Sta mani aghju scrittu a mamma in paesi.
Mi sogu fattu cunnoscia ch'edda mi possi scriva. Un sogu s'edda t'ha capitu u senzu di stu scambiu di nomi, ma chi vuleti...
Lasciatu emi a guarnisoni par u focu in prima ligna.
À a gara, u doppu meziornu, cu l'indicazioni di a me cumpania, aghju trovu à Pitroni, a figliola e u figliolu. U tontu di Matteu ha fattu a dumanda par ingaghjassi.
Avà a vi possu dì, Mariastedda m'ha abbracciatu davanti à u babbu, ma u più beddu è, ch'un ha dettu nudda, u babbacciu ! Parlatu ha parlatu : "Aiò ziteddi chi ssi bosci l'avemi da sfrasciccà in pocchi ghjorni, a vi dicu eiu... E tralalera e tralalà !"
I treni erani carchi à omi : una sizzioni e ancu di più, in quiddi wagoni fatti par u bestiamu. Francescu pariva cuntenti. S'era buscu una buttiglietta di vinu chi i donni spartivani. In quidda mossa patriotica, ci vuliva ch'agnunu fessi qualcosa. Talmasca eddu era pinserosu. Aviva fattu a campagna à u Maroccu dui anni fà e un c'era cà eddu à cunnoscia a guerra vera e micca com'à noi quidda finta.
Ci vuliva senta i brioni. Un anzianettu di a guerra di u settanta, briaccu à paroddi bucciarava : "Vindetta, vindetta !" Era anch'eddu com'à tutti : A vindetta a si faciva cu u sangui prumissu di i ziteddi. È ghjusta st'affari cuì o nò ?
Noi altri, incatagnati in quiddi wagoni ghjuvericci à purtà, vacchi e cavaddi à u maceddu, erami cuì à mezu.
Mi dumandeti : Picchjarani i mazzeri, ancu di ghjornu ?
Unu, à cantu à me, ha dettu : "Deux semaines, il nous faut deux semaines et on est là pour les vendanges !".
Dui mesi, sì, dui mesi, o mirlacchjò !
À cinqui ori di sera u trenu si mossi. Pariva tuttu una sarpa insunnata chi si mittiva in marchja à scriva u distinu.
.
Paisani in anda pà a fiera di u Niolu. LC Canniccioni v 1910
08/08/14
Bardamu
Un era micca quartiers-libres, ma guasgi. Figuretevi ch'edda è ghjunta Mariasteda à truvami, u ghjornu laccavani entra i famiglii.
Edda : "Vi vogliu suvità o Sarrà. Faraghju l'infirmiera, o d'altri cosi, se babbu è d'accunsentu."
"Maristedda, sapeti rifuitu, eiu, a guerra cu tuttu ciò chi c'è indrentu... Un la rigrettu micca... Un calu micca u capu... Un stogu micca à piigniculà nantu à edda... A rifiutu nettu, nettu, cù tutti l'omi ch'edda porta cun edda, un aghju nudda à fà cun eddi, nudda à fà ancun'edda. Fussini puru novi centu nuvanta cinqui millioni ed eiu, solu, solu, sò eddi chi t'hani u tortu, eddi, o Mariastè e sogu eiu à avè a raghjò, chi avà, saraghju solu à sapè ciò che vogliu : un vogliu più avè da mora.
- Ma, comu fà à rifiutadda, un è micca pussibuli, aiò o Sarrà ?! Un ci sò cà i tonti e i vigliacchi chi a rifiutani, a guerra, quand'eddu ci voli à salvà a Patria d'un priculu maiò...
- Tandu, evviva i vigliacchi e i tonti e ch'eddi campani eddi, vigliacchi e tonti !
- V'arricordeti un nomi, Mariastedda, di quiddi chi sò morti à a guerra di Cent'anni ? Eti mai circatu à cunnoscia un nomi di quiddi ? Nò, navè ? Un eti mai circatu ?
- Un sapeti quali eddi sò, vi sò indifferenti ed in più scunnisciuti cà l'ultima particedda di stu pesu da tena i foglii che vò viditi cuì o cà di quiddu caccatu mattutinu vostru...
Viditi ch'eddi sò morti par nudda, Mariastedda ! Par nudda ssi scemi cuì ! A vi dicu eiu ! A prova è fatta ! Un è cà a vita chi conta.
Scumettiti chi, da cuì à deci mil'anni d'avali, sta guerra, tamanta ch'edda ci parghi oghji, sarà sminticata da tutti (...)
Eiu, o Mariastè, à l'avena, un ci crergu ..."*
L'aghju vistu parta amara, dilusa, ma ci semi prumissi di truvacci dumani à a gara, puvaretta.
*D'appressu à : Voyage au bout de la nuit, Louis-Ferdinand CELINE, p794, Baland éditeur 1966.
Edda : "Vi vogliu suvità o Sarrà. Faraghju l'infirmiera, o d'altri cosi, se babbu è d'accunsentu."
"Maristedda, sapeti rifuitu, eiu, a guerra cu tuttu ciò chi c'è indrentu... Un la rigrettu micca... Un calu micca u capu... Un stogu micca à piigniculà nantu à edda... A rifiutu nettu, nettu, cù tutti l'omi ch'edda porta cun edda, un aghju nudda à fà cun eddi, nudda à fà ancun'edda. Fussini puru novi centu nuvanta cinqui millioni ed eiu, solu, solu, sò eddi chi t'hani u tortu, eddi, o Mariastè e sogu eiu à avè a raghjò, chi avà, saraghju solu à sapè ciò che vogliu : un vogliu più avè da mora.
- Ma, comu fà à rifiutadda, un è micca pussibuli, aiò o Sarrà ?! Un ci sò cà i tonti e i vigliacchi chi a rifiutani, a guerra, quand'eddu ci voli à salvà a Patria d'un priculu maiò...
- Tandu, evviva i vigliacchi e i tonti e ch'eddi campani eddi, vigliacchi e tonti !
- V'arricordeti un nomi, Mariastedda, di quiddi chi sò morti à a guerra di Cent'anni ? Eti mai circatu à cunnoscia un nomi di quiddi ? Nò, navè ? Un eti mai circatu ?
- Un sapeti quali eddi sò, vi sò indifferenti ed in più scunnisciuti cà l'ultima particedda di stu pesu da tena i foglii che vò viditi cuì o cà di quiddu caccatu mattutinu vostru...
Viditi ch'eddi sò morti par nudda, Mariastedda ! Par nudda ssi scemi cuì ! A vi dicu eiu ! A prova è fatta ! Un è cà a vita chi conta.
Scumettiti chi, da cuì à deci mil'anni d'avali, sta guerra, tamanta ch'edda ci parghi oghji, sarà sminticata da tutti (...)
Eiu, o Mariastè, à l'avena, un ci crergu ..."*
L'aghju vistu parta amara, dilusa, ma ci semi prumissi di truvacci dumani à a gara, puvaretta.
*D'appressu à : Voyage au bout de la nuit, Louis-Ferdinand CELINE, p794, Baland éditeur 1966.
07/08/14
Fucileru di prima classa
A mani sò statu cunfirmatu tireur d'élite da u Capitanu Lannoy. M'ha cumplimintatu e m'ha datu (a vi dicu comu l'aghju intesa) : un cor de chasse de drap, un insegnu da cosgia nantu à manica manca di u me uniformi.
Comu aghju da dì in paesi quand'e mi ni vultaraghju ? Eru tiradori di prima trinca, bon' tiradori, fucileru di prima classa, tiradori di sceltu ?
Fucileru di prima classa, eccu ! Mi piaci : fucileru di prima classa.
Comu aghju da dì in paesi quand'e mi ni vultaraghju ? Eru tiradori di prima trinca, bon' tiradori, fucileru di prima classa, tiradori di sceltu ?
Fucileru di prima classa, eccu ! Mi piaci : fucileru di prima classa.
Tireur d'élite
Sta mani c'è statu à dinò un eserciziu di tiru.
Mi piaciva à me à manighjà fucili e affari cusigni. Era statu listessa, in Corsica, à u serviziu quandu eru à u suldatu.
Prima, stesi, ci vuliva à tuccà u segnu à centu metri. Agnunu aviva vinti colpi da tirà. Sogu statu eiu, u più bonu di a sizzioni cu Francescu u Pughjulanu.
Doppu c'è vulsutu, prima à zappà un fossu e doppu à tirà, sempri vinti cartuccii par omu, ma sta volta indinnuchjati. E cuì dinò sò statu eiu u più bravu, ma solu, sta volta :
Essendu di mira, u sargenti Talmasca mi dissi : "À partesi d'oghji o Barrulà, ti facciu passà tireur d'élite."
Eru fieru chi, era più cà u simplici suldatu, era !
Mi piaciva à me à manighjà fucili e affari cusigni. Era statu listessa, in Corsica, à u serviziu quandu eru à u suldatu.
Prima, stesi, ci vuliva à tuccà u segnu à centu metri. Agnunu aviva vinti colpi da tirà. Sogu statu eiu, u più bonu di a sizzioni cu Francescu u Pughjulanu.
Doppu c'è vulsutu, prima à zappà un fossu e doppu à tirà, sempri vinti cartuccii par omu, ma sta volta indinnuchjati. E cuì dinò sò statu eiu u più bravu, ma solu, sta volta :
Essendu di mira, u sargenti Talmasca mi dissi : "À partesi d'oghji o Barrulà, ti facciu passà tireur d'élite."
Eru fieru chi, era più cà u simplici suldatu, era !
Da: Le Soldat de demain. Manuel militaire de la jeunesse française, à l'usage des sociétés de préparation militaire, sociétés de gymnastique. M. Imhaus et R. Chapelot, éditeurs (Paris), 1913
Source : Bibliothèque nationale de France, département Sciences et techniques, 8-V-36453
06/08/14
Suldatu d'infantaria
Charles Camoin
Autoportrait en soldat, 1901, musée Granet, Aix-en-Provence
Da : http://www.charles-camoin.com, i ringraziu.
Bigliettinu
Aghju scrittu un bigliettu :
Nous allons partir demain ou après-demain.
Si tu veux m'écrire, tu peux le faire. Mais ne me demande rien.
Tu dois écrire à mon nom :
Soldat Antoine Marius Barrolaccia
141ème RI
3ème bataillon, 1er peloton.
Embrasse les tiens.
Sarratu fora
Eru primurosu di tuccadda, à Mariastedda, ma ci vuliva prima à truvà qualchi missagieru.
E cerca e cerca, quandu mi vensi l'idea di faddu passà par un certu Joseph Guiraud, mitragliori di u regimentu ch'aviva à sorta à veda a mamma malata e ch'aviva una permissioni di 2 ori. È statu d'accunsentu, l'aghju ringraziatu.
Fù cusì chi Mariastedda e i soi funi avertiti.
Nous allons partir demain ou après-demain.
Si tu veux m'écrire, tu peux le faire. Mais ne me demande rien.
Tu dois écrire à mon nom :
Soldat Antoine Marius Barrolaccia
141ème RI
3ème bataillon, 1er peloton.
Embrasse les tiens.
Sarratu fora
Eru primurosu di tuccadda, à Mariastedda, ma ci vuliva prima à truvà qualchi missagieru.
E cerca e cerca, quandu mi vensi l'idea di faddu passà par un certu Joseph Guiraud, mitragliori di u regimentu ch'aviva à sorta à veda a mamma malata e ch'aviva una permissioni di 2 ori. È statu d'accunsentu, l'aghju ringraziatu.
Fù cusì chi Mariastedda e i soi funi avertiti.
Casticatissimi annali di Marseglia.
Oghji era tempu d'ovri... e di manovri.
Emi marchjatu dui ore à ghjunghjà à Plan-de-Cuques e doppu avaremi passatu tre ori à fà a guerra finta (emi vintu noi, tiravami à polvara) !
À u tiru à u segnu, u veru stu colpu, agnunu t'aviva a sò tacca.
Culà aghju fattu cunniscienza cu un certu Francescu u Pughjulanu, quidd'altru corsu di a sizzioni. Era di segnu eddu. Ma un mi piacciva tantu cu u sò capu fattu à ovu e i sò strufuletti pieni à a bocca, certi volti cummandava ancu. Cummandava a meda biotta, sì.
Infini chi, cusì si passeti a ghjurnata.
Parivami ziteddi in campu.
Parò a guerra, a vera, era stata edda, dicchjarata.
Emi marchjatu dui ore à ghjunghjà à Plan-de-Cuques e doppu avaremi passatu tre ori à fà a guerra finta (emi vintu noi, tiravami à polvara) !
À u tiru à u segnu, u veru stu colpu, agnunu t'aviva a sò tacca.
Culà aghju fattu cunniscienza cu un certu Francescu u Pughjulanu, quidd'altru corsu di a sizzioni. Era di segnu eddu. Ma un mi piacciva tantu cu u sò capu fattu à ovu e i sò strufuletti pieni à a bocca, certi volti cummandava ancu. Cummandava a meda biotta, sì.
Infini chi, cusì si passeti a ghjurnata.
Parivami ziteddi in campu.
Parò a guerra, a vera, era stata edda, dicchjarata.
Speranza
Ghjesù Cristu d'occhji ci tena,
Ind'a speranza ci mantena*
*Austinu Agostini, Dite a vostra RCFM, 05-08-2014.
Ind'a speranza ci mantena*
*Austinu Agostini, Dite a vostra RCFM, 05-08-2014.
Sfilavami
A sei ori di sera, eru à u scagnu, libettu in manu à tuccà u me furbì (a dutazioni).
Fui virsatu ind'u 15esimu corpu (ben intesu), 29esima divisioni, 141esimu regimentu d'infantaria (quiddu di Marseglia), terzu battaglioni, terza cumpagnia, 1mu plitonu, 2nda sizzioni, squatra di un certu sargenti Talmasca.
A mani à sei ori sfilavami in fila, par ottu, ind'a caserna : "Un, deux. Un, deux...".
Saremi stati cusì, una trintena, appenna di più.
O, ci vuliva à veda !
Fui virsatu ind'u 15esimu corpu (ben intesu), 29esima divisioni, 141esimu regimentu d'infantaria (quiddu di Marseglia), terzu battaglioni, terza cumpagnia, 1mu plitonu, 2nda sizzioni, squatra di un certu sargenti Talmasca.
A mani à sei ori sfilavami in fila, par ottu, ind'a caserna : "Un, deux. Un, deux...".
Saremi stati cusì, una trintena, appenna di più.
O, ci vuliva à veda !
05/08/14
Middi dui centu sessanta setti
Matricula 1267, classa 1911.
Mi viniva mali à didda : "Matricule... Midde... Mille dui centu... Mille deux cent sessanta.. Mille deux cent soixante sept ! Eccu, mille deux cent soixante sept. Classe 1911. Barrolaccia, Antoine, Marius."
Ci ha da vulè chi m'invenghi !
Mi viniva mali à didda : "Matricule... Midde... Mille dui centu... Mille deux cent sessanta.. Mille deux cent soixante sept ! Eccu, mille deux cent soixante sept. Classe 1911. Barrolaccia, Antoine, Marius."
Ci ha da vulè chi m'invenghi !
Matricula 1267
Fà chi un'ora doppu u nostru sargenti stava penna in manu, librettu novu, novu e stamponi in manu, prontu à scriva :
Eddu : "Classe de recrutement ?"
Eiu : "1911"
Eddu : "Numéro au registre : Umh, aghju da marcà cum'edda mi veni : 1267... 15esima Regioni,
Classe de mobilisation", sempri eddu : Più anziana, 2nda riserva.
Bureau de recrutement : Marseille"
Nom et prénom, comu ti voli chjamà ?"
Eiu : ...
Tandu eddu : "Barrolaccia, Antoni, Mariu. Va bè ?"
Eiu : ...
Eddu : "Quandu è chi tu sè natu ?"
Eiu : "U 6 di sittembri 1891, ma, mamma..."
Eddu : "Un c'è ne mù, ne mà ! À.."
Eiu : "Comu à. À chini"?
Eddu : "À, veni à dì, induva è che tu sè natu ?"
Eiu : "Ind'i i Rossi."
Eddu, cuntentu : "Nè à : Rossi, è cusì u nomi di u paesi ? Sè Russaciu ?"
Eiu : "Russincu !"
Eddu : "Profession ?"
Eiu : "Sò natu pastori, in Sardegna aghju fattu u suvaru e cuì aghju fattu parecchji cosi à u portu."
Eddu : "Emi à metta "camalu", tandu ! Gradu ?"
Eiu : "Eru suldatu di prima classa."
Eddu : "Mi cunveni, domicile ?"
Eiu : "Stava cuì, in una casamata di u portu..."
Eddu : "Femi cusì, 6 quai de la Joliette, canton: Marseille, département: Bouches-du-Rhone. Andarà.
Ci semi ! Aiò o Barrulà, veni ancu megu à tuccà a tò dutazioni ti truvaremi un'affittazioni.
E zittu e muttu, mirè !"
In quattru e tre setti u me ghjaccaru di morsu m'aviva cacciatu d'imbarazzu !
Quiddu ghjornu si pò dì ch'eddu c'era un santu chi prigava par me, sapet. In più, m'hani datu una tabuletta di a cicculata !
Eddu : "Classe de recrutement ?"
Eiu : "1911"
Eddu : "Numéro au registre : Umh, aghju da marcà cum'edda mi veni : 1267... 15esima Regioni,
Classe de mobilisation", sempri eddu : Più anziana, 2nda riserva.
Bureau de recrutement : Marseille"
Nom et prénom, comu ti voli chjamà ?"
Eiu : ...
Tandu eddu : "Barrolaccia, Antoni, Mariu. Va bè ?"
Eiu : ...
Eddu : "Quandu è chi tu sè natu ?"
Eiu : "U 6 di sittembri 1891, ma, mamma..."
Eddu : "Un c'è ne mù, ne mà ! À.."
Eiu : "Comu à. À chini"?
Eddu : "À, veni à dì, induva è che tu sè natu ?"
Eiu : "Ind'i i Rossi."
Eddu, cuntentu : "Nè à : Rossi, è cusì u nomi di u paesi ? Sè Russaciu ?"
Eiu : "Russincu !"
Eddu : "Profession ?"
Eiu : "Sò natu pastori, in Sardegna aghju fattu u suvaru e cuì aghju fattu parecchji cosi à u portu."
Eddu : "Emi à metta "camalu", tandu ! Gradu ?"
Eiu : "Eru suldatu di prima classa."
Eddu : "Mi cunveni, domicile ?"
Eiu : "Stava cuì, in una casamata di u portu..."
Eddu : "Femi cusì, 6 quai de la Joliette, canton: Marseille, département: Bouches-du-Rhone. Andarà.
Ci semi ! Aiò o Barrulà, veni ancu megu à tuccà a tò dutazioni ti truvaremi un'affittazioni.
E zittu e muttu, mirè !"
In quattru e tre setti u me ghjaccaru di morsu m'aviva cacciatu d'imbarazzu !
Quiddu ghjornu si pò dì ch'eddu c'era un santu chi prigava par me, sapet. In più, m'hani datu una tabuletta di a cicculata !
Fascicule
Fà chi à meziornu passatu, mi truvedi spiccatu da i cunsignati quand'eddu vinsi à Bocchineru. Sta volta era eiu prontu à mursicaddu !
Mi dissi : "Vedi, o paisanò, i tipi culà (mi facciva veda i cunsignati) hani à tutti essa virsati ind'i battaglioni disciplinarii. Ancu assai chi...
Sogu chi fascicule un hai micca, hani à vena u doppu meziornu i giandarmi à circà u pelu ind'ovu à quiddi chi un hani micca.
Fascicule,eiu, ti n'aghju da fà unu. E cusì vinarè ind'a a meia, a cumpania, saremi tre corsi."
Comu e parchi avarà aghjittu cusì, quista un la sogu ?
Mi dissi : "Vedi, o paisanò, i tipi culà (mi facciva veda i cunsignati) hani à tutti essa virsati ind'i battaglioni disciplinarii. Ancu assai chi...
Sogu chi fascicule un hai micca, hani à vena u doppu meziornu i giandarmi à circà u pelu ind'ovu à quiddi chi un hani micca.
Fascicule,eiu, ti n'aghju da fà unu. E cusì vinarè ind'a a meia, a cumpania, saremi tre corsi."
Comu e parchi avarà aghjittu cusì, quista un la sogu ?
04/08/14
Bocchineru
Induva andaremi à fà festa sta volta ?
Dui ghjorni ch'erami cuì senza nutizii ne nudda. Magnà, un ni parlemi.
A mani ch'e vi dicu mossimi à scopra venti, chi erami cuì e nun sappivami nudda, nudda di ciò chi si passava.
S'astri erani accupati à marchjà à u passu e noi erami cuì ad aspittà.
Vidii, tandu, un sargenti chi, à l'ingerma, mi pariva corsu.
Dissi, eiu, in corsu, apposta : "Scusatemi, o sargen' ? A vi possu fà una dumanda ? À chi ni semi ?"
U tipu passò tiratu, tiratu, fendu niccia d'un senta. Pò vultendusini, era prontu à inghjaccarami, cu u nodu di a massedda strintu.
E postu che nò semi à i ghjaccari, abbaghjò u sargenti : "Cu i dumandi, si và à Roma ! Un peu de respect soldat. Garde à vous !" U tuttu era statu dettu cu un accentu di quiddi, chi m'eti capitu... (E paffa ! L'omu era corsu ! Chi un m'eru sbagliatu, eiu.)
"Demi-tour. Reste avec les consignés ! Attends les ordres !"
C'era un tipu in paesi, t'aviva un ghjaccaracciu, Bocchineru, bavacciuloni, pariva tuttu eddu.
"Eh, toi le corsico, tu vois les soldats là-bas, ils sont de corvée de patates, va aider, vite."
A vi dicu, t'aviva, quistu, u gherbu di Bocchineru.
E mi truvedi intraccia di fà a corvée (Eru à u priparà d'un brodu: un ghjaddu par centinai d'omi...)
Aghju sappiutu doppu ch'eddu era un certu Talmasca di u Ghjunchettu.
Mi venara in manu quistu, mi vinarà.
Dui ghjorni ch'erami cuì senza nutizii ne nudda. Magnà, un ni parlemi.
A mani ch'e vi dicu mossimi à scopra venti, chi erami cuì e nun sappivami nudda, nudda di ciò chi si passava.
S'astri erani accupati à marchjà à u passu e noi erami cuì ad aspittà.
Vidii, tandu, un sargenti chi, à l'ingerma, mi pariva corsu.
Dissi, eiu, in corsu, apposta : "Scusatemi, o sargen' ? A vi possu fà una dumanda ? À chi ni semi ?"
U tipu passò tiratu, tiratu, fendu niccia d'un senta. Pò vultendusini, era prontu à inghjaccarami, cu u nodu di a massedda strintu.
E postu che nò semi à i ghjaccari, abbaghjò u sargenti : "Cu i dumandi, si và à Roma ! Un peu de respect soldat. Garde à vous !" U tuttu era statu dettu cu un accentu di quiddi, chi m'eti capitu... (E paffa ! L'omu era corsu ! Chi un m'eru sbagliatu, eiu.)
"Demi-tour. Reste avec les consignés ! Attends les ordres !"
C'era un tipu in paesi, t'aviva un ghjaccaracciu, Bocchineru, bavacciuloni, pariva tuttu eddu.
"Eh, toi le corsico, tu vois les soldats là-bas, ils sont de corvée de patates, va aider, vite."
A vi dicu, t'aviva, quistu, u gherbu di Bocchineru.
E mi truvedi intraccia di fà a corvée (Eru à u priparà d'un brodu: un ghjaddu par centinai d'omi...)
Aghju sappiutu doppu ch'eddu era un certu Talmasca di u Ghjunchettu.
Mi venara in manu quistu, mi vinarà.
03/08/14
Chi va à e nozzi
Chi va a e nozzi e un è invitatu, leva di bastonni in capu.
A notti l'emi passatu in tarra.
Aghju pinsatu à i nostri ammuntagneri ind'u Cacchjoni, durmivami cusì : una petra par cuscinu e u celi à cuperta, ghjenti cuttigna, mi. Si pò dì ch'erani beddi tempi tandu. Quantu erami ? Sariami stati sei o setti famiglii culand'su. A mani mugnivami e agnunu t'aviva a sò cuppa di latti, u sò pezzu di furmagliu e a sò civodda, ah bò, nò !
A notti l'emi passatu in tarra.
Aghju pinsatu à i nostri ammuntagneri ind'u Cacchjoni, durmivami cusì : una petra par cuscinu e u celi à cuperta, ghjenti cuttigna, mi. Si pò dì ch'erani beddi tempi tandu. Quantu erami ? Sariami stati sei o setti famiglii culand'su. A mani mugnivami e agnunu t'aviva a sò cuppa di latti, u sò pezzu di furmagliu e a sò civodda, ah bò, nò !
02/08/14
Dutazioni
À chi voli barà prestu u vasceddu, unga i parati !
"Chi fascicule, je ne l'ai pas, moi."
"Bon, alors mets-toi là, de ce côté et attends !"
Aghju dettu : "À vos ordres !"
E pò aghju pinsatu doppu : un pudiva sta zittu, o tontu...
Saremi statu una cinquantena cum'à me, accantati.
L'altri passavani e tuccavani u paquetage, veni à dì : U manteddu, (u cappotu ch'eddi chjamani) cu i sò pantalò rossi, camisgia, calzunetti, a sò vesta, un paghju di scarpi, sgambaroni e kepì (rossu e turchinu. U turchinu, u chjamavani eddi : "bleu").
Un si pò dì nudda, chi a tinuta (l'uniformu), beddu, era !
Tuccavani dinò tre carcheri, un curghjolu, di quiddi sacchi chi si portani in coddu, sapeti, da darretu : l'havresac, uni stucciu porta spadda, una zucca par l'acqua dettu "u bidò", curighjini da tena i pantalò, tracoddi pà u fucili, una cravata, un fazzulettu e una tuvaglia, a gamela, una cuchjara, una bisgiacca e una pindigliata guarnita da fà cusgera..
Tuccavani in più, 24 biscuttini, zuccaru e cafè, tre pugni di fasgiolu e dui buati di carri !*
Un sargenti, l'aria maliziosa, matriculava tuttu : arnesi e strumenti, fucili. Verificava tuttu l'insigni e u gradu.
Infini chi, emi passatu a ghjurnata senza magnà à aspitta fora e à fighjulà l'incurporazioni di tutti i cumpagnii marsegliesi. "Votre cas sera examiné demain...", ha dettu un gradatu, "en attendant vous n'avez qu'a coucher là. On vous portera à manger."
Hai magnatu tu ?
*Cu, http://histoiremilitaria2.discutforum.com/t9-le-paquetage-du-soldat-francais-en-1914, à ringraziaddi
Dumenica u 2 aostu 1914, Caserna di u Miù, nò di u Muì !
Ancu assai chi m'eru trovu un omu anzianu, unu di Bastia à insignami a strada ! Infini chi à a caserna di Miu-Muì, ci sò ghjuntu.
À a porta m'hani dumandatu : "Présente toi : nom, prénom, grade, régiment, casernement."
Eiu, sempri à u garde-à-vous : "Sarratu... Fora, soldat de1ère classe, 173 RI, Ajaccio, à vos ordres !"
M'hani laccatu entra e ci hani missu tutti in fila, saremi stati à miliai. Avaraghju aspittatu cusigna una uretta o di più. À a fini, ghjungu, eiu, davanti à una tola (ci n'era cusì decini di fronti). C'era un tipu, un capurali, penna in manu e mustacci larghi :
"Ton fascicule !"Ancu assai chi m'eru trovu un omu anzianu, unu di Bastia à insignami a strada ! Infini chi à a caserna di Miu-Muì, ci sò ghjuntu.
À a porta m'hani dumandatu : "Présente toi : nom, prénom, grade, régiment, casernement."
Eiu, sempri à u garde-à-vous : "Sarratu... Fora, soldat de1ère classe, 173 RI, Ajaccio, à vos ordres !"
M'hani laccatu entra e ci hani missu tutti in fila, saremi stati à miliai. Avaraghju aspittatu cusigna una uretta o di più. À a fini, ghjungu, eiu, davanti à una tola (ci n'era cusì decini di fronti). C'era un tipu, un capurali, penna in manu e mustacci larghi :
"Chi fascicule, je ne l'ai pas, moi."
"Bon, alors mets-toi là, de ce côté et attends !"
Aghju dettu : "À vos ordres !"
E pò aghju pinsatu doppu : un pudiva sta zittu, o tontu...
Saremi statu una cinquantena cum'à me, accantati.
L'altri passavani e tuccavani u paquetage, veni à dì : U manteddu, (u cappotu ch'eddi chjamani) cu i sò pantalò rossi, camisgia, calzunetti, a sò vesta, un paghju di scarpi, sgambaroni e kepì (rossu e turchinu. U turchinu, u chjamavani eddi : "bleu").
Un si pò dì nudda, chi a tinuta (l'uniformu), beddu, era !
Tuccavani dinò tre carcheri, un curghjolu, di quiddi sacchi chi si portani in coddu, sapeti, da darretu : l'havresac, uni stucciu porta spadda, una zucca par l'acqua dettu "u bidò", curighjini da tena i pantalò, tracoddi pà u fucili, una cravata, un fazzulettu e una tuvaglia, a gamela, una cuchjara, una bisgiacca e una pindigliata guarnita da fà cusgera..
Tuccavani in più, 24 biscuttini, zuccaru e cafè, tre pugni di fasgiolu e dui buati di carri !*
Un sargenti, l'aria maliziosa, matriculava tuttu : arnesi e strumenti, fucili. Verificava tuttu l'insigni e u gradu.
Infini chi, emi passatu a ghjurnata senza magnà à aspitta fora e à fighjulà l'incurporazioni di tutti i cumpagnii marsegliesi. "Votre cas sera examiné demain...", ha dettu un gradatu, "en attendant vous n'avez qu'a coucher là. On vous portera à manger."
Hai magnatu tu ?
*Cu, http://histoiremilitaria2.discutforum.com/t9-le-paquetage-du-soldat-francais-en-1914, à ringraziaddi
Parchi ?
Parchi un aghju micca scappatu u ghjornu ? Comu avaraghju fattu, eiu, à suvità a banda comu a pecura matta ?
L'appeddu era statu più forti cà tuttu e ci vuliva ch'e ci fussi anch'eiu.
S'edda era stata avà e avedda sapiuta innanzu ? Ihh : fughji, chi ti fughji !!!
L'appeddu era statu più forti cà tuttu e ci vuliva ch'e ci fussi anch'eiu.
S'edda era stata avà e avedda sapiuta innanzu ? Ihh : fughji, chi ti fughji !!!
Muy, Miù
Ghjuntu à a gara, c'era una massa di ghjenti.
L'ordini dati erani quisti : "Soldats, rejoignez vos casernes. Ordre vous est donné : Soldats, rejoignez vos casernes !"
A meia a caserna era in Aghjacciu...
E i sintivu turrà à dì, cu spesi di portaboci : "Soldats, rejoignez vos casernes. Ordre vous est donné : Soldats, rejoignez vos casernes et n'oubliez pas, munissez vous de vos livrets militaires. Rejoignez vos casernes !"
A pudeti dì middi volti, a meia a caserna è in Aghjacciu...
E torra à Vignali : "Soldats, rejoignez vos casernes. Ordre vous est donné : Soldats, rejoignez vos casernes !"
Infini chi à a fini sogu andatu à truvà un capitanu e l'aghju dettu :" Mon capitaine, ma caserne à moi, est à Ajaccio. Comment je fais, moi ?"
Era un bravu omu e m'ha dettu : "Attends moi là mon brave."
Ha dettu " brave", s'è subitu avvistu quistu, ch'un avivu tanta paura, eiu.
E aspiteti. Vinsi e mi dissi : "Je me suis renseigné, tu dois aller à la caserne du Muy. Allez, bonne chance mon gars !"
Mi missi à u garde-à-vous e dissi : "Merci mon capitaine !"
A caserna di u Miù, ni ? A caserna di u Miù, umbehhh.
À truvadda...
L'ordini dati erani quisti : "Soldats, rejoignez vos casernes. Ordre vous est donné : Soldats, rejoignez vos casernes !"
A meia a caserna era in Aghjacciu...
E i sintivu turrà à dì, cu spesi di portaboci : "Soldats, rejoignez vos casernes. Ordre vous est donné : Soldats, rejoignez vos casernes et n'oubliez pas, munissez vous de vos livrets militaires. Rejoignez vos casernes !"
A pudeti dì middi volti, a meia a caserna è in Aghjacciu...
E torra à Vignali : "Soldats, rejoignez vos casernes. Ordre vous est donné : Soldats, rejoignez vos casernes !"
Infini chi à a fini sogu andatu à truvà un capitanu e l'aghju dettu :" Mon capitaine, ma caserne à moi, est à Ajaccio. Comment je fais, moi ?"
Era un bravu omu e m'ha dettu : "Attends moi là mon brave."
Ha dettu " brave", s'è subitu avvistu quistu, ch'un avivu tanta paura, eiu.
E aspiteti. Vinsi e mi dissi : "Je me suis renseigné, tu dois aller à la caserne du Muy. Allez, bonne chance mon gars !"
Mi missi à u garde-à-vous e dissi : "Merci mon capitaine !"
A caserna di u Miù, ni ? A caserna di u Miù, umbehhh.
À truvadda...
À babbu
Eiu sogu chi sta sera
Cuddarani canti infernali...
Eccu u me scorru di cianga
Duva eddu durmiva u me fronti fieru,
À i mughji di i venti,
Par i gridi di Dicembri ;
Eccu cuì a meia la vita,
Tutta in pulvariccia accolta...
Bonjour, Yacine Kateb, Soliloques, (1946)
Cuddarani canti infernali...
Eccu u me scorru di cianga
Duva eddu durmiva u me fronti fieru,
À i mughji di i venti,
Par i gridi di Dicembri ;
Eccu cuì a meia la vita,
Tutta in pulvariccia accolta...
Bonjour, Yacine Kateb, Soliloques, (1946)
01/08/14
Mobilisazioni generali
U ghjornu à quatr'ori, sintii i campani sunnà à marteddu, rimbumbà pà ssi carrughji, par sti poghji.
Chjocchi ni vinivani centu e middi : burbbuttumi di a morti, viniti à noi, viniti e piglietivi i famiti (chi i tecchji dormani sempri à st'ora) !
Aghju capitu subitu lighjenddu, in piazza, quidd'affissu.
Era scrittu "sul foglio", esiè o Gustà, era scrittu. E sta volta tuccava à noi.
T'aviva a raghjò, eddu : "C'erami, e pò, bè !"
Lighjivu e turravu à leghja :
"Tout Français soumis aux obligations militaires doit, sous peine d'être puni avec toute la rigueur des lois, obéir aux prescriptions du FASCICULE DE MOBILISATION, (pages colorées placées dans son livret).
E, à dinò:
"Sont visés par le présent ordre TOUS LES HOMMES non présents sous les drapeaux..."
Andeti à a casamata à ricuta i me panni. I missi in quiddu sacchiteddu ch'eddi m'avivani dattu à l'usina. Era mezu pienu, arristava dinò un pezzu di pani seccu e un pizzateddu di a salsiccietta ch'eddi m'avavani dattu i Salvi, l'altra dumenica, i ficheti indrentu d'un colpu seccu. Lacheti a porta sarrata ma micca di chjavi. Fascicule un n'avivu micca, u m'eru laccatu in casa in paesi. Pinseti, avivu da fughja librettu in manu !
Ma sappivu parò ch'eddu ci vuliva andà subitu à a gara. Chersi à un ghjuvanottu a strada di a gara, e tandu mi dissi, eddu : "Tu cherches la gare, eh bien, mais viens avec moi, métèque !"
Mi dumandava à me, ma chi sarà un métèque ?
Chjocchi ni vinivani centu e middi : burbbuttumi di a morti, viniti à noi, viniti e piglietivi i famiti (chi i tecchji dormani sempri à st'ora) !
Aghju capitu subitu lighjenddu, in piazza, quidd'affissu.
Era scrittu "sul foglio", esiè o Gustà, era scrittu. E sta volta tuccava à noi.
T'aviva a raghjò, eddu : "C'erami, e pò, bè !"
Lighjivu e turravu à leghja :
"Tout Français soumis aux obligations militaires doit, sous peine d'être puni avec toute la rigueur des lois, obéir aux prescriptions du FASCICULE DE MOBILISATION, (pages colorées placées dans son livret).
E, à dinò:
"Sont visés par le présent ordre TOUS LES HOMMES non présents sous les drapeaux..."
Andeti à a casamata à ricuta i me panni. I missi in quiddu sacchiteddu ch'eddi m'avivani dattu à l'usina. Era mezu pienu, arristava dinò un pezzu di pani seccu e un pizzateddu di a salsiccietta ch'eddi m'avavani dattu i Salvi, l'altra dumenica, i ficheti indrentu d'un colpu seccu. Lacheti a porta sarrata ma micca di chjavi. Fascicule un n'avivu micca, u m'eru laccatu in casa in paesi. Pinseti, avivu da fughja librettu in manu !
Ma sappivu parò ch'eddu ci vuliva andà subitu à a gara. Chersi à un ghjuvanottu a strada di a gara, e tandu mi dissi, eddu : "Tu cherches la gare, eh bien, mais viens avec moi, métèque !"
Mi dumandava à me, ma chi sarà un métèque ?
Gallica.bnf.fr
U tempu mazzerescu
"L'assassinu stava arritu, piola in manu, à darretu à a sò vittima accupata, edda, à adducà qualchi scritti.
Si dissi : "Mengu. E sogu eiu l'avena, a me arma falendusini, u trasforma in avali. Se u colpu stanciessi, staria suspesu, ghjustu comu à quidda camara, suspesa à a cresta di a tratta di l'instanti...
Quantu chi ssa tratta di u mari un stanciessi mai".
(...)
L'instanti è fattu di a stessa materia cà quidda chi faci a storia, di una sustanza chi trascendi i tre tempi -passatu, presenti, futuru- e chi u sò nomi veru è necessitai (...) L'assassinu si cunfondi cu a necessità storica e si faci onniscienti. Falsa eternità e onniscienza di nudda, sciolti à u momentu ghjustu, in quali parivani ch'eddi si cuncepissini."
Missu in corsu, da a versioni francesa di : Octavio Paz, Trois essais sur l'Amérique latine, p233, Folio, Gallimard, Paris, 1985.
Si dissi : "Mengu. E sogu eiu l'avena, a me arma falendusini, u trasforma in avali. Se u colpu stanciessi, staria suspesu, ghjustu comu à quidda camara, suspesa à a cresta di a tratta di l'instanti...
Quantu chi ssa tratta di u mari un stanciessi mai".
(...)
L'instanti è fattu di a stessa materia cà quidda chi faci a storia, di una sustanza chi trascendi i tre tempi -passatu, presenti, futuru- e chi u sò nomi veru è necessitai (...) L'assassinu si cunfondi cu a necessità storica e si faci onniscienti. Falsa eternità e onniscienza di nudda, sciolti à u momentu ghjustu, in quali parivani ch'eddi si cuncepissini."
Missu in corsu, da a versioni francesa di : Octavio Paz, Trois essais sur l'Amérique latine, p233, Folio, Gallimard, Paris, 1985.
L'amori di Diu
I cosi erani stati detti.
U pattu era chjaru.
Vultendumine mi dissi chi a vita era di poccu.
Morani i ghjaccari à a marina, un hani da mora l'omi ? "Agna vita è una sepultura " diciva à unu.
(Più prestu fattu cusì !)
Sia par l'amori di Diu, sia par l'anima di i morti, ci truvaremi o Mariastedda.
U pattu era chjaru.
Vultendumine mi dissi chi a vita era di poccu.
Morani i ghjaccari à a marina, un hani da mora l'omi ? "Agna vita è una sepultura " diciva à unu.
(Più prestu fattu cusì !)
Sia par l'amori di Diu, sia par l'anima di i morti, ci truvaremi o Mariastedda.
L'umanità tomba
Dicini ch'eddu si ne mortu oghji à Jaures, assassinatu, una pistulitata in capu (sarà u Jaures di Sgeromu ? Di sigura). Gustavu cu u sindicatu, ci hani dettu ch'eddu ci vuliva à purta u sò dolu. Ind'usina unu ha sunnatu à corna, quidda chi serva quand'eddu c'è u foccu. Un emi mancu travagliatu u doppu meziornu, semi stati à cuntrastà. Dicini chi stu Jaures che vi dicu era pacifistu, vena à dì ch'eddu circava à fà a paci e guerra un ni vuliva, e ch'eddi sò i capizzoni à vuledda.
In paesi c'era, in quiddi tempi di suliva, un omu, un certu Brandaleoni di i Prataloni. Era paceru e cridetimi puru si sappiva fà rispità (sarani stati più di centu di famiglia).
Jaures sara statu un omu di bè cusì, anch'eddu, com'a u nostru Brandaleoni.
Gustavu, chi ni sappiva più di me, ha dettu : "Ci semi, o Sarrà, ci semi."
Aghju rispostu eiu : "À chi ni
In paesi c'era, in quiddi tempi di suliva, un omu, un certu Brandaleoni di i Prataloni. Era paceru e cridetimi puru si sappiva fà rispità (sarani stati più di centu di famiglia).
Jaures sara statu un omu di bè cusì, anch'eddu, com'a u nostru Brandaleoni.
Gustavu, chi ni sappiva più di me, ha dettu : "Ci semi, o Sarrà, ci semi."
Aghju rispostu eiu : "À chi ni
semi ?"
31/07/14
Talazzu
Sogu vultatu à a casamata.
Un talazzu tamantu m'intrunò u ciarbeddu e sintivu : "Mariastedda... guerra generali.. u me zitedducciu caru." E à dinò :" S'edda avessi dà essa dicchjarata a guerra..."
Paura un era, quista a sogu. Chi a paura a cunnisciva. Stumacheghju, sì chi era. Ma da chi sarà sta vita ?
L'angogna d'andà fora mi pigliò, subitu, d'un colpu.
M'indinnuchjedi, cusì, in piazza e mi missi à prigà una vecchja prighera ch'edda m'aviva insignatu Mariaseppa, da ziteddu e chi nimu, più, cunnosci :
"O agnulu mio custodiu,
Chi in celi mi dai a via,
Surreghji l'anima mia,
Par tò cunsigli."
Saraghju statu ridiculu, o agnulu mio custodiu ? Pocca m'impurtava.
Un talazzu tamantu m'intrunò u ciarbeddu e sintivu : "Mariastedda... guerra generali.. u me zitedducciu caru." E à dinò :" S'edda avessi dà essa dicchjarata a guerra..."
Paura un era, quista a sogu. Chi a paura a cunnisciva. Stumacheghju, sì chi era. Ma da chi sarà sta vita ?
L'angogna d'andà fora mi pigliò, subitu, d'un colpu.
M'indinnuchjedi, cusì, in piazza e mi missi à prigà una vecchja prighera ch'edda m'aviva insignatu Mariaseppa, da ziteddu e chi nimu, più, cunnosci :
"O agnulu mio custodiu,
Chi in celi mi dai a via,
Surreghji l'anima mia,
Par tò cunsigli."
Saraghju statu ridiculu, o agnulu mio custodiu ? Pocca m'impurtava.
30/07/14
Si, se
Era u Populaire datatu d'oghji : 30 lugliu 1914. C'era un articulu mezzu stracciatu.
Lighjivu e mittivu in corsu, lighjivu e mittivu in corsu, mi viniva cusigna, chi vuleti.
S'intitulava cusì : Si la guerre était déclarée...
Si la guerre était déclarée. S'edda avessi dà essa dicchjarata a guerra.
Ce serait un matin de grand silence ; Saria una mani di gran'silenziu; point de cris; mancu un griddu; des groupes au coin des rues s'entretiendraient à voix basse. Qualqui gruppi accantati discutariani sottu voci. On apercevrait, dès le point du jour, occupant déjà les édifices publics, les gares et les banques, des postes de sergents de ville, baïonnette au canon, et renforcés par des soldats de la garde républicaine. Ci si vedaria, à u fà di u ghjornu dighjà, vardendu i casamenti publichi, gari e banchi, posti di sargenti di a villa, baiunnetta à u cannoni, rinfurzati cu suldati di a vardia republicana. D'importants détachements d'infanterie, sortis des casernes parisiennes, se tiendraient prêts a intervenir, dans tous les lieux où on aurait pu redouter la formation de groupes perturbateurs (...) Battaglioni d'infantaria in massa, appenna surtiti da i caserni parighjini, sariani pronti à intarvena, induva eddu c'era da tema picciafocchi accolti (...) d'étranges, d'inexplicables contrastes étonneraient ; misteriosi e stranni cuntrarii stunariani; la grande clameur de "la Marseillaise" monterait de certains trains, d'autres, au contraire, seraient sans vie et les humains qu'ils transporteraient, ne feraient pas entendre un seul cri. U clamori maiò di a "Marseillaise" si ni cuddaria da certi treni, invecia cà certi, sariani senza vita e l'umani indrentu ci ni stariani mutti, mutti.
Sò frimatu, tandu, una bedda stonda pinserosu, cori martiddatu. Sti paroddi mi cummissini.
Aiò, aiò, o Sarrà chi dumani andarà megliu, aiò !
Le Populaire di u 30/07/1914, da :http://www.archives.nantes.fr, à ringrazziaddi.
El foglio
À Micheli B.
M'aviu scontru à Gustavu à l'usina di sapponi. Sempri à cunsigli assinnati, u tippu era bravu ma estrosu.
Discurivami, dumandeti : "E tù, o Gustà, chi ni dici di sta guerra ?"
Tandu Gustavu : "Ciò chi conta è quando la dicia el foglio."
Quandu eddu ha dettu "El foglio...", m'è ghjuntu a risa, sapareti parchigna ?
Gustavu feci u musu. Chi testa !
Aghjustò : "È cusì, chi voli, i paroddi si ne bolani e i scritti arrestani."
Gustavu era un furlanu da Maniago Libero, (un mi dumandeti micca parchi "Libero", quissa, un la sogu ?) : "Un paisoli luntanu da centu chilometri da Venezia", m'ha dettu. M'ha dettu dinò chi Venezia era una città, cu palazzi fatti ind'acqua di u mari stessa, miraculi, s'eddu è veru.
M'aviu scontru à Gustavu à l'usina di sapponi. Sempri à cunsigli assinnati, u tippu era bravu ma estrosu.
Discurivami, dumandeti : "E tù, o Gustà, chi ni dici di sta guerra ?"
Tandu Gustavu : "Ciò chi conta è quando la dicia el foglio."
Quandu eddu ha dettu "El foglio...", m'è ghjuntu a risa, sapareti parchigna ?
Gustavu feci u musu. Chi testa !
Aghjustò : "È cusì, chi voli, i paroddi si ne bolani e i scritti arrestani."
Gustavu era un furlanu da Maniago Libero, (un mi dumandeti micca parchi "Libero", quissa, un la sogu ?) : "Un paisoli luntanu da centu chilometri da Venezia", m'ha dettu. M'ha dettu dinò chi Venezia era una città, cu palazzi fatti ind'acqua di u mari stessa, miraculi, s'eddu è veru.
Ghjurghjola
Agna sera, à riintrà in casa passava, à l'abbruccà, via Pytheas.
Certi cosi... Par un dettu : Culà c'era un corsu, un certu Basali, Custariddacciu, chi facciva u beddu omu. Campava à i costi di Ghjurghjola. L'avivani fattu sta canzona :
Ghjuvansantu codda e fala,
Da u borgu à a marina,
E Ghjurghjola ind'u canali
Chi piegni a sò ruvina
Ghjuvansantu codda e fala,
E magna li boni purzioni,
E Ghjurghjola ind'u canali,
À insalata di criscioni.
U tipu cantava bè, puetava.
Ha dettu :"Ti sè innamurata di i me canzoni, ma hai da campà di i me riturneddi !". Certi cosi...
Certi cosi... Par un dettu : Culà c'era un corsu, un certu Basali, Custariddacciu, chi facciva u beddu omu. Campava à i costi di Ghjurghjola. L'avivani fattu sta canzona :
Ghjuvansantu codda e fala,
Da u borgu à a marina,
E Ghjurghjola ind'u canali
Chi piegni a sò ruvina
Ghjuvansantu codda e fala,
E magna li boni purzioni,
E Ghjurghjola ind'u canali,
À insalata di criscioni.
U tipu cantava bè, puetava.
Ha dettu :"Ti sè innamurata di i me canzoni, ma hai da campà di i me riturneddi !". Certi cosi...
Patafisica
Sunniavu e Gustavu durmiva.
Erami à Mont-Rose, di Marseglia lu borgu, in casa di Pitroni.
U 19 di lugliu 1914, versu sett'ori di sera, u Ville-de-Monterau, à u molu centu e novi, fumicava e s'appruntava à parta...
Mariastedda un c'era, sunniavu, eiu e Gustavu eddu, durmiva.
Erami à Mont-Rose, di Marseglia lu borgu, in casa di Pitroni.
U 19 di lugliu 1914, versu sett'ori di sera, u Ville-de-Monterau, à u molu centu e novi, fumicava e s'appruntava à parta...
Mariastedda un c'era, sunniavu, eiu e Gustavu eddu, durmiva.
29/07/14
"La guerre est déclarée..."
Par ssi carrughji, corsi e stradareddi un si sintiva cà ssi ziteddi venditori di ghjurnali, gridavani, cantavani guasgi. À me, m'impiivani u capu, l'affari erani in francesu :
"Le Figarò, Le Figarò,
Lisez le Figarò !!!
Verdict du procès Calmettes;
La guerre est déclarée...
Lisez Le Figarò !!!"
A guerra ? O, ma chi guerra ! A guerra ch'eddi dicivani eddi, era tra serbi e austriachi, pinseti !!! Da fà venda u ghjurnali e basta.
"Le Figarò, Le Figarò,
Lisez le Figarò !!!
Verdict du procès Calmettes;
La guerre est déclarée...
Lisez Le Figarò !!!"
A guerra ? O, ma chi guerra ! A guerra ch'eddi dicivani eddi, era tra serbi e austriachi, pinseti !!! Da fà venda u ghjurnali e basta.
Da, Gallica.bnf.fr
28/07/14
À l'usina
À lu me ziu Paulu B.
À l'usina, Lucchesi, Spagnoli, Sardi, Maltesi, Cabili, Oranesi, Furlani, Corsi*, à l'iniziu ci fughjulavami in catarrocchju, doppu, un ci pudavami più spiccà. Aghju capitu cuì cume nò erami listessi. Quandu ci faccivami una magnata, purtavami i stessi piatti. T'avivami i stessi gesti, i stessi versi, certi volti ancu i stessi paroddi. Parlavami lingui diversi, ma cuntrastavami in una lingua franca**.
Tandu ci semi resi contu, tandu, di ciò chi nò t'avivami in cummunu, par via ch'erami tutti frusteri noi, à s'astri...
D'appressu à : Je m'appelle Europe, di Gazmend Kapllani, p72. Editions Intervalles, Paris, 2013
* U testu originali parla cuì di "Grechi, Bulgari, Turchi, Serbi, Albanesi."
**U testu originali dici cuì "u russu".
À l'usina, Lucchesi, Spagnoli, Sardi, Maltesi, Cabili, Oranesi, Furlani, Corsi*, à l'iniziu ci fughjulavami in catarrocchju, doppu, un ci pudavami più spiccà. Aghju capitu cuì cume nò erami listessi. Quandu ci faccivami una magnata, purtavami i stessi piatti. T'avivami i stessi gesti, i stessi versi, certi volti ancu i stessi paroddi. Parlavami lingui diversi, ma cuntrastavami in una lingua franca**.
Tandu ci semi resi contu, tandu, di ciò chi nò t'avivami in cummunu, par via ch'erami tutti frusteri noi, à s'astri...
D'appressu à : Je m'appelle Europe, di Gazmend Kapllani, p72. Editions Intervalles, Paris, 2013
* U testu originali parla cuì di "Grechi, Bulgari, Turchi, Serbi, Albanesi."
**U testu originali dici cuì "u russu".
Citazioni 37
Caelum, non animum, mutant qui trans mare currunt.*
(Cambiani di celi ma micca d'anima, quiddi chi francani u mari).
Massimu eiu !
*L'ha dettu Oraziu. Epistula, I,11,27
(Cambiani di celi ma micca d'anima, quiddi chi francani u mari).
Massimu eiu !
*L'ha dettu Oraziu. Epistula, I,11,27
Orizonti
Ma ch'avarani tutti cù stà guerra ?
O, và chi un è nudda : fà più rumori un arburu chi si ni fala cà una furesta chi cresci, fà.
O, và chi un è nudda : fà più rumori un arburu chi si ni fala cà una furesta chi cresci, fà.
Tempi e tempi
"A mimoria è l'avena di u passatu", scriviva P Valery.
"Forza si pudaria da dì chi i tempi sò tre, u passatu, u prisenti (l'avali) e u futuru ; ma à u tantu saria ancu più ghjustu à dì, ci sò tre tempi, l'avali di i cosi passati, u prisenti di i cosi presenti, e l'avali di i cosi da vena. Ssi tre cosi esistani di fatti ind'anima, eiu un li vegu ind'altrò : l'avali di i cosi passati è a mimoria; u prisenti di i cosi prisenti è ciò chi si veda, l'avali di u futuru è l'aspità."
Santu Augustinu, Confessioni, L. XI, cap. XX-26
"Forza si pudaria da dì chi i tempi sò tre, u passatu, u prisenti (l'avali) e u futuru ; ma à u tantu saria ancu più ghjustu à dì, ci sò tre tempi, l'avali di i cosi passati, u prisenti di i cosi presenti, e l'avali di i cosi da vena. Ssi tre cosi esistani di fatti ind'anima, eiu un li vegu ind'altrò : l'avali di i cosi passati è a mimoria; u prisenti di i cosi prisenti è ciò chi si veda, l'avali di u futuru è l'aspità."
Santu Augustinu, Confessioni, L. XI, cap. XX-26
Luna e ruvina
À l'usina hani parlatu un momentu di a guerra.
Sabatu era luna nova*, sò rari i luni novi di u sabatu.
Sabatu era luna nova*, sò rari i luni novi di u sabatu.
Sarà veru u pruverbiu chi dici : "Megliu una città in ruvina cà una luna sabatina" ?
*Verità, da : http://pgj.pagesperso-orange.fr/calendar.htm, à ringraziaddu.
*Verità, da : http://pgj.pagesperso-orange.fr/calendar.htm, à ringraziaddu.
27/07/14
Sapori saponi
U luni 26, a mani à cinqu'ori e mezu, mi mandetini à l'usina Felix Eydoux rue d'Eguison à una truttaredda da a me casamata.
Eru ambusciatu pà u mesi interu ! O a scianza, riprinsintatevi a me cuntintezza.
Una mez'ora doppu, à pedi (eru divintatu praticu ind'i carrughji marsegliesi), mi truveti davantu à l'usina.
L'usina ? Ci vuliva à veda ! U bastimentu era tamantu à tuttu u Borgu in Aghjacciu !
U ghjornu fui impiegatu à la découpe, a taglia. Dumani t'hani bisognu di me au marquage, a stampatura. Avaraghju pigliatu in manu guasgi deci tonni, ind'a ghjurnata.
U saponi viniva verdicciu. Ma n'aghju vistu ancu unu turchinu appenna culuritu, accumudatu cu u talcu.
Eru ambusciatu pà u mesi interu ! O a scianza, riprinsintatevi a me cuntintezza.
Una mez'ora doppu, à pedi (eru divintatu praticu ind'i carrughji marsegliesi), mi truveti davantu à l'usina.
L'usina ? Ci vuliva à veda ! U bastimentu era tamantu à tuttu u Borgu in Aghjacciu !
U ghjornu fui impiegatu à la découpe, a taglia. Dumani t'hani bisognu di me au marquage, a stampatura. Avaraghju pigliatu in manu guasgi deci tonni, ind'a ghjurnata.
U saponi viniva verdicciu. Ma n'aghju vistu ancu unu turchinu appenna culuritu, accumudatu cu u talcu.
L'usina F. Eydoux
La forza del destino
A sera, versu 6 ori, ci lincizetimi.
Rigriazeti u me parenti Pitroni, a figliola e Matteu...
Prumissu, ci semi, di truvacci prestu. Un avivu mancu un soldu e Roccu mi dissi :
"Aioccini à pedi, và !"
I carrughji di a villa mi parivani a strada di i steddi. Passetimi davanti à l'amboscia di u corsu Belsunce, prima di cansà à manca versu à u vieux port.
O chi bedda ghjurnata !
"Un sogu micca cà eiu à fighjulà i ziteddi, o Sarrà !" sguiddì Roccu ridendu.
S'era avvistu di tuttu ?! Oh lu bruttu.
"E tu, chi t'è presu ancu i spagnoli ? Un n'avivii nudda à dì ?"
"A povara mamma di mamma era taliana anch'edda e culà, u ghjornu ch'aghju dettu, s'ha persu un ziu. Tonino Verdi si chjamava. È par quista."
Mi dumandava : piaciarani à Mariastedda i me navettes ?
Rigriazeti u me parenti Pitroni, a figliola e Matteu...
Prumissu, ci semi, di truvacci prestu. Un avivu mancu un soldu e Roccu mi dissi :
"Aioccini à pedi, và !"
I carrughji di a villa mi parivani a strada di i steddi. Passetimi davanti à l'amboscia di u corsu Belsunce, prima di cansà à manca versu à u vieux port.
O chi bedda ghjurnata !
"Un sogu micca cà eiu à fighjulà i ziteddi, o Sarrà !" sguiddì Roccu ridendu.
S'era avvistu di tuttu ?! Oh lu bruttu.
"E tu, chi t'è presu ancu i spagnoli ? Un n'avivii nudda à dì ?"
"A povara mamma di mamma era taliana anch'edda e culà, u ghjornu ch'aghju dettu, s'ha persu un ziu. Tonino Verdi si chjamava. È par quista."
Felix Vallotton, Vielle rue de Marseille (1901)
Mi dumandava : piaciarani à Mariastedda i me navettes ?
Vesperi marsigliesi
Sarani statu tre o quatt'ori, avivami guasgi compiu u nostru pranzu, (un mi dumandeti di ciò che noi avivami magnatu ch'un vi la sappariu mancu da dì. Accupatu ch'e eru, à d'altri affari.)
Poi, Mariastedda, sempri edda, ci purtò un beddu brocciu.
Ha dettu cu a sò voci, chi à me m'incantava : "Papa, voici la brousse, je rapporte le sucre, les fraises et l'eau de vie, pour vos invités."
Pinseti chi bedda parodda ch'edda è quista, "l'eau-de-vie" (acqua chi dà a vita; l'acqua di a vita, acqua chi vena da a vita).
Par contu meiu, era a prima volta di a me vita, appostu, chi u francesu mi pariva cusì naturali... Pariva tuttu ch'eddu scurressi.
Infini chi Pitroni, sempri in vena, attacò a siconda partita.
Stà volta vuliva dà u sò contu à i tagliani ("i lucchesi o i babbì " com'eddu i chjama, si dipendi). E dagali !
"Ba ba bum, napulitani...sardi... piemontesi ("impossiblù")... li stessi, tutti... brutta ghjenta... pigliani i nostri soldi... andacciani sò nati... andaciani starani... noi altri, veri marsegliesi, veri... ba ba bum."
Un lu stavu mancu à senta quandi d'un colpu visteti u me Roccu rossu inciapannatu chi mi svighjò :
"Oghji vò fetti a diffarenza tra eddi e noi. Ma quandu, vint'anni fà*, i marsegliesi lampedini tagliani e corsi insemi, ind'u portu cuì, ind'u portu di Marseglia, un fessini, eddi, a diffarenza tra noi e eddi. Aiò o sgiò Zumpiti, conta stu fattu. U ghjornu, c'è statu una trentina di morti, u ghjornu, o sgiò Zumpiti, conta !"
Avariati vistu u me Roccu, imbarazzatu d'avè purtatu u colpu.
E tandu lintò, mal'avisatu : "Ed avà à quali tocca ? Ah, i spagnoli, si, tè, i spagnoli : arrubanni u nostru pani, i nostri impieghi, i nostri fidanzati... i spagnoli !"
"Appuntu, u me ziteddu, appuntu !" Dissi Pitroni, pinsendu chi Rocchu li dessi a raghjò. Tandu, triumfali, com'à l'ogliu soppr'à l'acqua, aghjustò Pitroni : "T'hai a raghjò e in più quissi, in più, arrubani ghjaddi, ghjaddini e legumi ! Ah, com'à i bosci : tumbaddi tutti !"
Pitroni : 2, noi : 0.
Didicatu à tintu Mamadù Saidu Diallo, mortu à 18 anni, annigatu, ind'u portu di Marseglia u venari 10 ghjinnaghju di u 2014, circava à rifughjassi in Francia, puvarettu.
*Di ghjunghju 1881 pà essa precisu.
Poi, Mariastedda, sempri edda, ci purtò un beddu brocciu.
Ha dettu cu a sò voci, chi à me m'incantava : "Papa, voici la brousse, je rapporte le sucre, les fraises et l'eau de vie, pour vos invités."
Pinseti chi bedda parodda ch'edda è quista, "l'eau-de-vie" (acqua chi dà a vita; l'acqua di a vita, acqua chi vena da a vita).
Par contu meiu, era a prima volta di a me vita, appostu, chi u francesu mi pariva cusì naturali... Pariva tuttu ch'eddu scurressi.
Infini chi Pitroni, sempri in vena, attacò a siconda partita.
Stà volta vuliva dà u sò contu à i tagliani ("i lucchesi o i babbì " com'eddu i chjama, si dipendi). E dagali !
"Ba ba bum, napulitani...sardi... piemontesi ("impossiblù")... li stessi, tutti... brutta ghjenta... pigliani i nostri soldi... andacciani sò nati... andaciani starani... noi altri, veri marsegliesi, veri... ba ba bum."
Un lu stavu mancu à senta quandi d'un colpu visteti u me Roccu rossu inciapannatu chi mi svighjò :
"Oghji vò fetti a diffarenza tra eddi e noi. Ma quandu, vint'anni fà*, i marsegliesi lampedini tagliani e corsi insemi, ind'u portu cuì, ind'u portu di Marseglia, un fessini, eddi, a diffarenza tra noi e eddi. Aiò o sgiò Zumpiti, conta stu fattu. U ghjornu, c'è statu una trentina di morti, u ghjornu, o sgiò Zumpiti, conta !"
Avariati vistu u me Roccu, imbarazzatu d'avè purtatu u colpu.
E tandu lintò, mal'avisatu : "Ed avà à quali tocca ? Ah, i spagnoli, si, tè, i spagnoli : arrubanni u nostru pani, i nostri impieghi, i nostri fidanzati... i spagnoli !"
"Appuntu, u me ziteddu, appuntu !" Dissi Pitroni, pinsendu chi Rocchu li dessi a raghjò. Tandu, triumfali, com'à l'ogliu soppr'à l'acqua, aghjustò Pitroni : "T'hai a raghjò e in più quissi, in più, arrubani ghjaddi, ghjaddini e legumi ! Ah, com'à i bosci : tumbaddi tutti !"
Pitroni : 2, noi : 0.
Didicatu à tintu Mamadù Saidu Diallo, mortu à 18 anni, annigatu, ind'u portu di Marseglia u venari 10 ghjinnaghju di u 2014, circava à rifughjassi in Francia, puvarettu.
*Di ghjunghju 1881 pà essa precisu.
26/07/14
Ba ba bum
E Pitroni parlava e s'infiarava da par eddu : "Ba ba bum.. s'eru statu eiu, i bosci... sò ind'u saccu... i sfrascicaremi tutti... in pocchi ghjorni...a guerra... vai chi...à corrani brutta...a guerra, a vinciaremi noi... Ba, ba, bum !"
I sò paroddi vinivani à me ribumbavani, ma u me giarbeddu un li stampavani micca.
Mariastedda, tutta à passi misgini, ci passava i piatti.
Eiu, faccivu niccia d'un fighjuladda, ma parò un vidivu cà edda, e sintivu più forti u sò passu, a sò prasenza, cà a voci di u babbu.
Roccu pariva cummossu di l'argumenti maiò di l'imperatori generali.
Matteu, u figliolu, zittu e bassu, pariva avvezzu à sti impicci.
D'un colpu seccu Pitroni, lampa u sò pugnu nantu à a tola, un bicchieri parti, vola e schiatta tuchendu i pancarè di u sulaghju.
"È cusì, è cusi ch'eddu ci voli à fà ancun'eddi, cusì. Semi d'accordu ?!"
U chjappulumi mi svighjò : avivu fattu, eiu, u viaghju d'ind'a Mariastedda à u babbu cu li bosci à buleghju. Ch'avarà dettu, pò ? Stavu cusi, inzinzatu, bocca aparta.
Roccu stava terrorizatu, Matteu accunsintiva.
Pitroni aviva vintu a partita.
I sò paroddi vinivani à me ribumbavani, ma u me giarbeddu un li stampavani micca.
Mariastedda, tutta à passi misgini, ci passava i piatti.
Eiu, faccivu niccia d'un fighjuladda, ma parò un vidivu cà edda, e sintivu più forti u sò passu, a sò prasenza, cà a voci di u babbu.
Roccu pariva cummossu di l'argumenti maiò di l'imperatori generali.
Matteu, u figliolu, zittu e bassu, pariva avvezzu à sti impicci.
D'un colpu seccu Pitroni, lampa u sò pugnu nantu à a tola, un bicchieri parti, vola e schiatta tuchendu i pancarè di u sulaghju.
"È cusì, è cusi ch'eddu ci voli à fà ancun'eddi, cusì. Semi d'accordu ?!"
U chjappulumi mi svighjò : avivu fattu, eiu, u viaghju d'ind'a Mariastedda à u babbu cu li bosci à buleghju. Ch'avarà dettu, pò ? Stavu cusi, inzinzatu, bocca aparta.
Roccu stava terrorizatu, Matteu accunsintiva.
Pitroni aviva vintu a partita.
23/07/14
Pitroni Imperatori
Quandu nò semi ghjunti in casa, à u primu pianu d'una casa chjuchetta, m'è parsu chi a porta s'aprissi da par edda in una stanza maiò.
C'era u nostru Pitroni chjinatu in un futtogliu chi pariva u papa darettu à una tola appruntata cu a sò tuvaglia bianca e bedd'assistata.
Nanzu chi u salutessimi, subitu si lampò Matteu u figiolu (u frateddu...) ad abbracciassi. Tandu u babbu, in un fracassu di a sò boci (aviva picchjatu, in più, di bastoni nantu u sulaghju): "Matteu, aspetta !!!"(aghu dettu ch'eddu pariva tuttu un papa ma era piuttostu un generali à mughjà i sò ordini in piazza, sì).
Matteu si missi à u garde-à-vous, aspitendu ch'eddu ghjunghjessi un contru-ordini.
À me mi pariva di veda u babbu di Pitroni (zi Petru di i Salvi, dettu cusì : Tarrori). Rinumatu in paesi, cunniscivami i sò infrascatti, ma era un omu bravu e ghjustu.
Infini chi, emi salutatu primu à Pitroni e doppu à u figliolu.
Roccu frimava sticchitu, sticchitu com'a sciappa di u baccalà.
C'era da rida.
C'era da rida, ma Maristedda, edda, un si era anc'à vista. E à me, tardava !
Salutazioni fatti, Pitronu ci inviteti à pusà à tola.
Eddu in punta, eiu à dritta, Roccu à manca, Matteu in faccia à u babbu.
Fendu u contu di i carreghi, vegu chi ni manca una.
Aghju subitu capitu chi cuì l'affari andavani à u l'usu paisanu e chi Mariastedda ci faria u serviziu arrita, cum'à mamma in paesi.
Senti un suffiuareddu. Ed era edda : maestuosa, lighjera, luminosa, e bianca e rossa e nera... di tutti i culori.
Serviva.
C'era u nostru Pitroni chjinatu in un futtogliu chi pariva u papa darettu à una tola appruntata cu a sò tuvaglia bianca e bedd'assistata.
Nanzu chi u salutessimi, subitu si lampò Matteu u figiolu (u frateddu...) ad abbracciassi. Tandu u babbu, in un fracassu di a sò boci (aviva picchjatu, in più, di bastoni nantu u sulaghju): "Matteu, aspetta !!!"(aghu dettu ch'eddu pariva tuttu un papa ma era piuttostu un generali à mughjà i sò ordini in piazza, sì).
Matteu si missi à u garde-à-vous, aspitendu ch'eddu ghjunghjessi un contru-ordini.
À me mi pariva di veda u babbu di Pitroni (zi Petru di i Salvi, dettu cusì : Tarrori). Rinumatu in paesi, cunniscivami i sò infrascatti, ma era un omu bravu e ghjustu.
Infini chi, emi salutatu primu à Pitroni e doppu à u figliolu.
Roccu frimava sticchitu, sticchitu com'a sciappa di u baccalà.
C'era da rida.
C'era da rida, ma Maristedda, edda, un si era anc'à vista. E à me, tardava !
Salutazioni fatti, Pitronu ci inviteti à pusà à tola.
Eddu in punta, eiu à dritta, Roccu à manca, Matteu in faccia à u babbu.
Fendu u contu di i carreghi, vegu chi ni manca una.
Aghju subitu capitu chi cuì l'affari andavani à u l'usu paisanu e chi Mariastedda ci faria u serviziu arrita, cum'à mamma in paesi.
Senti un suffiuareddu. Ed era edda : maestuosa, lighjera, luminosa, e bianca e rossa e nera... di tutti i culori.
Serviva.
Ch'una radica di filetta..
Mantenghi u nostru lettu...
Intreccia, intreccia,
Longa è la nostra treccia,
Comu a radica di leccia,
Abbracemucci...
Abbracemucci o MS !
Intreccia, intreccia,
Longa è la nostra treccia,
Comu a radica di leccia,
Abbracemucci...
Abbracemucci o MS !
Valsa batticori
Ci avvicinetimi di a casa.
Com'avarani fattu sti paroddi à ghjunghjamini in capu ?
Mi sintivu un cori di paglia prontu à brusgià, o li me danni !
Bianca e rossa e sempre sana
À lu son' di la campana,
Si ne và Mariastella
À prega 'n una capella,
Passendu 'n una stradella,
Dove cor'una funtana,
U zefiru à la sulana,
À lu tempu di l'acella.
Maria, Mariastella,
Per me tu sì la più bella,
Stella lucenda à tutt'ori
In celu di lu me cori,
Tu sè per me più graziosa,
Che la rosa muscatosa,
Più cara e più preciosa,
Che la vita Mariastella.
Per te la me canzunella,
Fatta di sogni e d'amori,
Ti manda un basgiù d'amori,
Maria, Mariastella.
(Mariastella, Luciani e Martinelli, cantata da Charles Rocchi, production Vega)
Com'avarani fattu sti paroddi à ghjunghjamini in capu ?
Mi sintivu un cori di paglia prontu à brusgià, o li me danni !
Bianca e rossa e sempre sana
À lu son' di la campana,
Si ne và Mariastella
À prega 'n una capella,
Passendu 'n una stradella,
Dove cor'una funtana,
U zefiru à la sulana,
À lu tempu di l'acella.
Maria, Mariastella,
Per me tu sì la più bella,
Stella lucenda à tutt'ori
In celu di lu me cori,
Tu sè per me più graziosa,
Che la rosa muscatosa,
Più cara e più preciosa,
Che la vita Mariastella.
Per te la me canzunella,
Fatta di sogni e d'amori,
Ti manda un basgiù d'amori,
Maria, Mariastella.
(Mariastella, Luciani e Martinelli, cantata da Charles Rocchi, production Vega)
22/07/14
Ligna 19
"Cumbatti và, o Rò, chi certi volti nun vali."
Sta dumenica dunqua semi partuti da u Vieux Port, emi pigliatu à Canebière à ghjungna à a Prifetura à truvà u tramway.
34 allée Meilhan, culà aghju compru una piccula scatula di navettes (spesii di canistreddi allungati, fatti à a moda marsegliesa) in una bulansgerì (sfrancisumu, chi ci sogu anch'eiu, avà !).
Ligna 19 : Prifetura-La Madrague : Aspitetimi u tram, com'eddi diciani, e c'imbarchetimi. Era a prima volta che pigliavu un trenu cusì, bumbava, ooh... Mi si pariva tuttu d'essa par mari à sulcà l'acqua, à mezu à casi e palazzi, u rumori in più. Nantu à u viaghju fummi scuzzulati e altru à sbrigliuli tuccati.
Sta dumenica dunqua semi partuti da u Vieux Port, emi pigliatu à Canebière à ghjungna à a Prifetura à truvà u tramway.
34 allée Meilhan, culà aghju compru una piccula scatula di navettes (spesii di canistreddi allungati, fatti à a moda marsegliesa) in una bulansgerì (sfrancisumu, chi ci sogu anch'eiu, avà !).
L'aller, 60 soldi m'è custatu. Ma, eiu, eru cuntentu...
Quandu u tram piantò ci truvetimi à in un paisolu (rue Mont-Rose), quantu chi u trenu s'arristessi in piazza à u paesi di i Petri Rossi.
Più insù, c'era una funtanedda à meza strada. A casa di Pitroni (s'eru unestu, mi venaria megliu à di dì, "a casa di Mariastedda") stava accantu à l'Epicerie du Centre (e dagali, cu u francesu !).
Erami ghjunti, infini !
Quandu u tram piantò ci truvetimi à in un paisolu (rue Mont-Rose), quantu chi u trenu s'arristessi in piazza à u paesi di i Petri Rossi.
Più insù, c'era una funtanedda à meza strada. A casa di Pitroni (s'eru unestu, mi venaria megliu à di dì, "a casa di Mariastedda") stava accantu à l'Epicerie du Centre (e dagali, cu u francesu !).
Erami ghjunti, infini !
21/07/14
Dumenica 19 di lugliu 1914
È ghjuntu Roccu à circami. M'ha dettu d'unu chi l'aviva minacciatu sta mani, un certu Cesari, un corsu di A Rizza. Una storia di donni, una storia di nudda.
M'ha dumandatu : "Chi ni pensi ?"
Aghju dettu, eiu, ch'eddu ci vuliva à lascià corra. Chi i cosi attimpati s'arragnavani sempri...
Tandu, eddu, a sà ciò chi mamma diciva ? "Fà ! O sinò, un n'avarè doppu cà da piegna com'à una donna ciò che tu un hai sappiutu tena da omu."*
Eiu, in un suspiru : "Ha dettu cusigna ? Tandu fà da figliolu..." (Ch'avivu da pò dì?)
E pò, emi pigliatu a strada d'induva Pitroni. "Mamma, a diciva sempri, a diciva..." Aò !
*Aixa Fatima, mamma di Boabdil aviva dettu, edda : "Lloras como una mujer, lo que no supiste defender como un hombre."
M'ha dumandatu : "Chi ni pensi ?"
Aghju dettu, eiu, ch'eddu ci vuliva à lascià corra. Chi i cosi attimpati s'arragnavani sempri...
Tandu, eddu, a sà ciò chi mamma diciva ? "Fà ! O sinò, un n'avarè doppu cà da piegna com'à una donna ciò che tu un hai sappiutu tena da omu."*
Eiu, in un suspiru : "Ha dettu cusigna ? Tandu fà da figliolu..." (Ch'avivu da pò dì?)
E pò, emi pigliatu a strada d'induva Pitroni. "Mamma, a diciva sempri, a diciva..." Aò !
*Aixa Fatima, mamma di Boabdil aviva dettu, edda : "Lloras como una mujer, lo que no supiste defender como un hombre."
20/07/14
A ghjitatta
È ghjuntu Roccu. Emi parlatu. M'ha dettu ch'eddu era cuntentu à u garasgiu. M'ha dettu dinò chi Pitroni si dumandava parchi un eru micca passatu, e ch'eddu ci aspitava in casa dumenica à magnà, à meziornu.
Semi stati cusi à fighjulà u mari chi battiva a jetèe (cusì diciva Roccu, sfrancisendu. A parodda era capiscitoghja chi in Aghjacciu certi a chjamavani a ghjittata. Ind'i Rossi, sta parodda un esistiva).
Tandu m'ha dumandatu: "In quantu à te, o Sarrà, è megliu à campà com'à u servu o à fughja com'a u cervu ?"
"E chi ni sogu eiu ? Ma par contu meiu, o Rò, a scelta è stata dighjà fatta... Cervu sò, fughjitu d'in Corsica, ma servu sò, e restu. Vali à dì chi a scelta un è quista."
Semi stati cusi à fighjulà u mari chi battiva a jetèe (cusì diciva Roccu, sfrancisendu. A parodda era capiscitoghja chi in Aghjacciu certi a chjamavani a ghjittata. Ind'i Rossi, sta parodda un esistiva).
Tandu m'ha dumandatu: "In quantu à te, o Sarrà, è megliu à campà com'à u servu o à fughja com'a u cervu ?"
"E chi ni sogu eiu ? Ma par contu meiu, o Rò, a scelta è stata dighjà fatta... Cervu sò, fughjitu d'in Corsica, ma servu sò, e restu. Vali à dì chi a scelta un è quista."
19/07/14
Cappioli
"Appartengu à un paesi chi m'aghju lacatu...
(Veni, tu gnurenti, veni chi ti dissi pianu, pianu, di u paesi,
u purfumu di i boschi, vali a fraula e a rosula insemi.)"
Colette, Les vrilles de la vigne.
(Veni, tu gnurenti, veni chi ti dissi pianu, pianu, di u paesi,
u purfumu di i boschi, vali a fraula e a rosula insemi.)"
Colette, Les vrilles de la vigne.
À ringrazià : pierre-auguste-renoir.org
Inscription à :
Articles (Atom)