.
19/07/14
Mi manca (7)
Mi manca à Mariastedda, i sò labbri à chjarasgia mursicata. (Vegu ch'edda mi cresci l'amicizia par edda).
18/07/14
L'à vena
Sarà cusì ciò ch'eddi chjamani l'avena ?
L'altru ghjornu à l'amboscia m'hani mandatu à fà l'imbarcu d'un battidducciu à vela chi si ni partiva in Corsica (in Bastia, ghjustu appuntu).
Puntili missu e carcatu ch'eddu era, è ghjunta una truppa.
Una truppa, oh, ci vuliva à veda : oh li vistiti, oh li cappeddi di i donni più larghi cà parasoli (...) mi sè parsu ch'eddi parlavani com'à Madama Sintwer (l'inglesa chi era passata ind'a Ghjuvannoni, in piaghja u ghjornu di i vindemii, annu).
Forsi sarani stati inglesi anch'eddi ? Un ci aghju capitu un acca,
Ci vuliva à veda com'eddi s'impiivani u corpu di risa. Scaccanavani, imbriaccati ch'eddi erani da u piacè. U piacè di chi ni ? Andareti voi à sapè... Eiu un la sogu. Un ci aghju capitu un acca.
À u tantu, da cui à cent'anni imbarcarani à migliai cusì, pà a Corsica, tecchji da a risa e da u piacè di piglià u bateddu ?
Sarà cusì ciò ch'eddi chjamani l'avena : cosi d'avali, multiplicati à migliai ?
Quissa, un la sogu. Ma una cosa, quissa, a sogu : A risa abbonda ind'a bocca di i tonti !
L'altru ghjornu à l'amboscia m'hani mandatu à fà l'imbarcu d'un battidducciu à vela chi si ni partiva in Corsica (in Bastia, ghjustu appuntu).
Puntili missu e carcatu ch'eddu era, è ghjunta una truppa.
Una truppa, oh, ci vuliva à veda : oh li vistiti, oh li cappeddi di i donni più larghi cà parasoli (...) mi sè parsu ch'eddi parlavani com'à Madama Sintwer (l'inglesa chi era passata ind'a Ghjuvannoni, in piaghja u ghjornu di i vindemii, annu).
Forsi sarani stati inglesi anch'eddi ? Un ci aghju capitu un acca,
Ci vuliva à veda com'eddi s'impiivani u corpu di risa. Scaccanavani, imbriaccati ch'eddi erani da u piacè. U piacè di chi ni ? Andareti voi à sapè... Eiu un la sogu. Un ci aghju capitu un acca.
À u tantu, da cui à cent'anni imbarcarani à migliai cusì, pà a Corsica, tecchji da a risa e da u piacè di piglià u bateddu ?
Sarà cusì ciò ch'eddi chjamani l'avena : cosi d'avali, multiplicati à migliai ?
Quissa, un la sogu. Ma una cosa, quissa, a sogu : A risa abbonda ind'a bocca di i tonti !
17/07/14
Cunfessioni
Preti Lovichi è un bravu omu, spirituosu à dinò, quissa si sà.
Prima di cunfissà i ziteddi, ha dumandatu un ghjornu à Ghjuvaneddu :
In quantu à te, è megliu à magnà prighendu o prigà magnendu ?
Oh lu me Ghjuvani, persu... ma persu !
A ti conta eddu, a ti conta.
Prima di cunfissà i ziteddi, ha dumandatu un ghjornu à Ghjuvaneddu :
In quantu à te, è megliu à magnà prighendu o prigà magnendu ?
Oh lu me Ghjuvani, persu... ma persu !
A ti conta eddu, a ti conta.
15/07/14
A pera
Si dici ch'edda saria a prima cacciata di Grossu Minutu ziteddu.
"À quali preferisci u me ziteddu ? À babbitu o à mammata ?"
"Ma i dui, listessi !" Dissi Minutu Grossu.
"Ma se tu avissi da dà sta pera, a darii à quali ? À babbitu, à mammata ?"
"A mi la magnariu, eiu, sì !" Fessi u ziteddu.
D'appressu à Motti Risposte e Burle Del Celebre Minuto Grosso, FM Marchi, Paris, 1866, reedizioni di La Marge, Ajaccio, 1978.
"À quali preferisci u me ziteddu ? À babbitu o à mammata ?"
"Ma i dui, listessi !" Dissi Minutu Grossu.
"Ma se tu avissi da dà sta pera, a darii à quali ? À babbitu, à mammata ?"
"A mi la magnariu, eiu, sì !" Fessi u ziteddu.
D'appressu à Motti Risposte e Burle Del Celebre Minuto Grosso, FM Marchi, Paris, 1866, reedizioni di La Marge, Ajaccio, 1978.
Un casty(cu) !?
Da a Joliette à ghjunghja à u primu baru c'era una bedda tirata à pedi.
Ghjuvancarlu s'è cumandatu un Capu, tandu aghju dettu listessu (5 soldi, bastunata !).
Aghju attacatu eiu : "Alora, sti nutizii ?"
"L'ultima lettara m'è ghjunta arimani, era Maria, me suredda. Sò nutizii di st'ultimi tre mesi chi t'aghju da dà. T'aghu da fà sapè subitu : mortu, zi Santu Balò, Antoni di Carlonu. Antunietta Prignò si n'è morta anch'edda da a sò malatia di u nasu, "u gattivu mali" ha dettu u duttori Barcuccia, ma sà ancu quistu... Si n'è andata dinò à Mariola. Paulu Sacchetinu, a moglia, t'ha avutu un coppiu : un masciu e una femina. Paula di i Baiò, a to parenta, ha avutu u figiolu, l'hani chjamatu Antoni, pà u ziu in Algeria.
L'alezioni cantunali di Cugno sò stati tronchi e Santiunacci spera à riprisintassi, parò è faticatu. Eccu tuttu ciò chi ti possu dì, l'amicu. A saparè, ma i giandarmi ti cercani, fà attinzioni, mì."
E pò pinserosu, Ghjuvancarlu dumandò : "Dimmi aghja, o Sarrà, un hai intesu nudda di a guerra ?"
Eiu : "Di a guerra, chi guerra? Innò ! Semi à l'imbuschi, semi..."
Ghjuvancarlu : "T'hai a ragiò, vidaremi. Mi ni devu andà. Ti ringraziu o Sarrà e à un di sti ghjorni."
Eiu : "Se Diu u vò, o Ghjuvancà, se Diu u vò. Fà un bon' viaghju, o paisà !"
Ghjuvancarlu s'è cumandatu un Capu, tandu aghju dettu listessu (5 soldi, bastunata !).
Aghju attacatu eiu : "Alora, sti nutizii ?"
"L'ultima lettara m'è ghjunta arimani, era Maria, me suredda. Sò nutizii di st'ultimi tre mesi chi t'aghju da dà. T'aghu da fà sapè subitu : mortu, zi Santu Balò, Antoni di Carlonu. Antunietta Prignò si n'è morta anch'edda da a sò malatia di u nasu, "u gattivu mali" ha dettu u duttori Barcuccia, ma sà ancu quistu... Si n'è andata dinò à Mariola. Paulu Sacchetinu, a moglia, t'ha avutu un coppiu : un masciu e una femina. Paula di i Baiò, a to parenta, ha avutu u figiolu, l'hani chjamatu Antoni, pà u ziu in Algeria.
L'alezioni cantunali di Cugno sò stati tronchi e Santiunacci spera à riprisintassi, parò è faticatu. Eccu tuttu ciò chi ti possu dì, l'amicu. A saparè, ma i giandarmi ti cercani, fà attinzioni, mì."
E pò pinserosu, Ghjuvancarlu dumandò : "Dimmi aghja, o Sarrà, un hai intesu nudda di a guerra ?"
Eiu : "Di a guerra, chi guerra? Innò ! Semi à l'imbuschi, semi..."
Ghjuvancarlu : "T'hai a ragiò, vidaremi. Mi ni devu andà. Ti ringraziu o Sarrà e à un di sti ghjorni."
Eiu : "Se Diu u vò, o Ghjuvancà, se Diu u vò. Fà un bon' viaghju, o paisà !"
13/07/14
Blowing in the wind
Accupatu ch'e eru à nittà a piazza di u molu (chi u ghjornu avivu biuttatu una peniscia di rena, quai de la Joliette), quand'e mi sogu sintitu chjamà : "O Sarrà, o Sarrà !"
Era Ghjuvancarlu, sapeti, Ghjuvancarlu di zia Livia di i Carozzi.
Eiu, stunnatu, vogu, l'abbracciu e dicu : "O masciu Carò, ma chi facci, tu, cuì ci ? Miraculi !"
Eddu, ghjuvanuteddu, ma dighjà tamantu à me : "Pigliu u vapori, U Timgad, stà sera. A sai, facci u serviziu di l'Argentina. M'hani truvatu una piazza à bordu ind'i cucini. E dogu a manu à u capicucinaru."
Eiu : "A chi, ni. induva vai ?"
Ghjuvancarlu :"In Argentina, in America." (L'America, aghju pinsatu tandu à Salvatori, u sardu. Ma chi t'avarani tutti cù sta Merica cuì?)
Eiu : "E stu mestieru ti piacci à te ?"
Tandu eddu : "A saparè, travaglià ci voli à travaglià. In paesi pattivami a fami, a sà cume nò erami in famiglia, fà chi..."
Eiu : "A sapareghju eiu ! À chi ora parti, l'archettu ?"
Eddu : "Sta sera à sett'ori, ci ha da vulè che nò sighimi tutti imbarcati !"
Eiu : "Ci arresta un'ora, veni ancu megu, ti pagu u cafè. Mi cuntarè l'America e se tu t'hai nutizii di u paesi."
"How many roads must a man walk down
Before you call him a man ?"
Blowin' In The Wind, Bob Dylan, 1963, Coumbia label.
Era Ghjuvancarlu, sapeti, Ghjuvancarlu di zia Livia di i Carozzi.
Eiu, stunnatu, vogu, l'abbracciu e dicu : "O masciu Carò, ma chi facci, tu, cuì ci ? Miraculi !"
Eddu, ghjuvanuteddu, ma dighjà tamantu à me : "Pigliu u vapori, U Timgad, stà sera. A sai, facci u serviziu di l'Argentina. M'hani truvatu una piazza à bordu ind'i cucini. E dogu a manu à u capicucinaru."
Eiu : "A chi, ni. induva vai ?"
Ghjuvancarlu :"In Argentina, in America." (L'America, aghju pinsatu tandu à Salvatori, u sardu. Ma chi t'avarani tutti cù sta Merica cuì?)
Eiu : "E stu mestieru ti piacci à te ?"
Tandu eddu : "A saparè, travaglià ci voli à travaglià. In paesi pattivami a fami, a sà cume nò erami in famiglia, fà chi..."
Eiu : "A sapareghju eiu ! À chi ora parti, l'archettu ?"
Eddu : "Sta sera à sett'ori, ci ha da vulè che nò sighimi tutti imbarcati !"
Eiu : "Ci arresta un'ora, veni ancu megu, ti pagu u cafè. Mi cuntarè l'America e se tu t'hai nutizii di u paesi."
Before you call him a man ?"
Blowin' In The Wind, Bob Dylan, 1963, Coumbia label.
Citazioni 36
"Mittimuci da cantu appenna a Salvazioni, impussibuli, ch'arresta ? Un omu, fattu di tutti l'omi, e chi tutti i vali e chi à n'importa quali, vali."
Sartre, les Mots.
Sartre, les Mots.
Puzzicheghju maiò
Dui ghjorni senza mancu un'ora di travagliu, ancu assai chi sta mani à l'amboscia m'ha chjamatu Martin Formingo, sapeti, Martin, u carriteru.
Emi fattu a ghjurnata trem'in dui. U peghju è statu a sera, chi mi ni vulivu andà ind'a Pitroni, ma sò statu impiditu da a puzza di i me panni. Un c'era à fà (strinta di cori).
Vargugnosu un eru, ma... Ch'avaraghju, ma ch'avaraghju anch'eiu ? E mi viniva in mente u surrisu di Mariastedda.
Tandu a sera m'aghju buscu un saccu e cu a sò siguletta aghju fattu bagnà pantalò e camisgia, un' ora, ind'u mari salvatori. U peghu è statu a faddi siccà. Ci saria vulsutu un beddu foccu, ma mancava u legnu. Infini chi aghju poccu durmitu.
Emi fattu a ghjurnata trem'in dui. U peghju è statu a sera, chi mi ni vulivu andà ind'a Pitroni, ma sò statu impiditu da a puzza di i me panni. Un c'era à fà (strinta di cori).
Vargugnosu un eru, ma... Ch'avaraghju, ma ch'avaraghju anch'eiu ? E mi viniva in mente u surrisu di Mariastedda.
Tandu a sera m'aghju buscu un saccu e cu a sò siguletta aghju fattu bagnà pantalò e camisgia, un' ora, ind'u mari salvatori. U peghu è statu a faddi siccà. Ci saria vulsutu un beddu foccu, ma mancava u legnu. Infini chi aghju poccu durmitu.
Notti caldi
"Da u Circeo, à dritta, persu, tra nuvuli, nuvulu puru anch'eddu, solu, solu e luntanu, cu i sò punti acuti tutti tinti di cenara e di fumi nieddu, più in ghjò ind'u chjerchju di a marina, chi si stacca da quiddi ombri di tarraferma, distinta appena da u cielu, si lampavani in una longa curba, finu à passà davant'à l'occhji, cu infilarati di i capanni abbandunati, e à sfrascicassi à manca contru à qualchi rocca maestuosa -u mari impiiva u spaziu, piattu, luccicanti e pò vivu."*
Cusì mi pariva Marseglia, à mè, da l'Estaque, a mani à bon'ora.
* Terracina, Pier Paolo Pasolini, G Einaudi editore, Torino, 1995.
Cusì mi pariva Marseglia, à mè, da l'Estaque, a mani à bon'ora.
* Terracina, Pier Paolo Pasolini, G Einaudi editore, Torino, 1995.
12/07/14
Sol invictus,
Sol de stella
Sol occasum nesciens
Stella semper rutilans
Semper clare
Sicut sidus radium
Profert Virgo filium
Pari forma
Neque sidus radio
Neque mater filio
Fit corrupta...
(O soli natu da una stedda, soli che nun cunnosci tramonti, stedda sempri splendenti, sempri luminosa.
Comu di a stedda u raghju, a Vergina cuncepisci u figliolu, e listessu, ne la stedda di u raghju, ne la madre di u figliolu fù currotta...)
Leatabundus..., innu di a messa di natali, XIIesimu seculu.
Sol occasum nesciens
Stella semper rutilans
Semper clare
Sicut sidus radium
Profert Virgo filium
Pari forma
Neque sidus radio
Neque mater filio
Fit corrupta...
(O soli natu da una stedda, soli che nun cunnosci tramonti, stedda sempri splendenti, sempri luminosa.
Comu di a stedda u raghju, a Vergina cuncepisci u figliolu, e listessu, ne la stedda di u raghju, ne la madre di u figliolu fù currotta...)
Leatabundus..., innu di a messa di natali, XIIesimu seculu.
Afaistu
Bedda pò era Mariastedda, e altru !
E prima di ghjungna in casa di u babbu, sottu à u balcò, aghju intesu, ed era edda e cantava :
"In casa di lu me babbu
Ci cori quattru funtani
Una di lu rossu vinu,
L’altra di lu biancu pani,
Una di l’amor di Diu,
L’altra di la caritani.”
I versetti erani quiddi di u Voceru di Paduva Maria. L'avivu intesu in paesi, ma sta volta pariva chi a sò voci linda e dolci i ricamessi, ssi paroddi. Iè, i ricamessi.
E mi sò vistu parta e pò piglià a strada. Par andà prestamenti in paesi, in sognu. E t'avivu un cirabeddu pienu à fiori di maghju, à sapori di meli, à culori di festi, à gridi zittidini.
O l'incantu di u soli quand'eddu tocca à voi, e chi vi scambia tuttu, e vi porta e poi... Mariastedda.
E prima di ghjungna in casa di u babbu, sottu à u balcò, aghju intesu, ed era edda e cantava :
"In casa di lu me babbu
Ci cori quattru funtani
Una di lu rossu vinu,
L’altra di lu biancu pani,
Una di l’amor di Diu,
L’altra di la caritani.”
I versetti erani quiddi di u Voceru di Paduva Maria. L'avivu intesu in paesi, ma sta volta pariva chi a sò voci linda e dolci i ricamessi, ssi paroddi. Iè, i ricamessi.
E mi sò vistu parta e pò piglià a strada. Par andà prestamenti in paesi, in sognu. E t'avivu un cirabeddu pienu à fiori di maghju, à sapori di meli, à culori di festi, à gridi zittidini.
O l'incantu di u soli quand'eddu tocca à voi, e chi vi scambia tuttu, e vi porta e poi... Mariastedda.
Mariastedda.
Porta u mezaru di u dolu
di a mamma zia Barbarina.
11/07/14
Mudernisimu
Sogu ghjuntu à u portu à dorma ind'a me casamatta ("Ta casemate", dici Roccu)
A mani, à u molu c'erani tre bateddi : dui giaddi fiancu à fiancu, e unu rossu. Unu (u rossu) era appena ghjuntu, quiddu altru (unu di i ghiaddi) partiva u ghjornu pà a Corsica.
Certi volti è beddu u mudernisimu.
Saint Ferreol, prighetti par noi
Saint Ferreol, prighetti par me e paratemi di quiddu mali francesu ! Par piacè.
A sera ch'e vi dicu, sogu passatu muru, muru, strada Venture, vicina à a Strada Saint-Ferreol, e mi scontru, una, pò dui, trè... centu donni.
Parchi e comu mi sò trovu culà, andeti voi à sapè ? Eiu, un la sogu !
Vulivu anch'eiu veda a villa, com'edda era di notti, ma cosi cusigna, un mi l'aspittavu. Aghju scappatu pò, oh... Fila..
Tandu m'è vinutu, in menti, à Tiberu Magnacò, un paisanu di i me anni, oghji incarceratu.
Tamant'omu ch'eddu era Tiberu, pariva tuttu quiddi giganti ch'eddi diciani a sera à u fuconi. Qualchi mal caminu u s'aviva purtatu cui e doppu erani vinuti i gattivi fraquentazioni... fà ch'eddu facciva u "maccu" (veni à dì ch'eddu faciva fà a malavita à parrechji donni).
Stu fattu un mi garbava tantu, ma par me era sempri, e prima di tuttu, u figliolu di zia Mirosa chi partiva a sera da i Minuminali par ghjunghja in paesi e chi si era persu ind'i Mufrali, e chi l'omi erani andati à circà, deda in manu, e pò, ch'eddi s'avivani purtatu in casa, à a mamma, pignendu e mortu di fatica...
Un di sti ghorni andaraghju à vedalu, quandu pudaraghju.
"... À chi t'ha dui facci, è megliu !"
A sera ch'e vi dicu, sogu passatu muru, muru, strada Venture, vicina à a Strada Saint-Ferreol, e mi scontru, una, pò dui, trè... centu donni.
Parchi e comu mi sò trovu culà, andeti voi à sapè ? Eiu, un la sogu !
Vulivu anch'eiu veda a villa, com'edda era di notti, ma cosi cusigna, un mi l'aspittavu. Aghju scappatu pò, oh... Fila..
Tandu m'è vinutu, in menti, à Tiberu Magnacò, un paisanu di i me anni, oghji incarceratu.
Tamant'omu ch'eddu era Tiberu, pariva tuttu quiddi giganti ch'eddi diciani a sera à u fuconi. Qualchi mal caminu u s'aviva purtatu cui e doppu erani vinuti i gattivi fraquentazioni... fà ch'eddu facciva u "maccu" (veni à dì ch'eddu faciva fà a malavita à parrechji donni).
Stu fattu un mi garbava tantu, ma par me era sempri, e prima di tuttu, u figliolu di zia Mirosa chi partiva a sera da i Minuminali par ghjunghja in paesi e chi si era persu ind'i Mufrali, e chi l'omi erani andati à circà, deda in manu, e pò, ch'eddi s'avivani purtatu in casa, à a mamma, pignendu e mortu di fatica...
Un di sti ghorni andaraghju à vedalu, quandu pudaraghju.
"... À chi t'ha dui facci, è megliu !"
09/07/14
A manecchja nera
A quissa pò mì, un mi l'aspittava : à u garasgiu c'è una catrapula ch'eddi chjamani u "te-le-fo-nu". Isiè ni, è cusi : u telefónu. Un vi ni digu nudda.
Avà pò vi spiegu ciò ch'eddu è, una scattula quadratta d'un palmu di largu, un palmu di profundezza, un palmu d'altezza cu soppra a so manecchja nera annantu. Parleti à a scattula e a Voci vi rispondi.
Parini foli, parini ? E parò u fattu è veru e... A manecchja vi parla e sentiti a voci.
È una spesia di scattula com'a quidda di u sgiò Santiunacci, ma a soia cantava... O ciò ch'eddi n'inventani !
"À chi t'ha dui casi ind'una ci piovi" dici u pruverbiu, à u tantu da cui à cent'anni diciarani : "À chi t'ha tre telefoni, n'ha dui in più" ? Andeti voi à sapè.
Avà pò vi spiegu ciò ch'eddu è, una scattula quadratta d'un palmu di largu, un palmu di profundezza, un palmu d'altezza cu soppra a so manecchja nera annantu. Parleti à a scattula e a Voci vi rispondi.
Parini foli, parini ? E parò u fattu è veru e... A manecchja vi parla e sentiti a voci.
È una spesia di scattula com'a quidda di u sgiò Santiunacci, ma a soia cantava... O ciò ch'eddi n'inventani !
"À chi t'ha dui casi ind'una ci piovi" dici u pruverbiu, à u tantu da cui à cent'anni diciarani : "À chi t'ha tre telefoni, n'ha dui in più" ? Andeti voi à sapè.
06/07/14
U garasgiu Mors
Infini chi m'aghju ritruvatu à Roccu cu u sò accentu, a sò risa e i sò maneri cittadineschi.
Ma u più beddu è ch'eddu m'ha truvatu u me parenti Petru Zupinti di i Petri Rossi, dettu Pitronu di i Salvi (u meccanicu), mancu à dì.
Un aghju capitu nudda, m'ha dettu a sò passioni di a meccanica. M'ha dettu dinò d'un amicu aiaccinu, un certu Pappini di Tadda... di u corsu Balsunce... ecc.
Fà chi, m'ha ritruvatu u me parenti Petru, Matteu u figliolu e Mariastedda a suredda (un sappivu mancu ch'edda era nata) !!! E in più s'è truvatu un travagliu culà.
M'hani fattu sapè, à dinò, chi a mamma, zia Barbarina, si n'era morta annu, a tinta. E ch'edda era stata intarrata cuì, in Cuntinenti.
Pitroni travaglia ind'u "garasgiu" Mors (piazza Castellane, 4). Culà, s'accupa di i "peuneux"**(!) è eddu u specialistu.
Nantu à sta fotò si veda, à manca, u sceffu Marcelin (cù a bilusa bianca e u chapeau-melon -a bumbetta- dicivani in villa), l'uvrieri, Mossú* Mors, incustumatu e tecchju di fusi, cù u chapeau-melon neru, chi stà annantu a vittura.
À dritta, ind'u fondu, cù u vilecu neru e a camisgia bianca, darretu à u ziteddu è Pitronu, u nostru.
*"Monsieur", "sgiò" in marsegliesu.
**"U peuneu" saria a rota pneumatica.
Ma u più beddu è ch'eddu m'ha truvatu u me parenti Petru Zupinti di i Petri Rossi, dettu Pitronu di i Salvi (u meccanicu), mancu à dì.
Un aghju capitu nudda, m'ha dettu a sò passioni di a meccanica. M'ha dettu dinò d'un amicu aiaccinu, un certu Pappini di Tadda... di u corsu Balsunce... ecc.
Fà chi, m'ha ritruvatu u me parenti Petru, Matteu u figliolu e Mariastedda a suredda (un sappivu mancu ch'edda era nata) !!! E in più s'è truvatu un travagliu culà.
M'hani fattu sapè, à dinò, chi a mamma, zia Barbarina, si n'era morta annu, a tinta. E ch'edda era stata intarrata cuì, in Cuntinenti.
Pitroni travaglia ind'u "garasgiu" Mors (piazza Castellane, 4). Culà, s'accupa di i "peuneux"**(!) è eddu u specialistu.
À dritta, ind'u fondu, cù u vilecu neru e a camisgia bianca, darretu à u ziteddu è Pitronu, u nostru.
*"Monsieur", "sgiò" in marsegliesu.
**"U peuneu" saria a rota pneumatica.
30/06/14
Roccu, infini...
"Ind'u scumbugliu d'una città,
Sentu una voci, sentu una voci,
Ind'u scumbugliu d'una città,
Sentu una voci chi mi chjama culà"
Cantava Charles Rocchi.
Scuccinavu e à quali mi vegu ?
Roccu, l'aghjaccinu, o caru !
Eiu : "Sò guasgi deci ghjorni ch'un ti vegu e ch'e t'aspettu, o lu bruttu. Ma induva eri ?"
Tandu eddu : "T'aghju da spiega... Ghi, posa, posa."
Sentu una voci, sentu una voci,
Ind'u scumbugliu d'una città,
Sentu una voci chi mi chjama culà"
Cantava Charles Rocchi.
Scuccinavu e à quali mi vegu ?
Roccu, l'aghjaccinu, o caru !
Eiu : "Sò guasgi deci ghjorni ch'un ti vegu e ch'e t'aspettu, o lu bruttu. Ma induva eri ?"
Tandu eddu : "T'aghju da spiega... Ghi, posa, posa."
29/06/14
Mi manca (5)
Mi manca à mamma, me suredda e lu me frateddu. Mi manca à Natali cù li sò fantasii. Mi manca à Antò Sgè, u pruffissori, à Roccu. Mi manca, à dinò u me agliaghju, ma quista, l'aghju dighjà detta, u me ortu in generali. E pò, i me sgiotti e u me ghjaccaru Baroni, a roppa. L'amichi di i Petri Rossi Suprani, quiddi di a Piazza Longa, di a Funtana.
Mi mancani i me locchi : A Falcunaghja, a Petra Albedda, U Chjosu Cummunu, a Rundinaghja, u Matrali, a Petra Mala, u Muru Barbaru, i Petri Bianchi... Tutti sti locchi e massimu la ghjenti, a nostra, ben intesu, e ancu l'adori di a tarra doppu à una bedda piuvita, l'adori di a suppa, di u prisutu, di a vuletta... (Uh, fami vecchja...)
U restu...
Mi mancani i me locchi : A Falcunaghja, a Petra Albedda, U Chjosu Cummunu, a Rundinaghja, u Matrali, a Petra Mala, u Muru Barbaru, i Petri Bianchi... Tutti sti locchi e massimu la ghjenti, a nostra, ben intesu, e ancu l'adori di a tarra doppu à una bedda piuvita, l'adori di a suppa, di u prisutu, di a vuletta... (Uh, fami vecchja...)
U restu...
Cummerci
M'avegu chi cuì i cosi vanni in un antru sensu.
Sogu andatu sta sera à cumprami uni pocchi di legumi à fammi a suppa accumudata cu u pezzu di vuletta. Sapeti, quand'e pensu à u paesi, bastava à andà ind'ortu à taglia l'insalata o à caccià un poru o dui. Cuì ci vò un cummerciu par tuttu : c'è u coafforu, l'episserì, a buscerì...
Noi, punnivami l'orti, t'avivami i nostri ghjaddini, cuglivami i castagni, faccivami u pani, tumbavami u purceddu, à Natali u caprettu, l'agneddu par Pasqua... e Ghjilormu Biaduleddu ci tagliava i capeddi ! L'acqua a purtavami da à a funtana, e u vinu d'in piaghja.
Cuì, pari tuttu chi agnunu facci un pezzu di u travagliu di l'altru, com'in Aghjacciu, isiè, ni, com'in Aghjacciu. È tuttu pà u cummerciu, aiò...
Oh, ci voli à veda, parini foli, parini.
Sogu andatu sta sera à cumprami uni pocchi di legumi à fammi a suppa accumudata cu u pezzu di vuletta. Sapeti, quand'e pensu à u paesi, bastava à andà ind'ortu à taglia l'insalata o à caccià un poru o dui. Cuì ci vò un cummerciu par tuttu : c'è u coafforu, l'episserì, a buscerì...
Noi, punnivami l'orti, t'avivami i nostri ghjaddini, cuglivami i castagni, faccivami u pani, tumbavami u purceddu, à Natali u caprettu, l'agneddu par Pasqua... e Ghjilormu Biaduleddu ci tagliava i capeddi ! L'acqua a purtavami da à a funtana, e u vinu d'in piaghja.
Cuì, pari tuttu chi agnunu facci un pezzu di u travagliu di l'altru, com'in Aghjacciu, isiè, ni, com'in Aghjacciu. È tuttu pà u cummerciu, aiò...
Oh, ci voli à veda, parini foli, parini.
A Cannebière
28/06/14
Oghji, dumenica 28 di ghjunghju 1914
È statu una bedda, dolci e calma ghjurnata.
Aghju travagliatu à fà u manuali da 5 ori di mani à 7 ori di sera : Sacchi, tagliola, ponti e mattoni, sò stati i me cumpagni e Francesco Pireddè, u me maestru.
Pianu pianu, tranquiddu, tranquiddu.
Vita assirinata, "Prò ch'edda dura..." diciva, edda, Madama madre.
Aghju travagliatu à fà u manuali da 5 ori di mani à 7 ori di sera : Sacchi, tagliola, ponti e mattoni, sò stati i me cumpagni e Francesco Pireddè, u me maestru.
Pianu pianu, tranquiddu, tranquiddu.
Vita assirinata, "Prò ch'edda dura..." diciva, edda, Madama madre.
Citazioni 35
"A chi un ha soldi, un aghja vogli." Dici u pruverbiu. "Sanità senza quattrini è mezza malatia", dicini i Taliani.
27/06/14
Sighera
Sò parecchji sabati d'avà che sogu partutu d'in Corsica.
Mi dumandu : ch'avariu fattu oghji si mi n'eru statu culà ???
A fini di stu mesi veniva u tempu di a sighera, quiddu di a tribbiera, di a mundera.
Alistritu ch'eddu era u granu, da i donni, u purtavami à macinà à u mulinu di Ghjuvanni Zuccò, soppr'à u Lavu à a Paiana.
Erani ghjorni ricchi, cu l'arrechji pieni à canzoni, à risi, à voci... à spicchi ind'i capeddi, ind'a camisgia.
O, i risati.
Mi dumandu : ch'avariu fattu oghji si mi n'eru statu culà ???
A fini di stu mesi veniva u tempu di a sighera, quiddu di a tribbiera, di a mundera.
Alistritu ch'eddu era u granu, da i donni, u purtavami à macinà à u mulinu di Ghjuvanni Zuccò, soppr'à u Lavu à a Paiana.
Erani ghjorni ricchi, cu l'arrechji pieni à canzoni, à risi, à voci... à spicchi ind'i capeddi, ind'a camisgia.
O, i risati.
L'alistrera di u granu, Simon Damiani, Bastia
26/06/14
Populu Bakete
"A chi s'impiega à rifleta annantu a Corsica, ascimiscia, tandu eiu, aghju cissatu (...)
U presidenti Omaru Bongo, di u populu Bakete, sempri diciva di mè : "Tu sei un Bakete corsu, tu !" *
E tandu saraghju, eiu, un marsigliesu corsu ?
*Intervista di M Tomi, Ch Labbé & O Recasens, Le Point, 19 juin 2014, p 78.
U presidenti Omaru Bongo, di u populu Bakete, sempri diciva di mè : "Tu sei un Bakete corsu, tu !" *
E tandu saraghju, eiu, un marsigliesu corsu ?
*Intervista di M Tomi, Ch Labbé & O Recasens, Le Point, 19 juin 2014, p 78.
La nave va...
A mani, a bon'ora aghju intesu u bateddu, Liamoni, pà Bastia. Era un bateddu vecchju e stravecchju, ancu.
"Cron, cron, cron", feci a sirena.
E la navi curruchjuluta, curnendu, currachjulò e si n'andò.
Filava.
"Cron, cron, cron", feci a sirena.
E la navi curruchjuluta, curnendu, currachjulò e si n'andò.
Filava.
25/06/14
Sugnacciu
O chi sognu !
Aghju vistu appenna, appenna à zia Mariola e darretu à edda c'era Anna-Maria, ma un la pudivu veda, aghju circatu à vedala ma, nò, un valiva à dì.
Aghju vistu appenna, appenna à zia Mariola e darretu à edda c'era Anna-Maria, ma un la pudivu veda, aghju circatu à vedala ma, nò, un valiva à dì.
Milena
Franz Kafka ha dettu : "Scriva una lettara diventa faciuli, e di più in più. Avarà missu ind'u mondu, stu puntu, una cunfusioni tremenda di l'animi ? Pari un discorsu cu fantasimi, cu u fantasimu di quiddu chi riceva a lettara, ma dinò ancu quiddu di se stessu."*
E di u fantasimu di Carulu-Antoni u pidoni, un ha dettu nudda, u tò Kaftà ?
E di u fantasimu di Carulu-Antoni u pidoni, un ha dettu nudda, u tò Kaftà ?
*Da : Franz Kafka, Lettres à Milena, Gallimard, Paris 1988, p 267
24/06/14
À quiddu !
I vegu, mi. I vegu da cui !
Tocca prima à Carulu-Antoni, Carulu-Antoni u pidoni : carta ghjunta è carta subita letta, a sogu.
À cavaddu à Mora, a sò mula, fala da Cuttuli ind'i Petri Rossi agna morti di papa.
Fala sempri à l'iniziu di u mesi, quissa sì, à pagà i pinsioni di i nostri culuniali :
Quidda di zì Carulinu, (chi ha fattu u militaru in Algeria), quidda di zì Tantò (era andatu eddu in Africa "nera" -era cusì ch'eddu diciva), e infini quidda di Duminicheddu, partutu eddu à u Tonchinu. E pò c'è dinò Ghjuvanni, u varghju, chi è statu massi in cuntinenti, e zia Mecca veduva di u settanta.
Lettari o carti pustali, ci n'è poccu e micca in paesi !
Ma è sempri statu à Carulu-Antoni à essa u primu à leghjali. Quissa, a vi possu assigurà.
Falla da Cuttuli e entri in paesi e passa ind'a Ghjuvanpetru di Michisò, un picculu parenti d'eddu. Cullà, i vegu, Carulu-Antoni, carta in manu e spichjetti in punta di nasu, cridendusi qualcosa :
"Oghji t'aghju una carta da purtà in paesi !!!"
Ghjuvanpetru : "Oh, oh, oh, e par quali edda è ?"
"Pà à zia Mineca di Sarratu Fora."
"E cosa c'è scrittu, fammila sapè, aiò!"
"Chers vous tous..."
Tandu Ghjuvanpetru : "Comu è che tu dici ?"
Carulu-Antoni : "Cari, tutti,"
"Tout va bien. Legu, vegu e vi dicu : (tuttu và bè) ! Je vous embrasse, (v'abbracciu). È signatu : "Qui vous savez", (quiddu chi vò sapeti).
Ghjuvanpetru : "Ma quali sarà, ma quali sarà stu "Quiddu" ? Oh, oh, oh ?"
Carulu-Antoni : "Qualchissia chi un si vò micca fà cunnoscia, t'avara i sò raghjò... Qualchissia chi si piatta. Quali sarà, quali sarà... Sarà..?"
"O, và !"
Doppu truvareti à Carulu-Antoni ind'a Petru, e dagali !
E più tardi ind'a zia Michela, torra à Vignali...
Infini chi nanzu à ghjunghja ind'a mamma, ci sarà dighjà qualchi ziteddu beddu infurmatu à purtà nutizia, in casa, di a carta e di i sò scritti...
È cusì in paesi, è cusì, cosi d'altru mondu, cusi.
Tocca prima à Carulu-Antoni, Carulu-Antoni u pidoni : carta ghjunta è carta subita letta, a sogu.
À cavaddu à Mora, a sò mula, fala da Cuttuli ind'i Petri Rossi agna morti di papa.
Fala sempri à l'iniziu di u mesi, quissa sì, à pagà i pinsioni di i nostri culuniali :
Quidda di zì Carulinu, (chi ha fattu u militaru in Algeria), quidda di zì Tantò (era andatu eddu in Africa "nera" -era cusì ch'eddu diciva), e infini quidda di Duminicheddu, partutu eddu à u Tonchinu. E pò c'è dinò Ghjuvanni, u varghju, chi è statu massi in cuntinenti, e zia Mecca veduva di u settanta.
Lettari o carti pustali, ci n'è poccu e micca in paesi !
Ma è sempri statu à Carulu-Antoni à essa u primu à leghjali. Quissa, a vi possu assigurà.
Falla da Cuttuli e entri in paesi e passa ind'a Ghjuvanpetru di Michisò, un picculu parenti d'eddu. Cullà, i vegu, Carulu-Antoni, carta in manu e spichjetti in punta di nasu, cridendusi qualcosa :
"Oghji t'aghju una carta da purtà in paesi !!!"
Ghjuvanpetru : "Oh, oh, oh, e par quali edda è ?"
"Pà à zia Mineca di Sarratu Fora."
"E cosa c'è scrittu, fammila sapè, aiò!"
"Chers vous tous..."
Tandu Ghjuvanpetru : "Comu è che tu dici ?"
Carulu-Antoni : "Cari, tutti,"
"Tout va bien. Legu, vegu e vi dicu : (tuttu và bè) ! Je vous embrasse, (v'abbracciu). È signatu : "Qui vous savez", (quiddu chi vò sapeti).
Ghjuvanpetru : "Ma quali sarà, ma quali sarà stu "Quiddu" ? Oh, oh, oh ?"
Carulu-Antoni : "Qualchissia chi un si vò micca fà cunnoscia, t'avara i sò raghjò... Qualchissia chi si piatta. Quali sarà, quali sarà... Sarà..?"
"O, và !"
Doppu truvareti à Carulu-Antoni ind'a Petru, e dagali !
E più tardi ind'a zia Michela, torra à Vignali...
Infini chi nanzu à ghjunghja ind'a mamma, ci sarà dighjà qualchi ziteddu beddu infurmatu à purtà nutizia, in casa, di a carta e di i sò scritti...
È cusì in paesi, è cusì, cosi d'altru mondu, cusi.
23/06/14
Carta signata
Oghji aghju inviatu una carta pustali à mamma e à i mei, in casa.
Aghju scrittu :
Chers vous tous,
Tout va bien !
Je vous embrasse.
Un aghju micca signatu (d'un fammi cunnoscia), ma aghju marcatu à a fini :
" Qui vous savez."
Aghju scrittu :
Chers vous tous,
Tout va bien !
Je vous embrasse.
Un aghju micca signatu (d'un fammi cunnoscia), ma aghju marcatu à a fini :
" Qui vous savez."
21/06/14
Simila similibus
Circavu à Roccu, ma nienti. Dui ghjorni senza nutizii. "Un vali à ziffulà se l'asinu un vò bia. E chi, à chi vò fà a barba à i sumeri perda u tempu e u saponi" dicivani i nostri vecchji. "Asinus in uguento" dicivani eddi, i latini.
Lingua franca
Oghji è statu riposu pà i me me ossi, senza travagliu alcunu e ne mancu un pesciu da piscà. Toccu a sera, cuma sempri, magnai ind'a Simona.
Vensi un andacianu famitu e sbaiuccatu, u tintu. Dumandò, tandu, un piattu, purghjendu una midaglia di paccuttiglia di Santa Maria.
Subitu Simona feci, rifiutendu a sò muneta : "Vè, stoge, sian poulit, què ! Va jouer avec tes tarraillettes, va !"*
Tandu l'omu adumbarciò i sò stacchi, à fà veda ch'eddu un aviva nudda, nudda.
Eiu (fendu da signori) : "Tè, o Simò, è a meia."
O u tipu, cuntenti pò, oh... Inghjuttò a sò suppa in quattru e tre setti. Ancu quistu, o ghjenti, t'aviva una fami vecchja.
Un semi cà famiti, schiavi, adduniti da a fami e purtati da edda, cuì.
Saremi i soli ?
U famitu nomi t'aviva e Ussin Ferracuto si chjamava.
E pinsai, tandu eiu, andeti à sapè, à u ghjoccu d'accaccatta ferraù, forza u cunnusciariati (cusì si diciva d'una cosa di poccu valori)?
"Accaccatta ferraù !
Quantu ne voli di ssu ferraù ?
Un dini e un dinà,
Un crocculu di balestrà;
A quali in manu spignarà,
Bocca e nasu tignarà."**
Passani i ghjorni, passani l'ori e eiu stogu.
*da, Dictionnaire du marseillais, dighjà numatu.
**Felice M Marchi, Motti risposte e burle del celebre Minuto Grosso, p79, Parigi, 1866- Reedizioni di La Marge, Ajaccio, 1978.
Vensi un andacianu famitu e sbaiuccatu, u tintu. Dumandò, tandu, un piattu, purghjendu una midaglia di paccuttiglia di Santa Maria.
Subitu Simona feci, rifiutendu a sò muneta : "Vè, stoge, sian poulit, què ! Va jouer avec tes tarraillettes, va !"*
Tandu l'omu adumbarciò i sò stacchi, à fà veda ch'eddu un aviva nudda, nudda.
Eiu (fendu da signori) : "Tè, o Simò, è a meia."
O u tipu, cuntenti pò, oh... Inghjuttò a sò suppa in quattru e tre setti. Ancu quistu, o ghjenti, t'aviva una fami vecchja.
Un semi cà famiti, schiavi, adduniti da a fami e purtati da edda, cuì.
Saremi i soli ?
U famitu nomi t'aviva e Ussin Ferracuto si chjamava.
E pinsai, tandu eiu, andeti à sapè, à u ghjoccu d'accaccatta ferraù, forza u cunnusciariati (cusì si diciva d'una cosa di poccu valori)?
"Accaccatta ferraù !
Quantu ne voli di ssu ferraù ?
Un dini e un dinà,
Un crocculu di balestrà;
A quali in manu spignarà,
Bocca e nasu tignarà."**
Passani i ghjorni, passani l'ori e eiu stogu.
Ussin Ferracuto
Da: AD Val de Marne
**Felice M Marchi, Motti risposte e burle del celebre Minuto Grosso, p79, Parigi, 1866- Reedizioni di La Marge, Ajaccio, 1978.
20/06/14
L'ha detta Matteu
Pinsavu, arisera à Matteu d'A. chi dici sempri :"Corcia è quidda famiglia chi t'ha u bè e un si n'ha piglia". Saremi tutti cusigna ?
19/06/14
17/06/14
U pincioni spinseratu
À pinciuloni di Roccu, lu furbu, sempri ini ritardu !
L'aspitavu e l'aspitavu ma anh, anh, un viniva.
Vai chi tu, ni !
"Amicizia marsigliesi, un dura più d'un mesi"
L'aspitavu e l'aspitavu ma anh, anh, un viniva.
Vai chi tu, ni !
"Amicizia marsigliesi, un dura più d'un mesi"
I "bosci"
Mi n'invengu quandu quiddi ch'andavani à a scola in paesi ci cuntavani, scola fatta, i fatti di i bosci. Sapeti, sta ghjenti crudeli chi s'era impussissatu di l'Alisassa e a Lorena, nostri.
Tandu, ci vuliva senta à Ghjaccumu, e d'altri, in vena. "En vatenguerre", diciva u sgiò stitutori :
O quantu n'aghju intesu,
Di li bosci assalitori,
Lupi, neri e crudeli,
Rubanidi, traditori,
E infideli malfatori !
Tandu, ci vuliva senta à Ghjaccumu, e d'altri, in vena. "En vatenguerre", diciva u sgiò stitutori :
O quantu n'aghju intesu,
Di li bosci assalitori,
Lupi, neri e crudeli,
Rubanidi, traditori,
E infideli malfatori !
À ringrazià à : http://fantaisiesbergeret.free.fr
15/06/14
Finzioni animaleschi
"L'animali un è ceccu.
L'omu sì, è incapaci à veda, abbagliacatu ch'eddu è da a sò cuscienza."*
Isiè, ma qualessa ? A recta ratio o a scintilla rationis ? À sapè ?
*JL Godard, Le Monde, Culture et idées, 17/05/2014, p 5.
L'omu sì, è incapaci à veda, abbagliacatu ch'eddu è da a sò cuscienza."*
Isiè, ma qualessa ? A recta ratio o a scintilla rationis ? À sapè ?
*JL Godard, Le Monde, Culture et idées, 17/05/2014, p 5.
Abeille
Pari ch'eddi chjamessini tuttu "Abeille", cuì !
L'altra volta, a v'aghju detta erani matoni à purtà sta marca, cusì. Dopu c'è statu un battedu Abeille.
Avà, oghji, chi mi vegu passà ?
Una bedda vitturetta marcata : Savon l'Abeille. Hte Court de Payen Marseille.
O ciò chi si veda cuì, miraculi, o !
L'altra volta, a v'aghju detta erani matoni à purtà sta marca, cusì. Dopu c'è statu un battedu Abeille.
Avà, oghji, chi mi vegu passà ?
Una bedda vitturetta marcata : Savon l'Abeille. Hte Court de Payen Marseille.
O ciò chi si veda cuì, miraculi, o !
Picchja o Pà ! Più, più, più...
Maliziosu, Zi Ghjuvansantu ci aviva imparatu stu picculu ghjoccu :
Stuppichjeghja stoppa e spau,
Stoppa e spau un ci n'è più,
Picchju un stuppichjeghja più !!!
Pauloni uni riisciva mai, impuntava sempri e tandu diciva : "Pichju-stà-in-punta-di-palu, stuppiteghja-stoppa-e-più.. Più".
"E, e pò m...a !"
14/06/14
È cusì...
Scorrani i ghjorni, luntanu da u paesi.
In Sardegna era una cosa, cuì è un'antra ! I miseriosi parlani una lingua com'a a meia, o guasgi. L'altri parlani marsigliesu, a risa in bocca e a parodda alta, i sgiò, eddi, parlani u francesu cu a bocca pinzuta. Ancu assai chi i giandarmi si tenani luntani.
Eiu, impargu e lasciu.
Impargu, lasciu e perdu.
È cusì...
Perdu tuttu ma t'aghju ini stacchi unipocchi di vintini e i giandarmi luntanu.
È cusì...
In Sardegna era una cosa, cuì è un'antra ! I miseriosi parlani una lingua com'a a meia, o guasgi. L'altri parlani marsigliesu, a risa in bocca e a parodda alta, i sgiò, eddi, parlani u francesu cu a bocca pinzuta. Ancu assai chi i giandarmi si tenani luntani.
Eiu, impargu e lasciu.
Impargu, lasciu e perdu.
È cusì...
Perdu tuttu ma t'aghju ini stacchi unipocchi di vintini e i giandarmi luntanu.
È cusì...
Sant'Antoni 1914
À l'amicu P.
Pecuri munti e chjostra bedda assistata, partivami e conducivami i nostri bandi à u Cavoni, à a capedda di Sant'Antoni.
U Santu in piazza doppu à a prucessiò, Preti Lovichi era beddu lestru à binidiscia, pecuri à miliai à a fini di a messa.
O i pistulitati, o a gioia, o cho piacè ! Salutavami à u santu. O i cavalcati, dritti, dritti nantu à muli, sameri, cavaddi com'eddi vinivani !
Certi donni partivani bisgiacca piena à panioli binidetti. In penitenza, mamma edda viniva cù zi'Annetta, a zia, a sera innanzu e stava pusata nantu à a masgera di a capedda, a notti intera, a prigà. Noi altri, ci accupavami à fà un beddu foccu. C'era una grandi devuzioni, sapeti.
Era cusi. Mamma un era tantu ghjisulana, ma facciva anch'edda cum'à a mamma e a mamona...
T'aviva u sò mandigliulu biancu e l'impiva à panioli (unu par omu, unu pà a chjostra, unu pà a stadda), u piegava e u si mittiva ind'a sò larga stacca di davanti e doppu si ni cuddava assirinata in paesi, me suredda appresu. A sera, in famiglia tumbavami un agneddu.
U ghjornu doppu, partivami pà a muntagnera.
Erani ghjorni sebbiati, ghjorni paisani, senza altru pinseru.
Pecuri munti e chjostra bedda assistata, partivami e conducivami i nostri bandi à u Cavoni, à a capedda di Sant'Antoni.
U Santu in piazza doppu à a prucessiò, Preti Lovichi era beddu lestru à binidiscia, pecuri à miliai à a fini di a messa.
O i pistulitati, o a gioia, o cho piacè ! Salutavami à u santu. O i cavalcati, dritti, dritti nantu à muli, sameri, cavaddi com'eddi vinivani !
Certi donni partivani bisgiacca piena à panioli binidetti. In penitenza, mamma edda viniva cù zi'Annetta, a zia, a sera innanzu e stava pusata nantu à a masgera di a capedda, a notti intera, a prigà. Noi altri, ci accupavami à fà un beddu foccu. C'era una grandi devuzioni, sapeti.
Era cusi. Mamma un era tantu ghjisulana, ma facciva anch'edda cum'à a mamma e a mamona...
T'aviva u sò mandigliulu biancu e l'impiva à panioli (unu par omu, unu pà a chjostra, unu pà a stadda), u piegava e u si mittiva ind'a sò larga stacca di davanti e doppu si ni cuddava assirinata in paesi, me suredda appresu. A sera, in famiglia tumbavami un agneddu.
U ghjornu doppu, partivami pà a muntagnera.
Erani ghjorni sebbiati, ghjorni paisani, senza altru pinseru.
Rumenzula e muddizzu
L'amboscia m'aviva purtatu, sta volta, à u Service public, nettoiement, section numerò 53, quartier de la Joliette.
Erami in dui : Martin Formingo, u carriteru, omu bravu e silenziosu, tiniva i sò cavaddi (Prune et Pêche) e marchjava capicalatu, innanzu. Eiu, scoppa in manu, rimpiazavu à Viale, malatu. Eru impiegatu à carcà a "benne". Escoubiè, rabaï-merda.
Ghjunti davanti à a porta d'un palazzu, pigliavu a cufaccia e a purtavu à a "benne" e a biutava, doppu a rimittivu in piazza.
Puzza, cu stu caldu, un vi ni dicu...
À mezzionu, finimi a turnata. Puzzicosi, fraciangati e beddi mustafanati, andaiami à lavassi à u robinè di u portu.
Erami in dui : Martin Formingo, u carriteru, omu bravu e silenziosu, tiniva i sò cavaddi (Prune et Pêche) e marchjava capicalatu, innanzu. Eiu, scoppa in manu, rimpiazavu à Viale, malatu. Eru impiegatu à carcà a "benne". Escoubiè, rabaï-merda.
Ghjunti davanti à a porta d'un palazzu, pigliavu a cufaccia e a purtavu à a "benne" e a biutava, doppu a rimittivu in piazza.
Puzza, cu stu caldu, un vi ni dicu...
À mezzionu, finimi a turnata. Puzzicosi, fraciangati e beddi mustafanati, andaiami à lavassi à u robinè di u portu.
13/06/14
Brancaï
Ha piuvitu e u venti s'è calatu, ancu assai !
U ghjornu, c'è un corciu chi è passatu, barreta in capu. Era un marsigliesu, diciva a sò cantalena, cù a passioni mutta di parlà :
"Fouele oou joué quicercoi fortuno,
E crei fini couomo Brancaï,
Fouele qu voou souta la luno,
Din lou gouffre doou Garagaï !"*
Vai e tu à sapè ciò ch'eddu avarà vulsutu dì ?
"Chi cacarucho !" ha dettu, tandu, Sgeromu. Aghju pensu, eiu, chi sarà un caracusciò ?
*Da, Dictionnaire du marsellais, p 63, Edisud, 2006.
U ghjornu, c'è un corciu chi è passatu, barreta in capu. Era un marsigliesu, diciva a sò cantalena, cù a passioni mutta di parlà :
"Fouele oou joué quicercoi fortuno,
E crei fini couomo Brancaï,
Fouele qu voou souta la luno,
Din lou gouffre doou Garagaï !"*
Vai e tu à sapè ciò ch'eddu avarà vulsutu dì ?
"Chi cacarucho !" ha dettu, tandu, Sgeromu. Aghju pensu, eiu, chi sarà un caracusciò ?
*Da, Dictionnaire du marsellais, p 63, Edisud, 2006.
12/06/14
Jaures
Ghjuventù, ghjuventù, una volta e pò più !
O chi luccacci, o chi ventu, Madonna.
Tre ghjorni ch'eddu soffia. In paesi quand'eddu era cusì, i vecchji dicivani avà ghjunghji u Scornaboi. U chjamavani cusì. Ma un durava tantu. T'ascimiscia, mì.
In villa, vidarè, bolani, ghjurnali, stracci, carti, teguli... Tuttu ciò chi pò bulà, bola... Era u baddu di u muddizzu.
È u Mistral m'ha dettu Sgeromu, un uvrieru marsegliesu di i me anni, chi s'accuppa ancu megu à arragnà una "casematta" nantu à u portu, sottu à u Fort Saint Jean (è u nomi di u loccu). Facciu u manuali e eddu u muratori.
U ghjornu che vi digu c'era una "greva" (mancu à pinsacci : l'uvrieri un vulivani più travaglià, vi parini foli, ma è un modu di difendasi, ancu puru se, à a fini di a ghjurnata un si tocca nudda, mancu una baiocca).
"Sò i sindicati sucialisti", m'ha insignatu Sgeromu. "Sai, semi guasgi tutti sucialisti par sti locchi." (Sapetti, sucialista, com'à Antoni, u sardu).
Aghju dettu eiu : "Spiegami aghjà, u tò sucialismu."
Tandu m'ha dettu, eddu : "Ziteddu aghju intesu à parlà à Jaures, erami à Albì tandu (u nomi è quiddu d'una città), di u sò discorsu, mi n'invengu ancu sempri, e dipoi, aghju cunsirvatu u ghjurnali di quiddu ghjornu.
Ha dettu (un si pò essa cà d'accordu ancun'eddu) :
"Ma chi saria a Republica ind'una Francia muderna ? Sarà un attu maiò di fiducia.
Istituiscia a Republica saria à dì à tutti, chi l'omi à milioni, saparani scriva, da par eddi, a regula cummuna di i sò fatti ; ch'eddi saparani marità a libertà cù a leggi ; l'ordini e u muvimentu ; ch'eddi saparani cunfruntassi trà di eddi senza mancu stirpassi. Ch'eddi a si francarani da a guerra d'indrentu. Ch'eddi un cercarani mai a dittatura, treva miccidaghja, riposu maladettu e vigliaccu, anche puru ch'edda duressi poccu.
Istituiscia a Republica, è fà a chjama e à dì chi i citadini di i grandi nazioni d'avali, obligati à campassi la cu un ostinatu travagliu, avarani, parò, abbastanza tempu pà accupassi di u cummunu."*
Jaures, discours à la jeunesse, Albi, 1903
*Da : http://www.lours.org, i ringraziu.
O chi luccacci, o chi ventu, Madonna.
Tre ghjorni ch'eddu soffia. In paesi quand'eddu era cusì, i vecchji dicivani avà ghjunghji u Scornaboi. U chjamavani cusì. Ma un durava tantu. T'ascimiscia, mì.
In villa, vidarè, bolani, ghjurnali, stracci, carti, teguli... Tuttu ciò chi pò bulà, bola... Era u baddu di u muddizzu.
È u Mistral m'ha dettu Sgeromu, un uvrieru marsegliesu di i me anni, chi s'accuppa ancu megu à arragnà una "casematta" nantu à u portu, sottu à u Fort Saint Jean (è u nomi di u loccu). Facciu u manuali e eddu u muratori.
U ghjornu che vi digu c'era una "greva" (mancu à pinsacci : l'uvrieri un vulivani più travaglià, vi parini foli, ma è un modu di difendasi, ancu puru se, à a fini di a ghjurnata un si tocca nudda, mancu una baiocca).
"Sò i sindicati sucialisti", m'ha insignatu Sgeromu. "Sai, semi guasgi tutti sucialisti par sti locchi." (Sapetti, sucialista, com'à Antoni, u sardu).
Aghju dettu eiu : "Spiegami aghjà, u tò sucialismu."
Tandu m'ha dettu, eddu : "Ziteddu aghju intesu à parlà à Jaures, erami à Albì tandu (u nomi è quiddu d'una città), di u sò discorsu, mi n'invengu ancu sempri, e dipoi, aghju cunsirvatu u ghjurnali di quiddu ghjornu.
Ha dettu (un si pò essa cà d'accordu ancun'eddu) :
"Ma chi saria a Republica ind'una Francia muderna ? Sarà un attu maiò di fiducia.
Istituiscia a Republica saria à dì à tutti, chi l'omi à milioni, saparani scriva, da par eddi, a regula cummuna di i sò fatti ; ch'eddi saparani marità a libertà cù a leggi ; l'ordini e u muvimentu ; ch'eddi saparani cunfruntassi trà di eddi senza mancu stirpassi. Ch'eddi a si francarani da a guerra d'indrentu. Ch'eddi un cercarani mai a dittatura, treva miccidaghja, riposu maladettu e vigliaccu, anche puru ch'edda duressi poccu.
Istituiscia a Republica, è fà a chjama e à dì chi i citadini di i grandi nazioni d'avali, obligati à campassi la cu un ostinatu travagliu, avarani, parò, abbastanza tempu pà accupassi di u cummunu."*
Jaures, discours à la jeunesse, Albi, 1903
*Da : http://www.lours.org, i ringraziu.
11/06/14
10/06/14
I ladrunchjini
Mi n'invengu, partivami di notti à nuvuloni. Certi volti ancu appenna doppu à a scola. Partivami ad arrubà, induv'à l'altri, à quandu à chjarasgi, à quandu à meli, à peri, à uva... Tutta a frutta ci passava...
U fattu maiò era l'arrubera. Una volta, tecchji com'à purceddi che nò erami, chjamavami, à faddu biscà, u patroni.
O i brioni, ci vuliva à senta pà sti cuddetti, trenta ziteddi, inariulati e dispitosi, mughjà : "À l'uva, à l'uva... O Lucià, à l'uva !!!"
In casa di u ladru, un andà à rubà !
"Di siguru a vostra a leggi, o Signori, punisci u ladrà, leggi scritta ind'u cori di l'omi, chi nun basta à sfassà l'inghjustizia. Quali sarà u ladru à lascissi arrubà ?! À u riccu un li cunveni micca a scusa di a miseria. Che vulia, eiu, cummetta arrubeccia... u feci ancu senza essa miseriosu : o forza sì, povaru eru, ma povaru di ghjustizia, ch'avivu a noia, ed eru carcu e stracarcu à iniquitai. Rubai ciò ch'avivu in bundanza, ancu di più bona qualitai, e di fatti nun era pà appruffitani ch'aghju vulsutu arrubà, ma era pà u furtu stessu.
Era pà u peccatu.
C'era un arburu, un peru, vicinu à a nostra vigna, carcu à frutti micca tanti beddi à a vista, ne mancu à u sapori. Erami di notti, una notti scura, e nò altri ghjovani banditi ci amusavami par ssi stradi, cu l'abitudina infama : e ci n'andaimi à scota l'alburu e à purtacci via tutti i peri. Ci ne caricaimi una quantità tamanta, ma micca à fassini una tichjata, ma pà ghjittaddi à i porchi - e ancu se ne paspaimi qualchi d'una - fù solu pà tastà u gustu di a cosa pruibita.
Eccu u me cori, Idiu, eccu u cori che ind'u fondu di u fondu ha suscitatu a tò pietà. E questu cori avà ti devi dì ciò ch'eddu andava à circà in quiddi fondi : vulivu fà una gattivezza gratuita, senza avè altra raghjò cà quidda di fà mali. Brutta malizia, t'aghju amata : aghju amatu la me perdita, u mancà, e micca pà via di questa mancanza, innò. È a meia a mancanza stessa ch'aghju amatu. O anima vergugnosa chi aveti lasciatu u vostru fondamentu, pà a sò ruvina, nun circavati ind'a bruttura cà u desideriu di u bruttu stessu e basta."
AGUSTINU (354-430 DàC), Confessioni, II, 4 e 5.
U fattu maiò era l'arrubera. Una volta, tecchji com'à purceddi che nò erami, chjamavami, à faddu biscà, u patroni.
O i brioni, ci vuliva à senta pà sti cuddetti, trenta ziteddi, inariulati e dispitosi, mughjà : "À l'uva, à l'uva... O Lucià, à l'uva !!!"
In casa di u ladru, un andà à rubà !
"Di siguru a vostra a leggi, o Signori, punisci u ladrà, leggi scritta ind'u cori di l'omi, chi nun basta à sfassà l'inghjustizia. Quali sarà u ladru à lascissi arrubà ?! À u riccu un li cunveni micca a scusa di a miseria. Che vulia, eiu, cummetta arrubeccia... u feci ancu senza essa miseriosu : o forza sì, povaru eru, ma povaru di ghjustizia, ch'avivu a noia, ed eru carcu e stracarcu à iniquitai. Rubai ciò ch'avivu in bundanza, ancu di più bona qualitai, e di fatti nun era pà appruffitani ch'aghju vulsutu arrubà, ma era pà u furtu stessu.
Era pà u peccatu.
C'era un arburu, un peru, vicinu à a nostra vigna, carcu à frutti micca tanti beddi à a vista, ne mancu à u sapori. Erami di notti, una notti scura, e nò altri ghjovani banditi ci amusavami par ssi stradi, cu l'abitudina infama : e ci n'andaimi à scota l'alburu e à purtacci via tutti i peri. Ci ne caricaimi una quantità tamanta, ma micca à fassini una tichjata, ma pà ghjittaddi à i porchi - e ancu se ne paspaimi qualchi d'una - fù solu pà tastà u gustu di a cosa pruibita.
Eccu u me cori, Idiu, eccu u cori che ind'u fondu di u fondu ha suscitatu a tò pietà. E questu cori avà ti devi dì ciò ch'eddu andava à circà in quiddi fondi : vulivu fà una gattivezza gratuita, senza avè altra raghjò cà quidda di fà mali. Brutta malizia, t'aghju amata : aghju amatu la me perdita, u mancà, e micca pà via di questa mancanza, innò. È a meia a mancanza stessa ch'aghju amatu. O anima vergugnosa chi aveti lasciatu u vostru fondamentu, pà a sò ruvina, nun circavati ind'a bruttura cà u desideriu di u bruttu stessu e basta."
AGUSTINU (354-430 DàC), Confessioni, II, 4 e 5.
Pera : Paul Cezanne 1873 (ditagliu)
Museu di L'orangerie, Parighji.
08/06/14
Sustine et abstine
A dumenica ch'e vi dicu, stavami senza travagliu, à piscà nantu à lu molu.
Erami eiu, Marcello u nabulitanu dettu Maru e Roccu.
Tandu Roccu : "Sintiti o zittè : Sapeti, ci voli à fà l'ortu, massimu quandi a tarra è bedda !" Diciva sempri, saviu, saviu, Marcu di i Vulataghji.
"Umbeh, tamanta truvata !!! Massimu quandu eddu c'è l'acqua !" aghjustò schirzosu, Maru, in ridendu.
"Ci voli à fà l'ortu ancu i sò vichi dritti, fà contu di a sarrenda, e coglia i frutti quandu eddi sò maturi..."
"Ma chi senzu t'avarà sta fola ? Un vegu micca." Dissi Maru.
Roccu : "Vi cuntedu a storia tale ch'edda mi fù cuntata da zi Purglionu, guasgi vint'anni fà."
Tandu eiu : "E, induva, eddu, stava stu zi Purglionu, che tu dici, tu ?"
Roccu :"À a barriera."
Eiu : "Qualcosa c'è."
05/06/14
Un bateddu chi passa...
"Oghji è Sant'Erimu", m'ha dettu Roccu.
M'è parsu tristu e scuraghjitu, e pò ha turratu à dì :"È festa in Aiacciu, sai, mì !"
Parò u batteddu d'arimani semi ghjunti à carcaddu.
Ed è partutu par Bastia m'è guasgi vinuta a voglia di cuddà e parta.
Poi, s'alluntanò à l'abbruccà...
"Vicinu à u mari,
Annantu à un scogliu,
Quandu mi mettu à pinsà,
Mi digu sempri cosa vogliu,
Frà menu à questa umanità,
Ma se vegu passà luntanu,
Un bateddu chi và qualà,
Mandigliu in manu,
Chjamu in vannu,
E lu bateddu si ne và..."
(Cantata da A. Ciosi)
M'è parsu tristu e scuraghjitu, e pò ha turratu à dì :"È festa in Aiacciu, sai, mì !"
Parò u batteddu d'arimani semi ghjunti à carcaddu.
Ed è partutu par Bastia m'è guasgi vinuta a voglia di cuddà e parta.
Poi, s'alluntanò à l'abbruccà...
"Vicinu à u mari,
Annantu à un scogliu,
Quandu mi mettu à pinsà,
Mi digu sempri cosa vogliu,
Frà menu à questa umanità,
Ma se vegu passà luntanu,
Un bateddu chi và qualà,
Mandigliu in manu,
Chjamu in vannu,
E lu bateddu si ne và..."
(Cantata da A. Ciosi)
04/06/14
A ghjustificazioni
Chi ci sarà à ghjustificà u prisenti ?
U passatu o l'avvena ?
"L'avvena !" ha dettu u tipu, à u tantu t'ha a raghjò (!)
U passatu o l'avvena ?
"L'avvena !" ha dettu u tipu, à u tantu t'ha a raghjò (!)
03/06/14
Ma ellu...
A mani à bon'ora sò statu "ambosciatu" (veni à dì ch'avivu u travagliu pà a ghjurnata, mireti !).
Sta volta ci vuliva à carcà un bateddu à mattoni e à teguli marcati d'un'apa e scritti : "abeille".
Pisavani, ma ci vuliva à fà ciò chi i sameri un pudivani micca fà.
Chi vuleti, è cusi.
A squadra era cumposta di tagliani, di nabulitani e c'eru eiu e un aghjaccinu. Roccu si chjamava. U sò parlà era pienu e colmu à "Ghi", à "Mì, lu", à "Ma ellu...".
"Ghi, ma ellu, a sà ch'in Aiacciu, i chjarisgi son' maturi, ghi, ma ellu..."
Uhh i me arrechji ! Mi pariva d'essa ind'u San Carlu.
Infini chi Roccu t'aviva una passionni. Era a passioni di a vittura. E bruu, e bruu a sera mi dici : "Ghi, sai, ghi a più bella vittura, in quantu à mè, è a Torpedò !"
"A chi, ni ?"
"A Torpedò, Unic ! Tè fighjula sta fotografia e vedi un pò !"
E tandu cacciò un pizzateddu di carta piigata d'un ghjurnali, cu u sò beddu disegnu :
A v'aghju detta aghju un poccu imparatu u francesu cù u sgiò Santiunacci e pruvavu à capiscia : "Cù una vittura Unic si fà chilometri à migliai ... senza tuccà una chjavi... senza mancu ristrigna un ècrou, un ecrù, un eccu rù ???"
"O Rò chi saria un ècrou ?"
"Ghi, chi ni sogu eiu ? Dumanda à un meccanicu !"
Aghju pinsatu : "T'ha a raghjò Roccu, ci vudaria à truvà à u me cuccinu Matteu o forza, u babbu Petru... A mea a passioni è quidda di u paesi. Chi tanti vitturi, vitturetti o vitturoni, chi vuleti, è cusì."
Sta volta ci vuliva à carcà un bateddu à mattoni e à teguli marcati d'un'apa e scritti : "abeille".
Pisavani, ma ci vuliva à fà ciò chi i sameri un pudivani micca fà.
Chi vuleti, è cusi.
A squadra era cumposta di tagliani, di nabulitani e c'eru eiu e un aghjaccinu. Roccu si chjamava. U sò parlà era pienu e colmu à "Ghi", à "Mì, lu", à "Ma ellu...".
"Ghi, ma ellu, a sà ch'in Aiacciu, i chjarisgi son' maturi, ghi, ma ellu..."
Uhh i me arrechji ! Mi pariva d'essa ind'u San Carlu.
Infini chi Roccu t'aviva una passionni. Era a passioni di a vittura. E bruu, e bruu a sera mi dici : "Ghi, sai, ghi a più bella vittura, in quantu à mè, è a Torpedò !"
"A chi, ni ?"
"A Torpedò, Unic ! Tè fighjula sta fotografia e vedi un pò !"
E tandu cacciò un pizzateddu di carta piigata d'un ghjurnali, cu u sò beddu disegnu :
"O Rò chi saria un ècrou ?"
"Ghi, chi ni sogu eiu ? Dumanda à un meccanicu !"
Aghju pinsatu : "T'ha a raghjò Roccu, ci vudaria à truvà à u me cuccinu Matteu o forza, u babbu Petru... A mea a passioni è quidda di u paesi. Chi tanti vitturi, vitturetti o vitturoni, chi vuleti, è cusì."
Inscription à :
Articles (Atom)