Cattiva Marza, mamma di tanti pienti e disgrazia, di suffrenzi battenti.
.
Paisani in anda pà a fiera di u Niolu. LC Canniccioni v 1910
12/03/21
10/12/20
Dolu (5)
07/12/20
06/12/20
Dolu (3)
à HG,
(Ditagliu)
Museo di Castelvecchio,
22/09/20
Dolu (2)
In paesi stu 22 di sittembri di u 1920.
Mi n'invengu erami piatti in uni scorru di a tranchée 34, sottu à un bumbardamentu di barasgiu numicu. Talamasca si ni ridiva, eddu sempri à circassila brutta...
Piuviva, filemi à l'appiatu, pigliemi u boyau à dritta, quandi Talamasca, scuratu, lampedi i sò "Mì, o Sarrà, mirè !"
Di fatti, sottu à i pedi avivami un manteddu tudescu grisgiu nerinu, lampatu trosciu, in tarra. Sintedimi tandu a bocci, di sti bucciareddi fini, fini chi, quandu vò i sintiti, sapeti chi a parsona n'ha par poccu. Avanzemi, cu la bagliunetta à u canoni, pronti tremindui à sparà. In tarra truvemi unu di sti sargenti di a sappa numica, civi à l'aria, quantu chi a carica di a sò dinamita, l'avessi intrunatu, poi stracciatu, u corpu. Sanguinava. I lagni si faccivani corti e corti di di più, l'abandunnava a vita, si vidiva, un c'era più nudda à fà chi u tippu era ghjuntu à u varcatoghju. Morsi pocchi tempu doppu in uni sboccu di sangui.
Talamasca, sargenti, mi dedi l'ordini: "Palpa lu, ch'un si sà mai !" U tipu t'aviva poccu affari addossu, un portafogliu cù lu sò nomi Jop e la sò casata Bauwer (ch'eddu un sighi u cuntrariu ?), e pò c'era sta fotografia ch'aghju in manu, oghji, quattru anni doppu...
A donna, occhji torti, baiddona e forti pariva guasgi trista di la sò sorti e u cappeddu neru ch'edda si purtava in capu ùn li bastava à cuntintadda, si vidiva. Eddu, sticchiti, sticchitu, faciva u fieru cù la sò croci di guerra vinta, da poccu, in quiddi campi di pettu à noi. Comu avarà fattu à vincia la ? A v'aghju da dì: tumbendusini camarati à noi di Cambrai, Calasimà, Kattara, Kemeber, o Camaret... Pudiva essa fieru quiddu ghjornu nantu à sta fotografia chi, dui mesi e mezu doppu l'avivami da truvà (1918) in stu campu militariu ch'e v'aghju dettu, ghjorni poccu nanzu à l'artimizia.
A tranchée 34 duve erami a sera ch'e vi dicu e chi li ghjuvava di fossa pruvisoria, l'avivani chjamata Adèle, par scherzu (beddu nomi par un muritoghju, nò ?). E darretu à sta fotografia, ch'e mi tinivu in manu, (appressu à li sgiotti di me frateddu ind'i Vuleddi), c'era scrittu:
"Adelheid und Jop für immer."
"Tontu à chi scrivi, biatu à chi canta, dici u pruverbiu. O Ghjoppu... Avà a saparè ?"
22/08/20
Neyron (3)
Ils étaient deux qui rêvaient dans la nuit,
Elle penchait sur lui sa tête blonde
Et lui, tout bas, murmurait très épris:
"Oh ma Daisy vos grands yeux de mystère,
Ont pour toujours ensorcelés mon coeur.
Je vois déjà sur la terre étrangère,
Pour nous briller l'étoile du bonheur...
Mais sur la mer le vent s'était levé..."
15/08/20
15 d'aostu di u 1920
Ti pregu o Maria.
Ottu e mezu
G: Sarii tu capaci à lascià tuttu e ricumincià a vita da zeru ? Di sceglia una cosa, una cosa sola ed essa fideli à quidda? E riescia à fadda diventà la raghjò di a tò vita, una cosa chi racogli tuttu e chi diventi tuttu, postu chi è appuntu la tua fideltà chi a facci diventà infinita. Ni sarii capaci ? Eccu stami à senta s'e ti dicessi, C...
C: E tu... sarii capaci?
G: Nò... nò stu tipu nò, nun è capaci. Quistu si voli piglià tuttu e basta, arrubassi tuttu, nun sà rinuncià à nienti; cambia strada ogni ghjornu o parchi chi t'ha a paura di perda a strada ghjusta, si ni mori, quantu ch'eddu fussi dissanguinatu.
C: E cusì ch'edda finisci a storghja?
G: Innò cumencia cusì, e pò incontra sta zitedda di a funtana, è di quiddi chi ti danni l'acqua par guariscia, è bedda bedda, ghjovana e antica, ghjuvanutedda e digià donna, sputica, solari. Nun c'è dubbiu ch'edda sia, edda, la sua salvezza.
...
24/07/20
Trumboni
18/07/20
Neyron (1)
14/07/20
La Samaritaine (12)
11/07/20
Dolu (1)
05/07/20
A pesta
04/07/20
Capitanu k (6)
22/06/20
Pruverbii
20/06/20
Dumenicu Antoni
Comment est ta peine ?
13/06/20
La Samaritaine (10)
© DR - Vanité 1849 par Dioniso Fierros
10/06/20
Werck (15)
Pà a prima volta dipoi mesi e mesi, l'occhji di Alexia (ssu x ind'a me bocca divintava "cheusieu"), supranavani i pinseri mei pà Marie-Hughette. I sintivu baddà l'idei indi u me ciarbeddu maccu. L'ordini s'era fattu disordini.
" Si !
Guizza al pari di fiamma e non è fiamma !
È talvolta delirio !
È frebbe d'impeto e ardore !
L'inerzia lo tramuta in un languore !
Se ti perdi o trapassi, si raffredda !
Se sogni la conquista, avvampa !
Ha una voce che trepido tu ascolti,
E, del tramonto il vivido bagliore !"*
Baddavani i steddi sopr'à la Samaritaine, credetimi puru.
Tandu à Alexia (mi strigniva a manu indi a soia): "Sarratu, vous semblez encore hésiter entre avenir et souvenirs, n'est-ce pas ?"
Eiu: ...
Tandu edda: "J'ai suivi votre guerre jusqu'au bout, jusqu'à votre désertion. Marie-Hughette m'a tout dit.
Racontez-moi la suite !"
Eiu, (inzilitu): ...
Alexia: "Je vous en prie !"
Tandu à Alexia : "Oh... mon Dieu, mon Dieu !!!"
Pinsava: Petchora e Ust Tsilma sò parenti di Miseria ! O Brulelliot, purcacciu, amusati e "mostrati in cielo (...) o testa mozza..."*
*Da Turandot, G Puccini. (Atti 1, 2 e 3)
**https://www.persee.fr/doc/rhmc_0048-8003_1977_num_24_3_990
02/06/20
La Samaritaine (9)
U fattu era chi sta manera di dipinghja lu mi cunviniva. "Toujours à espionner l'autre, écouter ses conversations. Combien de fois l'ai-je surpris à fouiller dans le sac de Mahi (è cusì ch'edda chjamava à Marie-Hughette, cun affettu). "Il doit chercher de l'or... me dit-elle, après l'avoir appris. Plus tard, elle allait en prendre son parti, elle avait la patience d'une sainte. Un sourire diaphane (mancu quista, a parodda)... Une absente."
Tandu eiu: "Changeons de discours, va !" E risi e torra à Vignali, chi vuleti... "Il faut faire rire une femme, pour lui plaire," dici u Francesu. E ùn fiascavu tantu à stu ghjoccu: l'accentu colsu !
01/06/20
La Samaritaine (7)
M'è parsu d'essa in Marseglia guasgi sei anni in daretu, sapeti, davanti à u garasgiu Mors* (Mors, si quaeris miracula...), piazza Castelane, chi sara stata l'ultima volta par mè ad avè battutu in una villa maiora senza pinseri in capu, ne quiddu di u suldatu, ne quiddu di u dinaru, ne quiddu di Marie-Hughette o di a merula bianca (o nera...).
Nò. E pò, chi vuleti, avivu da vultà l'arpii ?
*Da veda, u bigliettinu di u 6/07/1914
31/05/20
La Samaritaine (6)
"En somme, elle vous a pris pour le diable ?"
"Oh, vous savez entre un caporal en guenilles et un chef de rayon à la Samaritaine, je ne faisais pas le poids ! Les tantes préfèrent toujours les embusqués... (e ch'edda mi fussi cuntraria, nun mi stunava mancu appena).
Mais, pardon, pourquoi riez-vous Alexia?"
""Paldonnez-moi mais je lis (ridu) de vos "r" qui sont "l" et de vos "r" roulés (risi à dinò)... qui ressemblent aux ronflements de chats tranquilles."
E dagali ! Ch'avivu pò da dì ancu eiu: "Vous aussi, comme Elle, vous vous moquez !" Quissa, pò, nò.
Sta volta l'affari erani in francesu è bedda intesa.
"Fà u mutachjoni", m'avaria dettu à Zì Siparoni -u vegu- barba alisciata e capeddi tusi, cascu culuniali giaddinu beddu incalfatu, pusatu in piazza !
Ùn n'aviu cà dà fratta longa, e basta. Pinsava à sta baschera di Brulelliot, cù la "sò" moglia à bracetta... Lu bruttu !
Sta sera, eru, eiu, in succhju, ingarzilitu, si pò dì... L'occhji verdi, verdiramu d'Alexià, à stu mumentu precisu, mi faccivani sunià.
Dissi, tandu eiu, tucchendu à la saluta: "Buvons aux présents et oublions les absents, car les absents sont toujours morts, comme disait souvent mon capitaine (Lejean, puvarettu), un homme de talent."
Sta sera ci vuliva à sminticà à Marie-Hughette e u restu, n'avivu a parrasiglia, ch'edda sighi e, cusì sia.
17/05/20
La Samaritaine (5)
We three, we'll wait for you,Even 'til eternity,My echo, my shadow & me... 🎶*
10/04/20
07/04/20
16/03/20
À P.
A tè, l'amicu caru, oghji sparitu, chi sè sempri indi u cori meu. "L'acra lingua di i morti si ripiglia sempri indi una prumessa di vazzina." Andrée Chedid
15/03/20
Lancieri
Partivani lanci in mani, a matina à bon'ora. C'era un certu Don Cervante, lancieru spagnolu, persu à mezu, stu scumbugliulu, sta scimità (faciva u muratori in Tulusa). Sempri u prima à parta, fù l'ultimu à mora.
tulrohaun
14/03/20
Samaritaine (4)
Vous étiez au rayon chaussures, rayonnante, vêtue de rouge, comme souvent.
Alexia, votre douce confidente se tenait près de vous. Vous sembliez très intéressées par une paire de bottines blanches de la nouvelle collection.
Je me suis approché de vous, ai étendu la main pour vous toucher le bras et là, vous vous êtes évaporée.
Je lis cela comme un signe. Demain j'irai voir Alexia au magasin, peut-être pourra-t-elle me donner des nouvelles de vous ? Je ne céderai pas. "
12/03/20
À C. (41)
"Au fond d'un gourbi clair,
Je te disais je t'aime
Pauvre fou,
Brûlé jusque-s-aux chairs.
La, la, la, la, la, la..."
Ridivami, era ridiculu. Ci vuliva à senta i brioni: "Lejean capitaine, Lejean capitaine!" (Tandu era simplici tinenti).
07/03/20
U baddu di i firiti (3)
04/03/20
À C. (39)
U marzulinu farzu.
Corrini i ghjorni neri,
Tristi, ad essa prighjuneri,
Di noi stessi, di li nostri passioni.
E d'ùn avè possutu, tinti di noi, fà famiglia,
Chi, se prighjò, ùn era, n'aviva la sumiglia.
Ti tengu cara.
U baddu di i firiti (1)
Firiti, n'emi bisognu, ch'eddi purtessini tistimunienza.
Diciaraghju, di ciò ch'emi vissutu à ciò ch'eddu ci aresta, semi fattu, massimu, di ciò ch'avemi vissutu."
" Mais je suis restée vivante.
Il faut bien des blessés pour témoigner.
Je dirais que nous sommes davantage faits de ce qui nous a traversés que de ce qui nous est resté "
Grégoire Delacourt
Danser au bord de l'abîme
29/02/20
ScrABrrRrraaNNG
Dicivani ch'eddu aviva dettu cusì unu di sti Tagliani (capurali d'una squadra di buscaghjoli arrivata in paesi di ghjinaghju di u 191.) cù la sò innamurata...
ScrABrrRrraaNNG !*
23/02/20
Oghji un è più
À MP.
Sò isciuti i vecchji da lori casi antichi,
Finu à a sarrenda, vicinu, vicinu à l'accinta chi a ledera s'ha magnatu;
Cù ind'occhji u surisu d'un dolci dolci piaghjincu stagnu.
Ti n'inveni ? Ti n'arricurdarè sempri
Petri, ni lampava l'arburetu à i prugni
Ed i melacutogni, peddiliscia, à daretu à i vetri,
Sunavani nantu à dui pianò à fà chjama e risponda,
S'adumuddava u divanu, tal' a petra,
Misgiu meiu,
Oh comu si stava bè in sti fotoglii moldavi,
Cù li sò casci di legnu tarulati sempri di di più, cù l'anni.
Piattani cusì bè a nostra ghjuventù i libroni cù di ramu la sò fibbia !
E ghjiacci lu passatu sottu à u lumi ed è colmu lu specchju, à l'ingurcipulitu visu.
Cusi longu ch'eddu è u tempu dipoi chi oghji ùn è più.
Lunaticu, languenti, una cunvaliscenza.
Agna sera chi passa aspeti la stessa diligenza
Chi sbarca e chi ti sbarca sempri i listessi abrei di ritornu
Indi i casi cunnoscu, eiu, navi pronti à parta e rinaghji carchi à ossi, vicinu à Nova Iorca, purtati da l'oceanu
E sempri lu fanale, à fà motti impauriti fra l'aletti di legnu.
E basta.
Eccuti di faccia à a grata, a ledara, edda, a si magna.
Picchjani à u purtoni dui ghjuvannuteddi. Sei uscita,
Hai ind'occhji u surisu impirnatu e dolci d'uni stagnu piaghjincu, di vaghjimu.
Ti n'arricurdarè ?
Da a versione francesa:
Benjamin Fondane
Paysages 1917-1923
tradotu da u rumanu da Odile Serre
Edizioni Le temps qu'il fait, 2019
14/02/20
11/01/20
À C (38)
D'u tò corpu parfumatu
N'arresta lu prufumu,
Di rosa, sali e vetiver,
Ni sogu imbriaccatu.
Ma tu induva sei ?
E, m'annegu tribulatu,
In un mari d'arghjentu
Verdi, lisciu, lisciu,
Tranquiddu,
Pari vituparatu.
M'annegu in lu vapori
D'un mondu senza fiattu,
Tal' u ziteddu mutu,
D'un essa statu amatu,
D'un amori tamantu
Tacitu, mortu e piattu.
À mora.
02/01/20
A razioni, a paci, e... a saluta !
Di i "razioni" ch'eddi ci avivani datu in più, i "suppléments extraordinaires", ch'eddi chjamavani, e ch'eddi ci avinani datu par capu d'annu: prisutu 100 grammi (iè, 100gr, par omu, contani !), dui biscutini secchi, 125 centilitri di vinu (in più di i 50 cl di l'addocu raglamentariu di u vinu e i 6 cl d'acqua vita u ghjornu), Sciampagnu : una buttiglia da sparta à 4, sigaru à 0.10, un par omu e in più, 2 citrò, isiè ni, 2 citrò par omu... Chi campazioni, o figlioli... megliu cust'annu cà annu, chi ni sarà d'un antr'annu ?!
Divizia.
A Paci e a Saluta à voi, chi noi...
E, dumani, anh, anh !
22/12/19
19/12/19
Werck (13)
A boci diciva:
"Mon enfant, ma sœur, ... songe d'aller là-bas...aimer et mourir... au pays qui te ressemble."
(...)
"Les soleils mouillés
De ces ciels brouillés
Pour mon esprit ont les charmes
Si mystérieux
De tes traîtres yeux,
Brillant à travers leurs larmes."*
Di li sò soli trosci, (u mari, un ni parlemi...) Di i celi inturbiditi, mutti, chi n'avemi da dì ?
Ed à spampigliulà cuì, arresta li tò occhji. Traditori e trà lacrimi preditori.
Misteriori...
11/11/19
Werck (12)
Ah bon ?
Arresta li sò scarpi e lu sò pantalon.
Un acidducciu persu s'apodda à lu balcò...
Werck (11)
Travidivu... l'abbruccà.
A prima cosa che fù, fù lu sò visu tintu, e lu sò sgardu impressu nantu à un nuvuloni, un nivuloni neru di un celu affuscatu. Pariva tuttu ch'edda mi parlessi d'una bocci dolci, dò.
U surrisu listessu. À inguttuppammi, parò, era un silenziu lestru e un frettu putenti: u cori sappiva aghjà di li sò labbri mutti, li sò "je t'aime" vanni.
Sintedi, tandu, un vuciali superiori, dissi: "Son visage appartient à un autre !"
E tuttu à balia.
02/11/19
12/10/19
Puesia, opus 103
sopru à la pendita alata,
Rimani un pocu di una notti chjara*
misculata à stu ghjornu d'arghjentu.
Vedi, più nun pesa tantu a luci
Nantu à ss'ubedienti cuntorni
Culanda, ssi paisoli, d'essa luntani,
E sempri, quachissia à purta li cunfortu."
(Rilke, Da a versioni francesa, Quatrains valaisans,9, 1926)
*il reste un peu d'une claire nuit
Da leghja cù Schubert fantasia in fa minor op. 103 d 940.