: J'arrête ici ce cahier.)"*

Ultima pagina di u caiè à Lejean.


05/06/18

Mai 19..

Nantu à u caiè à Lejean c'era scrittu :

"Mai 1914,
Je m'effondre".

Aghju circatu à capiscia. Sappivu d'una tranchée, d'una ripa, chi a dicivani, ch'edda si era effundrata* (sfundata, chi è megliu), ma micca di a parsona ?
M'ha spiegatu Junot, e aghju capitu tandu chi a parodda ghjusta era: "cumossu", "scunvoltu", "divastatu".
Tandu eiu, à Junot : "Ce sera été son destin humain à Lejean ? Vivre dans l'attente ? Mais l'attente de quoi? À savoir ?"
"Ben, l'capitaine, il est mort maintenant. Pas si sûr, qu'il attende !"
Forza, t'avarà avutu a raghjò à Junot ???

*(Bruttu galissisimu, di quandi a guerra era locu d'imperera).

02/06/18

À C. (28)

"Quandu si tomba sogni tamanti à u mondu, corri tandu u sangui in grossu." *
Datu da a versioni francesa di: M Kundera, Směšné Lásky, p 612, Gallimard, Paris 2011

* "Quand on tue de grands rêves, il coule beaucoup de sang."


(Ditagliu)
 William Bouguereau, 1887.