"Albertine, je peux vous demander quelque chose, je peux ?"
"Oui, Caporal, bien-sûr !"
"Vous m'avez dit que je revenais de loin, du Comà. C'est où le Comà ?"
"..."
.
Paisani in anda pà a fiera di u Niolu. LC Canniccioni v 1910
17/05/15
Réveillez-vous, réveillez-vous !
"Caporal, reveillez-vous, je vous en prie..." Sintivu sta bucciaredda. Un era micca a prima volta parò, stu colpu, sta bocci mi pariva più vera, più umana. Comu sarà ?
"Docteur Chumeau, docteur Chumeau, le caporal Barrolaxia revient à lui. Docteur, venez vite !"
Cusì fù fatta.
Sei mesi ch'eddi m'avivani purtatu cuì: "Vous avez été touchè à la tête à peine revenu en première ligne... Je suis Albertine, l'infirmière du Service des grands blessés. Cela fait 161 jours que vous êtes dans le coma... Regardez cette feuille j'ai tout noté."
O chi fatica, o li me ossi... Sara pò quista a nostra vita ?
"Vous, vous revenez de loin !" Dissi u duttori.
"Docteur Chumeau, docteur Chumeau, le caporal Barrolaxia revient à lui. Docteur, venez vite !"
Cusì fù fatta.
Sei mesi ch'eddi m'avivani purtatu cuì: "Vous avez été touchè à la tête à peine revenu en première ligne... Je suis Albertine, l'infirmière du Service des grands blessés. Cela fait 161 jours que vous êtes dans le coma... Regardez cette feuille j'ai tout noté."
O chi fatica, o li me ossi... Sara pò quista a nostra vita ?
"Vous, vous revenez de loin !" Dissi u duttori.
Albertine (à mezzu), 17/05/1915
U principiu di li guai
C'erami !
"Quandi che vò sintareti parlà di guerri, o di rimusciu di a guerra, ch'un vi pigli u tremulu, mì. Ci voli chi tuttu què accadi, ma nun sarà ancu a fini. Si rivultarà populu contr'à populu, regnu contr'à regnu. In certi locchi ci sarani trabulamenti, fami. Sarà u cumenciu di i dulori..." Marcu 7-8
Iè, c'erami : guai e dulori à riboccu.
"Quandi che vò sintareti parlà di guerri, o di rimusciu di a guerra, ch'un vi pigli u tremulu, mì. Ci voli chi tuttu què accadi, ma nun sarà ancu a fini. Si rivultarà populu contr'à populu, regnu contr'à regnu. In certi locchi ci sarani trabulamenti, fami. Sarà u cumenciu di i dulori..." Marcu 7-8
Iè, c'erami : guai e dulori à riboccu.
08/12/14
Nun passarani
"Nun passarani !" Ma ch'avaraghju avutu e comu sarà chi st'"idea mi vensi in menti quanti ch'edda fussi stata purtata nantu à zampa di a culomba..."* E marchjavu ind'u trenu chi mi purtava à Avocourt cu sta spesia di furia in corpu. Ah, oh...
Nun passarani, a vi dicu eiu.
*Cusì parlò Zaratustra, Nietzsche
Nun passarani, a vi dicu eiu.
*Cusì parlò Zaratustra, Nietzsche
07/12/14
Ordini
È ghjuntu un omu, carta in manu : "Barrolaccia Antoine Marius, présente toi, ce matin à 9h, bureau du Capitaine Bron, ton ordre de mission est prêt. (Tu repars pour Avocourt, reversè dans la 141 ème)."
Fù cusì e fù fatta.
Ma quali ci sarà à dacci ordini cusì precisi. Comu avarini fattu à truvami ? M'hani truvatu à me e si trova ancu qualchisia à sappè induva mandami...?
Dumani mi vegu à Talamasca ! Mi sintiva appena u bracciu.
J'étais apte à nouveau !
Fù cusì e fù fatta.
Ma quali ci sarà à dacci ordini cusì precisi. Comu avarini fattu à truvami ? M'hani truvatu à me e si trova ancu qualchisia à sappè induva mandami...?
Dumani mi vegu à Talamasca ! Mi sintiva appena u bracciu.
J'étais apte à nouveau !
06/12/14
U Castagnolu di Matteu u nostru
"Sulitariu, s'atteppa à i monti di u dulori primurdiali.
U sò passu nun ribomba più in fondu di u sò destinu mutu."
RM Rilke
Riposa in paci.
U sò passu nun ribomba più in fondu di u sò destinu mutu."
RM Rilke
Riposa in paci.
F. Corbellini 1896
05/12/14
Lista
M'imaginava à Diu, a sorti, u destinu, u fatu*, lista d'un libru in manu e chirendusi, d'una bocci maestra :
"Quali ci ha da passà, oghji ?"
*"T'avivani una cridenza peghja : un dubitavani micca chi u Diu unniputenti abbii vulsutu accicà e fà periscia tali or tali di i sò criaturi. A sò divinità viniva à ghjunghjà à u "fatum": un destinu, ma chi ceccu un saria, megliu, un destinu chi si primurava di a perdita di l'animi rimpruvarati ancu poccu nanzu ch'eddi nascessini."
Mauriac, Vie De Jean de Racine, p. 137, Plon, 1928.
"Quali ci ha da passà, oghji ?"
*"T'avivani una cridenza peghja : un dubitavani micca chi u Diu unniputenti abbii vulsutu accicà e fà periscia tali or tali di i sò criaturi. A sò divinità viniva à ghjunghjà à u "fatum": un destinu, ma chi ceccu un saria, megliu, un destinu chi si primurava di a perdita di l'animi rimpruvarati ancu poccu nanzu ch'eddi nascessini."
Mauriac, Vie De Jean de Racine, p. 137, Plon, 1928.
C'era la guerra
C'era a guerra, e n'erami presi tutti, e oramai sapivu, eiu, ch'avaria da decida, edda, di i nostri, i viti. Di a mea a vita; un sapivu comu ? (I Calvino, da Gli Avanguardisti à Mentone)
04/12/14
U Kodak de Mayrore
Eru prontu à parta à ritruvà u fronti, guasgi cuntenti, ma...
Tandu aghju dettu à Otoni : "Vedi, o Otò, un ti possu dì ch'e partu vulinteri, ma ùn ti pudariu mancu dì chi mi ni vogu mal'vulinteru."
M'ha dettu :"Tè, fighjula fora, vidarè un antru mondu, vidarè !"
Aghju fighjulatu, eiu, ùn aghju vistu nudda...
Eddu aviva da stà chi, dumani, l'avivani da taglià a ghjamba, a dritta sopru à u ghjinocchju, chi si svilupava a cangarena. La sò piagga puzzava.
E pò ci hani fattu un kodaku* tutti insemi (Otoni si trova à dritta, stesu à i pedi di a capu infirmera Joly. Eiu, mi tengu un poccu più inda, vicinu à Théodore Mourgues e Madamicedda Marie de Mayrore.) Quissu, u ritratu, u mi sogu tinutu. L'aghju sempri ancu avali.
*Diciarini avà una fotò, ma ind'i tempi era cusì che nò dicivami.
Tandu aghju dettu à Otoni : "Vedi, o Otò, un ti possu dì ch'e partu vulinteri, ma ùn ti pudariu mancu dì chi mi ni vogu mal'vulinteru."
M'ha dettu :"Tè, fighjula fora, vidarè un antru mondu, vidarè !"
Aghju fighjulatu, eiu, ùn aghju vistu nudda...
Eddu aviva da stà chi, dumani, l'avivani da taglià a ghjamba, a dritta sopru à u ghjinocchju, chi si svilupava a cangarena. La sò piagga puzzava.
E pò ci hani fattu un kodaku* tutti insemi (Otoni si trova à dritta, stesu à i pedi di a capu infirmera Joly. Eiu, mi tengu un poccu più inda, vicinu à Théodore Mourgues e Madamicedda Marie de Mayrore.) Quissu, u ritratu, u mi sogu tinutu. L'aghju sempri ancu avali.
03/12/14
Segni mulinaghji
M'avivani dettu chi stu tempu à u spidali s'avviccinava à a fini. Di fatti a me spadda era guarita ben' che a punta sighi guasgi sparita e ch'eddu un m'arristessi ch'un tavoni, fondu com'una mela, cupartu d'una peddiola fina, fina, un poccu comu a peddi di a viscica di u purceddu, videti ? U culori, listessu.
Infini chi, mi tuccava à riparta à u fronti, à ritruvà à Talamasca, cu i sò arii e ardori misteriosi.
U più chi m'avaria piacciutu saria statu à vultamini in paesi, quista sì.
Ma postu chi i cosi andavani cusì, un mi dispiacciva tantu à ritruvami u me sargentu mustacciutu bastava à essa siguru d'essa virsatu torra ind'a sò squadra.
Partivani e ghjughjivani à toccu à toccu.
U spidali s'impiiva, ingordu, comu è a gola di quidda bestia famita à i setti capi, sapeti...
Surtivani morti, intrivani vivi alancati, mozzi, schianchi, fasciati da u capu à i pedi... Intrivani, murivani, partivani à u fronti o in casa, stroppii à vita.
L'uspidali viaghjava com'à u mulinu di Paravanu intrivani castagni pesti e surtivani polvara, in un muvimentu perpetuu di tacata tacatata...
Parlendu di mulini, pinsava à un certu Otoni di Corscia, chi stava cuì à Châlon, ancu noscu. M'aviva contu eddu, chi u babbu, mulinaghju di mestieri, si sirviva di certi segni* par marcà u pesu d'agnu saccu, quista pò, in paesi, un l'avivu mai vista ne mai intesa.
N'avivu parlatu doppu cù Germain, un omu simpaticu e massimu, struitu, chi si caracterizava dicendu : "Je suis un professeur désargenté et désabusé, sans pouvoir dire ce qui a précédé l'un de l'autre ?" L'avivani fattu capitanu indu a Somma, una badda numica l'aviva tagliatu seccu u bracciu à l'altezza di a spadda, u tintu : "La main qui tient la craie..."
Infini chi, avivu spiigatu u fattu e disignatu righi e chjerchji par pudeli mustrà sti segni mulinaghji di l'amicu Otoni :
Una riga dritta valiva unu; dui, dui... una riga stesa valiva, edda, deci; dui valivani vinti... u chjerchju valiva cinquanta. Par scriva 75 chilò ci vuliva à fà un chjerchju, i sò du righi stesi e cinqui dritti. Ci semi ?
Tandu eddu : " O, Barrolaccia, tu sais, ce que tu me dessines là, c'est une adaptation très voisine d'une écriture ancienne. Chez eux le rond valait cent, mais c'est le même principe. Il s'agit d'un système de numérotation crétoise : les linéaires A et B."**
Aghju dettu eiu : "Ah A, e ... Umbè ?!"
(Un ci aghju capitu ne un acca, ne un A ne un B, un ci aghju !)
Infini chi, mi tuccava à riparta à u fronti, à ritruvà à Talamasca, cu i sò arii e ardori misteriosi.
U più chi m'avaria piacciutu saria statu à vultamini in paesi, quista sì.
Ma postu chi i cosi andavani cusì, un mi dispiacciva tantu à ritruvami u me sargentu mustacciutu bastava à essa siguru d'essa virsatu torra ind'a sò squadra.
Partivani e ghjughjivani à toccu à toccu.
U spidali s'impiiva, ingordu, comu è a gola di quidda bestia famita à i setti capi, sapeti...
Surtivani morti, intrivani vivi alancati, mozzi, schianchi, fasciati da u capu à i pedi... Intrivani, murivani, partivani à u fronti o in casa, stroppii à vita.
L'uspidali viaghjava com'à u mulinu di Paravanu intrivani castagni pesti e surtivani polvara, in un muvimentu perpetuu di tacata tacatata...
Parlendu di mulini, pinsava à un certu Otoni di Corscia, chi stava cuì à Châlon, ancu noscu. M'aviva contu eddu, chi u babbu, mulinaghju di mestieri, si sirviva di certi segni* par marcà u pesu d'agnu saccu, quista pò, in paesi, un l'avivu mai vista ne mai intesa.
N'avivu parlatu doppu cù Germain, un omu simpaticu e massimu, struitu, chi si caracterizava dicendu : "Je suis un professeur désargenté et désabusé, sans pouvoir dire ce qui a précédé l'un de l'autre ?" L'avivani fattu capitanu indu a Somma, una badda numica l'aviva tagliatu seccu u bracciu à l'altezza di a spadda, u tintu : "La main qui tient la craie..."
Infini chi, avivu spiigatu u fattu e disignatu righi e chjerchji par pudeli mustrà sti segni mulinaghji di l'amicu Otoni :
Una riga dritta valiva unu; dui, dui... una riga stesa valiva, edda, deci; dui valivani vinti... u chjerchju valiva cinquanta. Par scriva 75 chilò ci vuliva à fà un chjerchju, i sò du righi stesi e cinqui dritti. Ci semi ?
Tandu eddu : " O, Barrolaccia, tu sais, ce que tu me dessines là, c'est une adaptation très voisine d'une écriture ancienne. Chez eux le rond valait cent, mais c'est le même principe. Il s'agit d'un système de numérotation crétoise : les linéaires A et B."**
Aghju dettu eiu : "Ah A, e ... Umbè ?!"
(Un ci aghju capitu ne un acca, ne un A ne un B, un ci aghju !)
21/11/14
Tre mesi e mezu
"Voi, di fatti, setti ghjà passati, morti"
Lettera di Santu Paulu apostulu a i Colossesi
Capitulu 3, 3
Tre mesi e mezu che nò semi partuti da Marseglia. "Da cuì à dui mesi sara compiu e saremi vultati in casa..." Parò ci semi. E ci semi e pò bè.
Eru eiu listessu e un antru.
Eru listessu, chi u cori era sempri quiddu di a me zittiddina, era quiddu d'un omu oramai vecchju.
Parò eru un antru, un omu novu, sfrasciccatu da i massi di morti caduti davant'à me, da i gridi di i
vivi : infermi scarnati. Murziccatu da i gridi, sempri, di st'omi stracciati da a tuntia. Tuntia svarsata cù u rumori dantescu di a fini di u mondu.
Di a fini d'un mondu ?
Lettera di Santu Paulu apostulu a i Colossesi
Capitulu 3, 3
Eru eiu listessu e un antru.
Eru listessu, chi u cori era sempri quiddu di a me zittiddina, era quiddu d'un omu oramai vecchju.
Parò eru un antru, un omu novu, sfrasciccatu da i massi di morti caduti davant'à me, da i gridi di i
vivi : infermi scarnati. Murziccatu da i gridi, sempri, di st'omi stracciati da a tuntia. Tuntia svarsata cù u rumori dantescu di a fini di u mondu.
Di a fini d'un mondu ?
19/11/14
18/11/14
Culandà c'era u soli
C'erani i donni vistuti di neru.
E pò c'era Edda vistuta d'oru, di turchinu e di rossu rusinu.
Stava soppr'à noi i bracci tesi di dulcezza. Pariva ch'edda baddessi in celi e, di fatti, baddava in celi.
Era una mamma anch'edda. Purghjiva a manu.
Era a mamma di tutti i mammi e purtava in se stessu, insemi, u dolu e a spiranza.
D. di i P.
15/11/14
Bandera corsa
Mamma m'ha fattu scriva.
Parla di u paesi, di a nostra ghjenti : Si n'è andatu zi Piennieli u stazzunaghju, à a messa mancava i dui figlioli Robertu e Marcelinu torni dui à u fronti.
Sò nati dui ziteddi, unu ind'i i Grandi, l'altru ind'i i Filiò, masci trem'in dui.
Ma u più chi m'è piacciutu è a carta.
Una veduva, una mamma (?) parti in fronti, à l'assaltu, bandera in manu.
Suvita a milizia corsa e cantani :
"Aux armes montagnards !
À nous les campagnards... "
Parla di u paesi, di a nostra ghjenti : Si n'è andatu zi Piennieli u stazzunaghju, à a messa mancava i dui figlioli Robertu e Marcelinu torni dui à u fronti.
Sò nati dui ziteddi, unu ind'i i Grandi, l'altru ind'i i Filiò, masci trem'in dui.
Ma u più chi m'è piacciutu è a carta.
Una veduva, una mamma (?) parti in fronti, à l'assaltu, bandera in manu.
Suvita a milizia corsa e cantani :
"Aux armes montagnards !
À nous les campagnards... "
Corsica, di Toussaint Guglielmi
Nudda, nudda...
I sogni un s'amaestrani micca, si sà. E quista, a sappiva anch'eiu. Ma à pinsà ch'avivu da veda una donna nuda, nuda, quissa pò nò.
In più era biondina e à ghjambi torti (?)
Mi fighjulava appena e pò mi vultava u visu, capu chjinatu in darettu. Stava arritta, purtava i sò capeddi sciolti (com'à quidda di a fola) chi li cuprivani i spaddi, u coddu.
Vargogna un era. Era un ghjoccu tandu ? Forza.
A manu manca avvugliava e sustiniva i sò seni. A manu dritta era vultata aparta, posta soppra à un libru e versu à u sulaghju.
Un c'era tanti culori, o megliu, un era cà un culori, quiddu di i sò capeddi.
In un scorru si vidiva u globu di a tarra. Tandu m'aghju pinsatu, chi podassi, s'aspittava, edda, à truvà a manu di l'Astronomu di Johannes Vermeer ?
E pò c'era sta cucchjara in quidda pignatedda à dritta... Una stola à righi soppra, misteriosa.
Quali sarà ?
Andareti voi à sappè...
Mumentu intesu à respiru suspesu.
Vi ringraziu, eiu o sogni mei, chi m'eti cacciatu, una stundaredda di sta ciangariccia.
In più era biondina e à ghjambi torti (?)
Mi fighjulava appena e pò mi vultava u visu, capu chjinatu in darettu. Stava arritta, purtava i sò capeddi sciolti (com'à quidda di a fola) chi li cuprivani i spaddi, u coddu.
Vargogna un era. Era un ghjoccu tandu ? Forza.
A manu manca avvugliava e sustiniva i sò seni. A manu dritta era vultata aparta, posta soppra à un libru e versu à u sulaghju.
Un c'era tanti culori, o megliu, un era cà un culori, quiddu di i sò capeddi.
In un scorru si vidiva u globu di a tarra. Tandu m'aghju pinsatu, chi podassi, s'aspittava, edda, à truvà a manu di l'Astronomu di Johannes Vermeer ?
E pò c'era sta cucchjara in quidda pignatedda à dritta... Una stola à righi soppra, misteriosa.
Quali sarà ?
Andareti voi à sappè...
Mumentu intesu à respiru suspesu.
Vi ringraziu, eiu o sogni mei, chi m'eti cacciatu, una stundaredda di sta ciangariccia.
Francois Emile Barraud (1899-1934)
Da, http://nudearte.blogspot.fr
14/11/14
V
Ma quali sarà u tontu ad avè dettu :
"À chi va e volta, bon' viaghju faci" ?
Vogu e vagu, ma vultà nun vogliu, a vi digu eiu.
"À chi va e volta, bon' viaghju faci" ?
Vogu e vagu, ma vultà nun vogliu, a vi digu eiu.
Morfina
"Un infirmiera stava viccinu à u tò lettu, t'ha dettu d'una boci ferma chi, da cuì à poccu, avivi da vultà in casa. Chi ni sapiva edda chi stu ritornu ti era divintatu impussibuli (...)
Agna vita umana è rinviata à a sò insignificanza sottu à a strinta miccidaghja di Diu, ch'edda sia vita di i vincitori o vita di i battuti.
Scorsi sò i tò ghjorni ind'a sunnulera di a morfina chi ti cacciava da u tò dulori.
Sunniavi à sogni cunfusi, chi ti purtavani sottu à l'ombra di a esgia di u paesi duve t'inghjinnucchjavi senza riescia mancu à implurà u pardonu par ciò che tu avivi vistu, tu, testimoniu, da l'oscenità di u tò sguardu ingordu.
U scarrafazzulu chi curriva u fighjuli avà nantu à i duni d'un disertu senza fini, i sò passi tamantini, marcavani par sempri a rena. Lettari d'un sacru santa croci chi nimu un pò leghja, u sintivi marchjà nantu à i linzoli e nantu à tò peddi, e si ficcava ind'u nasu. Certi volti eri, tu, zitedducciu. Certi volti eri cataveru. U toiu. Quiddu di u tò amicu di a tò zittiddina. Nessuna voci familiari facciva senta i sò rimproveri, i tò rimorsi un valivani nudda. Certi volti ti pariva ch'una rivilazioni maiori t'aviva frisgitatu tal' ch'edda faria l'ala appena calda d'un aceddu e prima ch'eddu smarisciessi ind'a sminticanza."
J Ferrari, Un dieu un animal, p 66-67, Actes Sud, 2009
Agna vita umana è rinviata à a sò insignificanza sottu à a strinta miccidaghja di Diu, ch'edda sia vita di i vincitori o vita di i battuti.
Scorsi sò i tò ghjorni ind'a sunnulera di a morfina chi ti cacciava da u tò dulori.
Sunniavi à sogni cunfusi, chi ti purtavani sottu à l'ombra di a esgia di u paesi duve t'inghjinnucchjavi senza riescia mancu à implurà u pardonu par ciò che tu avivi vistu, tu, testimoniu, da l'oscenità di u tò sguardu ingordu.
U scarrafazzulu chi curriva u fighjuli avà nantu à i duni d'un disertu senza fini, i sò passi tamantini, marcavani par sempri a rena. Lettari d'un sacru santa croci chi nimu un pò leghja, u sintivi marchjà nantu à i linzoli e nantu à tò peddi, e si ficcava ind'u nasu. Certi volti eri, tu, zitedducciu. Certi volti eri cataveru. U toiu. Quiddu di u tò amicu di a tò zittiddina. Nessuna voci familiari facciva senta i sò rimproveri, i tò rimorsi un valivani nudda. Certi volti ti pariva ch'una rivilazioni maiori t'aviva frisgitatu tal' ch'edda faria l'ala appena calda d'un aceddu e prima ch'eddu smarisciessi ind'a sminticanza."
J Ferrari, Un dieu un animal, p 66-67, Actes Sud, 2009
12/11/14
San Martinu
In paesi, oghji, è San Martinu.
Divizia, di granu, di vinu, di castagni... di crucetti.
Oghji cuì, a divizia è di dulori, di lacrimi e di peni... Scritti cu u sangui di l'omi.
San Martinu prighetti par eddi, tutti. Prigetti par noi.
Divizia, di granu, di vinu, di castagni... di crucetti.
Oghji cuì, a divizia è di dulori, di lacrimi e di peni... Scritti cu u sangui di l'omi.
San Martinu prighetti par eddi, tutti. Prigetti par noi.
Spiranza
Stavami cuì, in piazza. Stavami muti, quant'eddu si pò essa.
U spidali di Châlon era un beddu pallazzu.
Stavami cuì, in piazza. Cuì, ind'un silenziu novu.
Cuì, in un mondu senza più alcunu rimori di i bombi.
U cielu anch'eddu era chetu : accenditu, più manc'unu. U celi un s'infiarava più.
À didda franca, un rimori n'aviva cacciatu un antru.
In tornu à mè, u rumori erani di quiddi griddi chi vi strappani u cori.
I firiti ughjulavani : "Infirrrrmière, infirrrrrmière !!!" à morti, massimu di notti, accurdendu cusì, u sò ultimu soffiu di vita, à a santa spiranza.
A spiranza.
Isiè ni, a spiranza.
U spidali di Châlon era un beddu pallazzu.
Stavami cuì, in piazza. Cuì, ind'un silenziu novu.
Cuì, in un mondu senza più alcunu rimori di i bombi.
U cielu anch'eddu era chetu : accenditu, più manc'unu. U celi un s'infiarava più.
À didda franca, un rimori n'aviva cacciatu un antru.
In tornu à mè, u rumori erani di quiddi griddi chi vi strappani u cori.
I firiti ughjulavani : "Infirrrrmière, infirrrrrmière !!!" à morti, massimu di notti, accurdendu cusì, u sò ultimu soffiu di vita, à a santa spiranza.
A spiranza.
Isiè ni, a spiranza.
11/11/14
De la chair et c'est tout.
Chère maman,
Me voici arrivé à l'hôpital de Châlon après un long peripériple.
Je suis en bonne santé, j'espère que ma carte vous en trouve de même.
Je pense me lever bientôt car ma blessure n'est que superficielle : de la chair et c'est tout !
Mais j'ai bon appétits.
Je repose très bien.
Enfin faite mois savoir des nouvelles de la famille.
Votre fils
SF
Me voici arrivé à l'hôpital de Châlon après un long peripériple.
Je suis en bonne santé, j'espère que ma carte vous en trouve de même.
Je pense me lever bientôt car ma blessure n'est que superficielle : de la chair et c'est tout !
Mais j'ai bon appétits.
Je repose très bien.
Enfin faite mois savoir des nouvelles de la famille.
Votre fils
SF
08/11/14
Cinqui centu...
Ciò ch'eddu ha dettu u duttori Major, u m'aghju subitu tinutu à menti : "Lésion tissulaire importante consécutive à l'arrachement de la partie sommitale du deltoïde gauche avec un important volume dévitalisé."
Umbèh... in più picchja! Chi vuleti...
(A pittura da à veda Mma l'infirmiera Ronan chi mi cura (mi tengu chjinatu, à manca), nantu à a carrega, indi u fondu à manca- è a sora Francesca. Accantu cu a manu ferta è Misjoie di u 74esimu).
Umbèh... in più picchja! Chi vuleti...
(A pittura da à veda Mma l'infirmiera Ronan chi mi cura (mi tengu chjinatu, à manca), nantu à a carrega, indi u fondu à manca- è a sora Francesca. Accantu cu a manu ferta è Misjoie di u 74esimu).
Da : https://inventaire.poitou-charentes.fr
Pittura di H Gervex
07/11/14
Cit. 45
"Passa a prima e passa a siconda, ma a terza picchja à versu !"
Va chi, da cuì à poccu emi à picchjà.
Va chi, da cuì à poccu emi à picchjà.
Dulori
Chalon, oghji 6 di nuvembri 1914
Oghji "è piossu"* diciva u puvaru Ricci.
Ghjurnata nera, cunsumatu da i dulori, da a frebba, da u tardaveddu.
Dulori à a spadda, à l'anima.
* (ha piuvitu)
Oghji "è piossu"* diciva u puvaru Ricci.
Ghjurnata nera, cunsumatu da i dulori, da a frebba, da u tardaveddu.
Dulori à a spadda, à l'anima.
* (ha piuvitu)
06/11/14
Zucca
A vittura ambulanza m'aviva purtatu in Chalon. M'eru laccatu à Raimondi à Dieuze chi u duttori ha dettu ch'eddu era intransportable (vena à dì, ch'eddu un si pudiva micca traspurtà par via di a sò firita).
M'ha fattu qualcosa di lasciaddu.
E pò sogu turratu à pinsà à i Santi. E zù e zucca, m'è vinutu, in capu, u ghjoccu di a "zucca" :
"È u nomi di un ghjoccu zittiddinu, di muvimentu fattu dà imparà à numarà.
Agnunu t'ha e porta un numaru da 1 à ... 15 (dimmi cusì).
Unu dici par cumincià :
"Ind'u me giardinu, ben' chjosu e ben' saratu
Quattru zucchi m'è mancatu !!!"
Quiddu chi porta un numaru mintuvatu ind'a filastrocca (u quattru) ripiglia e dici :"Quattru un erani ch'erani una !" Tandu, quiddu chi porta u numaru "unu" dici :"Unu un erani, ch'erani sei !" U sei :"Sei un erani, ch'erani setti !" U setti ripiglia :" Setti un erani ch'erani cinqui...!" E cusi fin' chi ci sò ghjuccatori..."*
Zucca, zucchetta diti a vostra chi a meia è detta !
*Cù u Falcucci, Vocabolaroi dei dialetti (...) della Corsica, p 383, Arnaldo Forni editori 1915, ristampa di 1981.
M'ha fattu qualcosa di lasciaddu.
E pò sogu turratu à pinsà à i Santi. E zù e zucca, m'è vinutu, in capu, u ghjoccu di a "zucca" :
"È u nomi di un ghjoccu zittiddinu, di muvimentu fattu dà imparà à numarà.
Agnunu t'ha e porta un numaru da 1 à ... 15 (dimmi cusì).
Unu dici par cumincià :
"Ind'u me giardinu, ben' chjosu e ben' saratu
Quattru zucchi m'è mancatu !!!"
Quiddu chi porta un numaru mintuvatu ind'a filastrocca (u quattru) ripiglia e dici :"Quattru un erani ch'erani una !" Tandu, quiddu chi porta u numaru "unu" dici :"Unu un erani, ch'erani sei !" U sei :"Sei un erani, ch'erani setti !" U setti ripiglia :" Setti un erani ch'erani cinqui...!" E cusi fin' chi ci sò ghjuccatori..."*
Zucca, zucchetta diti a vostra chi a meia è detta !
*Cù u Falcucci, Vocabolaroi dei dialetti (...) della Corsica, p 383, Arnaldo Forni editori 1915, ristampa di 1981.
02/11/14
A Capedda di i Rossi
Erami quattru paesi vicini.
Ind'i tempi, dicivani chi tre erani adduniti in una capedda : a Capedda di i Rossi, andeti voi à sapè ?
C'era i Rossi, Bràbaccu e Afìetu.
Agnunu t'aviva u sò numicchju.
Rinnegati sò Rusacci,
Pocchi e mali Brabacacci,
Granu d'orzu Afietinchi.
Agnunu aviva a soia e a si tiniva...
Ma eiu, rinnegatu un eru...
Dòdda era daculanda à i sari e d'eddi si diciva : "Cuppulaghji sò Duddinchi,"
Ind'i tempi, dicivani chi tre erani adduniti in una capedda : a Capedda di i Rossi, andeti voi à sapè ?
C'era i Rossi, Bràbaccu e Afìetu.
Agnunu t'aviva u sò numicchju.
Rinnegati sò Rusacci,
Pocchi e mali Brabacacci,
Granu d'orzu Afietinchi.
Agnunu aviva a soia e a si tiniva...
Ma eiu, rinnegatu un eru...
Dòdda era daculanda à i sari e d'eddi si diciva : "Cuppulaghji sò Duddinchi,"
31/10/14
All Saints' Day
Mi ni stavu cuì nantu à un spesiu di catralettu e pinsava. Pinsavu à a sera di u 31 di u mesi d'uttrovi, una notti assignalata.
Ind'a noi*, u ghjornu, mammi e i ziteddi intagliavami, quiddi zucchoni giaddicci, à cranii di morti. A sera, nanzu chi u soli si calessi, andavami à parecchji, in Stretta Vecchja, e a notti s'alluminava di i candeli ch'avivami missu ind'i zuccchi... zuccati, colti à mani à bon'ora. I chjamavami "i morti secchi"
U baddu di i fiari ci raligriva.
Da chi fà ?
Da ghjuccà, di sicuru !
Da parà u paesi da l'animi di u purgatoriu ? Forza.
Par fà u contralumi à u lumi di a Squadra d'Arozza cu li sò ditti accesi à modu di candela ?
Da insignà a strada à i nostri morti (chi si sà chi a sera di i Morti si lacca in casa da bia e da magnà in tola, appuntu par eddi) ?
I zucchi, sti cranii zuccatoghji nekuôn amenèna karèna di l'Odissea ?**
Un ghjornu, s'ella ci casca sarani ancu capaci à dì chi sta festa è una festa... americana !
Aspetaremi à Sant'Andria par u trick or treat !
O smintacaghjuloni che vò seti, dumandeti aghja à i vostri santi vecchji a vi diciarani eddi (s'eddi un sò turrati mutti ad eternam, i tinti).
Ma, e parchi stu nomi di a Squadra d'Arozza ? Quali a sà ?
*Fattu veritativu
**Odissea, X, 521e 536 ; XI, 29 e 49.
Ind'a noi*, u ghjornu, mammi e i ziteddi intagliavami, quiddi zucchoni giaddicci, à cranii di morti. A sera, nanzu chi u soli si calessi, andavami à parecchji, in Stretta Vecchja, e a notti s'alluminava di i candeli ch'avivami missu ind'i zuccchi... zuccati, colti à mani à bon'ora. I chjamavami "i morti secchi"
U baddu di i fiari ci raligriva.
Da chi fà ?
Da ghjuccà, di sicuru !
Da parà u paesi da l'animi di u purgatoriu ? Forza.
Par fà u contralumi à u lumi di a Squadra d'Arozza cu li sò ditti accesi à modu di candela ?
Da insignà a strada à i nostri morti (chi si sà chi a sera di i Morti si lacca in casa da bia e da magnà in tola, appuntu par eddi) ?
I zucchi, sti cranii zuccatoghji nekuôn amenèna karèna di l'Odissea ?**
Un ghjornu, s'ella ci casca sarani ancu capaci à dì chi sta festa è una festa... americana !
Aspetaremi à Sant'Andria par u trick or treat !
O smintacaghjuloni che vò seti, dumandeti aghja à i vostri santi vecchji a vi diciarani eddi (s'eddi un sò turrati mutti ad eternam, i tinti).
Ma, e parchi stu nomi di a Squadra d'Arozza ? Quali a sà ?
Da : http://www.recettes.qc.ca, à ringraziaddi.
*Fattu veritativu
**Odissea, X, 521e 536 ; XI, 29 e 49.
30/10/14
U 173esimu di Paulumatteu.
U 173esimu stava vicinu à noi à mancu deci chilometri da Avocourt. À Paulumatteu, li purtavu un annu. Mortu, "au combat de Béthincourt, tué à l'ennemi", cote 281 à l'ouest du bois de Forges. Riposa in paci.
29/10/14
28/10/14
Infirmiera, infirmieri...
"In un'ora, o menu, c'erani ranghi e ranghi di firiti, ranghi crisciuti à l'infinitu. Stesi nantu à a paglia colta ind'i pratti vicini, cacciavani mughji dissunanti chi si finiscivani in ratali e noi (infirmieri) stavami à anima strappatta. Sti lagni d'omi tocchi ind'a sò carri, supranava agna rumori, fora di u mughju bordu di i cannoni."*
*Lucien Pitolet- Sept mois de guerre dans une ambulance limousine- édition Mercure Universel, Paris/Lille - 1933- page 157.
Da : http://www.faurillon.com/lucien%20pitolet.htm
*Lucien Pitolet- Sept mois de guerre dans une ambulance limousine- édition Mercure Universel, Paris/Lille - 1933- page 157.
Da : http://www.faurillon.com/lucien%20pitolet.htm
27/10/14
Jouvan, Ano et Mezelles
Un si pò omu vantà di nudda, ma. U ghjornu, a vi digu, t'aghju avutu a diccia.
Ni sò frimati cinqui in campu: morti Jouvan, Ano et Mezelles, i tinti. Firiti : Raimondi ed eiu. Mi sogu pigliatu un colpu ind'a spadda manca, un pezzu d'obus m'ha liccatu, se vò vuleti, e m'ha cacciatu a punta di a spadda. Raimondi, eddu s'è presu una badda in corpu.
Ni sò frimati cinqui in campu: morti Jouvan, Ano et Mezelles, i tinti. Firiti : Raimondi ed eiu. Mi sogu pigliatu un colpu ind'a spadda manca, un pezzu d'obus m'ha liccatu, se vò vuleti, e m'ha cacciatu a punta di a spadda. Raimondi, eddu s'è presu una badda in corpu.
26/10/14
Castichi
Passani i mesi e si senti di più in più chi i cosi s'intracciani, l'angoscia cresci di più in più : chi guerra sarà ? Uni starminiu ? Calarà ? Sin'à induva emi da andà?
À tempi semi tinuti da picculi castichi di ogni ghjornu e pò c'è a noia à ...cumbatta. Tandu, si parlà e si scambia nutizii, fussini puru urdinarii.
Da:
http://blog.franceculture.fr/conversation-des-absents/category/raymond-carre-de-malberg
À tempi semi tinuti da picculi castichi di ogni ghjornu e pò c'è a noia à ...cumbatta. Tandu, si parlà e si scambia nutizii, fussini puru urdinarii.
Da:
http://blog.franceculture.fr/conversation-des-absents/category/raymond-carre-de-malberg
Signati da Cristu
A battaglia si tiniva, agnu annu e anni apressu à l'anni, nantu à a Piana di u Signori, di notti, à fin'di lugliu, tra milizzi Rusacci contr'à quiddi di Dodda. Era à quidda chi vinciva, à parà u sò paesi, a sò Gemeinschaft*.
A comunità di tutti quiddi chi s'avivani à ritruvà, un ghjornu sottu à a listessa arca. (Era quistu u destinu di tandu : truvassi tutti un ghjornu aggrundati sott'à l'arca comuna di a esgia di u nostru caru paisolu, indi u chjosu di a Nuccia).
Dicivani ch'eddi si battivani à pitrati, à colpi di talabeddu, mazzulati. À massi cumpata, l'una contr'à l'altra. Ci si vuliva à vincià da parà, par un annu, u paesi da i malatii, da a caristia, da i griddaghji famiti, e u restu. Falavani i colpi. Ci tinivami a difenda u nostru cumunu, u Besitz. Era l'usu cusì.
A mani, a fumaccia ci aviva da dì quiddi ch'avivani da cunnoscia i disgrazii l'annu da vena : induv'edda tuccava, tuccava.
E oghji in stà transcè, comu noi erami cuì ? À Gemeinschaft, à Gesellschaft ? Uniti o distinti ?
L'obus chi ci fallò in capu, fendu una massa nera, ci purtò risposta : "Babbbum !"
A carri di l'uni e di l'altri sghizzittò, si mischiò cù a cianga, ch'aviva piuvitu massu u ghjornu innanzu.
Un c'era più ne Duddinchi ne Rusacci, ne Marsegliesu, ne u restu. Ne Corsi, ne Tudeschi.
Un c'era cà u silenziu di a morti.
Sappetti u silenziu, com'à u sonnu di dui innamurati, doppu à l'amori.
Fondu, fondu : spinsadisperattu.
Dicivani ch'eddi si battivani à pitrati, à colpi di talabeddu, mazzulati. À massi cumpata, l'una contr'à l'altra. Ci si vuliva à vincià da parà, par un annu, u paesi da i malatii, da a caristia, da i griddaghji famiti, e u restu. Falavani i colpi. Ci tinivami a difenda u nostru cumunu, u Besitz. Era l'usu cusì.
A mani, a fumaccia ci aviva da dì quiddi ch'avivani da cunnoscia i disgrazii l'annu da vena : induv'edda tuccava, tuccava.
E oghji in stà transcè, comu noi erami cuì ? À Gemeinschaft, à Gesellschaft ? Uniti o distinti ?
L'obus chi ci fallò in capu, fendu una massa nera, ci purtò risposta : "Babbbum !"
A carri di l'uni e di l'altri sghizzittò, si mischiò cù a cianga, ch'aviva piuvitu massu u ghjornu innanzu.
Un c'era più ne Duddinchi ne Rusacci, ne Marsegliesu, ne u restu. Ne Corsi, ne Tudeschi.
Un c'era cà u silenziu di a morti.
Sappetti u silenziu, com'à u sonnu di dui innamurati, doppu à l'amori.
Fondu, fondu : spinsadisperattu.
Cuì dinò era u focu di i morti, di farru infiaratu, ma durava pò, mirè, durava !
A l'aghju corsa brutta, a vi digu eiu !
A l'aghju corsa brutta, a vi digu eiu !
Ma comu sarà ch'eddi si battivani cusì, à colpi di talabeddu ?
*Emile Durkheim, « Communauté et société selon Tönnies », Sociologie [En ligne], N°2, vol. 4 | 2013, mis en ligne le 03 juillet 2013, consulté le 26 octobre 2014. URL : http://sociologie.revues.org/1820
*Emile Durkheim, « Communauté et société selon Tönnies », Sociologie [En ligne], N°2, vol. 4 | 2013, mis en ligne le 03 juillet 2013, consulté le 26 octobre 2014. URL : http://sociologie.revues.org/1820
25/10/14
Simplicitai
Eraclitu n'ha dettu dui, frà middi :
"Dormini svighjati".
E pò ha dettu dinò : "Viva di morti, mora di vita."
Ed agna ghjornu era cusì, durmivami svighjati e campavami di morti e murivami di vita.
Chi vuleti...
24/10/14
Spampanili e fasgioli
E chi m'arristava a mè di a Sardegna ? Nudda, o guasgi.
E chi m'arristava di Marseglia ? Nienti cà Mariastedda e u ricordu di li sò occhji.
E chi m'arresta da u paesi ? Tuttu : mamma, i petri, i locchi, a ghjenta, i nostri e s'astri (ch'eddi sighini maldetti). A ghjesgia, u sgiò Santiuniacci, i festi, i ziteddi appressu à i sgiotti, a Valcunaghja maestuosa, u spisciulimu di Spampanili.
Tuttu : a boci di Taviu, quidda di zia Natalina quand'edda cantichjuleghja vicinu à u ziglioni di nuvembri, appuntu pà i fasgioli. U scandu regulari di a pistaghjola nantu à u troppu cià, cià, cià !
L'adori di u fumi di i castagni passati ind'u forru di Piazza Longa, e u sò rumori quandi Taviu, sempri eddu, i tiniva in manu e i si bulicava quant'eddi fussini stati pizzetti d'oru finu... Tuttu, vi digu, tuttu !
Tra l' "altrò" e u "cuì", c'è un loccu scunnisciutu, eccu ciò ch'eddu è l'Esiliu.
E chi m'arristava di Marseglia ? Nienti cà Mariastedda e u ricordu di li sò occhji.
E chi m'arresta da u paesi ? Tuttu : mamma, i petri, i locchi, a ghjenta, i nostri e s'astri (ch'eddi sighini maldetti). A ghjesgia, u sgiò Santiuniacci, i festi, i ziteddi appressu à i sgiotti, a Valcunaghja maestuosa, u spisciulimu di Spampanili.
Tuttu : a boci di Taviu, quidda di zia Natalina quand'edda cantichjuleghja vicinu à u ziglioni di nuvembri, appuntu pà i fasgioli. U scandu regulari di a pistaghjola nantu à u troppu cià, cià, cià !
L'adori di u fumi di i castagni passati ind'u forru di Piazza Longa, e u sò rumori quandi Taviu, sempri eddu, i tiniva in manu e i si bulicava quant'eddi fussini stati pizzetti d'oru finu... Tuttu, vi digu, tuttu !
Tra l' "altrò" e u "cuì", c'è un loccu scunnisciutu, eccu ciò ch'eddu è l'Esiliu.
Povar'à noi...
Quantu volti avaraghju dettu u tintu ?
Massimu dipoi à l'iniziu di sta guerra e senza sappeni mancu u senzu.
"Legato a un'eresia molto antica -quella donatista del IV secolo- a alle discussioni teologiche e liturgiche tra la Chiesa d'Africa (...) e il papa Stefano, è assai probabilmente il diffusissimo e ben noto aggetivo siciliano (e calabrese)* tintu. Il significato è quello di "cattivo", riferito a persona; non buono, guasto, inservibile o di pessima qualità, riferito a cosa; grave, riferito alle condizione di salute". Vale anche "sventurato", ad esempio in locuzioni del tipo tintu cu mori**, tintu cu cadi, tintu cu jetta i spaddhi 'n terra, tutte tre usate col significato di "sventurato chi muore". Altro significato di tintu è quello di "povero", ad esempio nelle locuzioni esclamative calabresi* tintu ìju ! E tint'a-mmìa! Povero me ! tintu pe-ttìa, "povero te !". Se la parola nel calabrese non può non essere un prestito dal sicilano -ma Varvaro lo esclude- nel siciliano tintu si rispecchia, secondo la ricostituzione di Pagliaro, che condivido, la lotta tra il greco baptìzein e bàtisma da un lato e il latino tingere e tinctio dall'altro, col significato, le une e le altre, di "immergere" e di "immersione nell'acqua" (...)
In Africa come in Sicilia tinctus indicò il battezzato da eretico o alla maniera degli eretici, e divienne sinonimo di "cattivo" dal punti di vista dell'ortodossia cattolica. La memoria distante di quella polemica religiosa -scrive Antonino Pagliaro- soppravive ancora nella locuzione siciliana tintu e-mmalu vattïatu "cattivo e mal battezzato", che è di uso correte nelle parlate di tutta l'isola."(1)
È detta. Diu benedica i tinti e... tttt !
(1)Da, La fiera del Nigrò, Viaggio nella Sicilia lingustica, p 71 (Eretici isolani), Salvatore C. Trovato, Sellerio editore, Palermo 2006.
*E corsu ! Ndl'A
** Cu =chi
Massimu dipoi à l'iniziu di sta guerra e senza sappeni mancu u senzu.
"Legato a un'eresia molto antica -quella donatista del IV secolo- a alle discussioni teologiche e liturgiche tra la Chiesa d'Africa (...) e il papa Stefano, è assai probabilmente il diffusissimo e ben noto aggetivo siciliano (e calabrese)* tintu. Il significato è quello di "cattivo", riferito a persona; non buono, guasto, inservibile o di pessima qualità, riferito a cosa; grave, riferito alle condizione di salute". Vale anche "sventurato", ad esempio in locuzioni del tipo tintu cu mori**, tintu cu cadi, tintu cu jetta i spaddhi 'n terra, tutte tre usate col significato di "sventurato chi muore". Altro significato di tintu è quello di "povero", ad esempio nelle locuzioni esclamative calabresi* tintu ìju ! E tint'a-mmìa! Povero me ! tintu pe-ttìa, "povero te !". Se la parola nel calabrese non può non essere un prestito dal sicilano -ma Varvaro lo esclude- nel siciliano tintu si rispecchia, secondo la ricostituzione di Pagliaro, che condivido, la lotta tra il greco baptìzein e bàtisma da un lato e il latino tingere e tinctio dall'altro, col significato, le une e le altre, di "immergere" e di "immersione nell'acqua" (...)
In Africa come in Sicilia tinctus indicò il battezzato da eretico o alla maniera degli eretici, e divienne sinonimo di "cattivo" dal punti di vista dell'ortodossia cattolica. La memoria distante di quella polemica religiosa -scrive Antonino Pagliaro- soppravive ancora nella locuzione siciliana tintu e-mmalu vattïatu "cattivo e mal battezzato", che è di uso correte nelle parlate di tutta l'isola."(1)
È detta. Diu benedica i tinti e... tttt !
Médiathèque du Patrimoine, RMN-Grand Palais
(1)Da, La fiera del Nigrò, Viaggio nella Sicilia lingustica, p 71 (Eretici isolani), Salvatore C. Trovato, Sellerio editore, Palermo 2006.
*E corsu ! Ndl'A
** Cu =chi
22/10/14
Feelings d'amarezza...
Chi sarà sta musica dolci chi m'è vinuta in capu sta notti ?
Musica cusì, un si cunnisciva di i nostri parti.
Agna tantu a mi sintiva vena lagnosa.
A lingua mi era scunnisciuta, era una donna à cantà, mi pari.
A musica era chjara.
Diciva cù malincunia, (s'eddu si pò dì), soppr'à un filu di viulinu :
Dime...
Solamente dime,
Como olvidar mis sentimientos de amor
Lágrimas brotan de mis ojos
Trato de olvidar mis sufrimientos de amor
Dime.... si siempre yo así te amé
Porque ahora se lo tonto que fui
Jamás tu volverás
Dime wow wow...
E pò m'è vinutu un visu di donna, in neru e biancu, nibbiosu.
Mi pariva tuttu d'avedda cunnisciuta, parò u nomi un mi viniva. E pò mi vensi a nosgia, soppra tuttu a nosgia, iè.
M'avarà innucchjatu ?
O và, nò, chi sarà a buata di singe ch'aghju magnatu innanzu.
Vi ghjurgu !
Cum'è tintu lu me cori...
O finziò lasciatemi tranquiddu chi n'avemi abbastanza, e t'avemi u contu, cuì. Aiò.
Musica cusì, un si cunnisciva di i nostri parti.
Agna tantu a mi sintiva vena lagnosa.
A lingua mi era scunnisciuta, era una donna à cantà, mi pari.
A musica era chjara.
Diciva cù malincunia, (s'eddu si pò dì), soppr'à un filu di viulinu :
Dime...
Solamente dime,
Como olvidar mis sentimientos de amor
Lágrimas brotan de mis ojos
Trato de olvidar mis sufrimientos de amor
Dime.... si siempre yo así te amé
Porque ahora se lo tonto que fui
Jamás tu volverás
Dime wow wow...
E pò m'è vinutu un visu di donna, in neru e biancu, nibbiosu.
Mi pariva tuttu d'avedda cunnisciuta, parò u nomi un mi viniva. E pò mi vensi a nosgia, soppra tuttu a nosgia, iè.
M'avarà innucchjatu ?
O và, nò, chi sarà a buata di singe ch'aghju magnatu innanzu.
Vi ghjurgu !
Cum'è tintu lu me cori...
O finziò lasciatemi tranquiddu chi n'avemi abbastanza, e t'avemi u contu, cuì. Aiò.
20/10/14
19/10/14
Zulfu
18 d'uttruvi 1914
Leghju i Saisons de Saint-Lambert, Le Livre du Printemps, fattu à virsetti gintili :
Déjà le rossignol fait retentir les bois ;
Il sait précipiter et ralentir sa voix ;
Ses accents variés sont suivis d’un silence
Qu'interrompt avec grâce une juste cadence…
Oghji, mi smintincu ancu di senta a boci urrulanta di a mitraglia di i shrapnells. Ghjornu tristu di vaghjimi nibbiosu, fai rimbumbà di lu tò cantu a furesta di Béléhène*.
*Journal de guerre 1914-1918, di Maurice Bedel. Edizioni Tallandier 2013
Leghju i Saisons de Saint-Lambert, Le Livre du Printemps, fattu à virsetti gintili :
Déjà le rossignol fait retentir les bois ;
Il sait précipiter et ralentir sa voix ;
Ses accents variés sont suivis d’un silence
Qu'interrompt avec grâce une juste cadence…
Oghji, mi smintincu ancu di senta a boci urrulanta di a mitraglia di i shrapnells. Ghjornu tristu di vaghjimi nibbiosu, fai rimbumbà di lu tò cantu a furesta di Béléhène*.
*Journal de guerre 1914-1918, di Maurice Bedel. Edizioni Tallandier 2013
18/10/14
Caristia
A mani un ci hani purtatu nudda.
Di stizia Petru cantò :
Un c'è mancu più vinu,
Di stizia Petru cantò :
Un c'è mancu più vinu,
Or succhjemi lu stuppinu,
Stemi corp'à viulinu.
Un c'era mancu più acqua,
Calaremi lu paracqua.
E quantu à u caffè,
Un circà chi più ci n'è !
L'escuada
T'avivu a me squadra ("une escuada") e cummandava à 15 omi.
C'era Olive, Petru u Cuttulesu, Antoni u Bastiacciu, erami tre corsi. E pò c'era à Jouvan, Albert, Raimondi, Robert, Chuzel, Mavieux, Dubani, Rigon, Fontaube, Escalette, Ano et Mezelles, dicivami cusì ch'erani paisani e muvivani trem'in dui sempri insemi. Stavami sottu à l'ordini di Talmasca chi cummandava à me e à u capurali Brietton.
A notti di u 18 ci accupavami à fà scaldà a mitragliosa chi u gruppu di Brietton partiva à l'assaut. Cissetimi à tre ori di mani. Brietton vultò sbrisgiu, cù un omu firitu. Era cusì agna sera un colpu à noi, un colpu à eddi.
C'era Olive, Petru u Cuttulesu, Antoni u Bastiacciu, erami tre corsi. E pò c'era à Jouvan, Albert, Raimondi, Robert, Chuzel, Mavieux, Dubani, Rigon, Fontaube, Escalette, Ano et Mezelles, dicivami cusì ch'erani paisani e muvivani trem'in dui sempri insemi. Stavami sottu à l'ordini di Talmasca chi cummandava à me e à u capurali Brietton.
A notti di u 18 ci accupavami à fà scaldà a mitragliosa chi u gruppu di Brietton partiva à l'assaut. Cissetimi à tre ori di mani. Brietton vultò sbrisgiu, cù un omu firitu. Era cusì agna sera un colpu à noi, un colpu à eddi.
L Danton, sittembri 1914.
Creditu: Musée de l'armée, da Le Monde.
Citazioni 41
A tarra intera trimava, si scuzzulava.
Un trema una foglia
Che Diu un voglia.
Un trema una foglia
Che Diu un voglia.
E noi altri à mezu... Diu omniputenti, imputenti ?
17/10/14
Capurali Barolaccia
E dagali, una citation par a siconda volta : "S'est avancé le 23 septembre, sous une pluie de balles, pour aller couper les réseaux de fils de fer et a ainsi permis la progression de deux compagnies." Tanti intrasti ! Infini, m'hani fattu capurali, cusì migliurarà a solda.
Parò, solu nun eru à taglià sti fili, chi c'era Jouvan e Albert cun megu. E pò pinseti, avaremi fattu quindici metri u ghjornu e u lindumani erami vultati à a nostra piazza di u ghjornu d'innanzu... e laccatu tre omi.
Talmasca eddu, fighjulava, s'alisciava a mustaccia : Agnulu custodiu.
M'ha dettu : "Avà tocc'à tè d'essa, d'esistà, e di punta à a notti." Un ci aghju capitu nudda, ma sappivu ch'eddu era bravu Talmasca e massimu cu megu.
Parò, solu nun eru à taglià sti fili, chi c'era Jouvan e Albert cun megu. E pò pinseti, avaremi fattu quindici metri u ghjornu e u lindumani erami vultati à a nostra piazza di u ghjornu d'innanzu... e laccatu tre omi.
Talmasca eddu, fighjulava, s'alisciava a mustaccia : Agnulu custodiu.
M'ha dettu : "Avà tocc'à tè d'essa, d'esistà, e di punta à a notti." Un ci aghju capitu nudda, ma sappivu ch'eddu era bravu Talmasca e massimu cu megu.
U Cigliu Rossu (1)
"Una bedda matina di u mesi di ghjunghju, stavami pusati ind'arba chi crisciva e s'impatrunava di i teppi di i nostri furtificazioni, piattava i barbelè. Arba, ch'eddu ci tuccaria doppu, à taglià, pò faremi a finera. Stavami pusati in st'arba alta, discurendu tranquiddi, aspitavami a suppa e paragunavami u talentu di u nostru cuccinaru nuveddu à quiddu di Garnero, ch'avivami persu à a punta di Vilmy, quandi d'un colpu, stu tontu di Faval saltò in piazza, tesi u bracciu drittu, u contadinaru puntatu, calò u capu, a manu manca à piattassi l'occhji e si missi à lampà mughji neri comu quandu, à a morti, u ghjaccaru ughjula.
Mì, mì, mì, fighjuleti ! Hii, lu spaventu ! Oh, oh, oh !...
Avivami saltatu e fighjulatu cù stuppori, à tre palmi di Faval : ficcatu ind'arba tal'à un gran'fiori spannatu, un cigliu rossu, era un bracciu umanu chi cacciava u sò sangui, un bracciu drittu mozzu, tagliatu soppr'à u ghjovitu, a sò manu sempri viva rinfiulava a tarra, pariva tuttu, ch'edda ci si vuliva arradicà... a branca sanguinosa baddava, edda, pianu, pianu, prima di stabilisciasi.
Alzetimi u capu à circà qualchi aeroplanu. Un capiscivami micca. Biottu era u celi. Ma d'induva ci viniva sta manu mozza ? Un c'era statu alcunna canunnata di a matinata. Tandu scuzzuletimi à Faval.
L'omi ascimisciavani."
Blaise Cendrars, La Main coupée, « Le Lys rouge », Denoël, 1946, reeditatu da Gallimard, Folio, p. 409.
16/10/14
U 141 esimu
Par Santiuniacci, avivu sceltu sta carta.
C'era scrittu annantu, cu a sò rima :
Salutu, fiera bandera di u me regimentoni,
Tu chi fussi tanti volti passata à la mitraglia,
O segnu di bravezza e di grandi devuzioni,
Leghju, eiu, cù fierezza, lu nomi di tutti i tò battaglia.
C'era scrittu annantu, cu a sò rima :
Salutu, fiera bandera di u me regimentoni,
Tu chi fussi tanti volti passata à la mitraglia,
O segnu di bravezza e di grandi devuzioni,
Leghju, eiu, cù fierezza, lu nomi di tutti i tò battaglia.
13/10/14
À a bucciarada
"I libri, i mei, sò tali à ssi buttiglii chi si lampani à u mari (...) Ma risposta parò, un aghju mai avutu.
Se i tistimoni di u passatu vurtessini, sariani foli, un diciariani micca bucii ?"
P. Modiano
In, http://bibliobs.nouvelobs.com
Se i tistimoni di u passatu vurtessini, sariani foli, un diciariani micca bucii ?"
P. Modiano
In, http://bibliobs.nouvelobs.com
12/10/14
Aspra cuntrea
Eccu l'aspra cuntrea duve infarru e foccu,
Fanni, d'un ziteddu d'arimani, a carcassa d'un omu,
Ed eccu furiosi i corbi chi si fraiani trà eddi,
Sta carcassa insunnita, sin'à l'ultimu riboccu !
Da, Gaston de Ruyter, 1917
Voici l’âpre contrée où l’enfer et le feu
Font, d’un gamin d’hier, la carcasse d’un homme;
Et voici les corbeaux se disputant, furieux,
Cette carcasse encor jusqu’en son dernier somme !
In, http://www.dessins1418.fr/wordpress/poemes-poilus-anthologie-dirigee-guillaume-picon-2014/
Fanni, d'un ziteddu d'arimani, a carcassa d'un omu,
Ed eccu furiosi i corbi chi si fraiani trà eddi,
Sta carcassa insunnita, sin'à l'ultimu riboccu !
Da, Gaston de Ruyter, 1917
Voici l’âpre contrée où l’enfer et le feu
Font, d’un gamin d’hier, la carcasse d’un homme;
Et voici les corbeaux se disputant, furieux,
Cette carcasse encor jusqu’en son dernier somme !
In, http://www.dessins1418.fr/wordpress/poemes-poilus-anthologie-dirigee-guillaume-picon-2014/
Inscription à :
Articles (Atom)