.
27/01/14
26/01/14
I cunsiglii d'Antontò
Antontò di l'Antisalamoni è un omu ed è bravu, stazziunnaghju cumpiitu, seriu e attenti.
M'ha dattu trè cunsiglii :
1- Strada longa un fù mai bedda,
2- Fà coccia a carri che tu t'hai,
3- Colera di a matina un dura l'istatina.
Vai e tu à capiscia ?!
M'ha dattu trè cunsiglii :
1- Strada longa un fù mai bedda,
2- Fà coccia a carri che tu t'hai,
3- Colera di a matina un dura l'istatina.
Vai e tu à capiscia ?!
Di lingua e di rustaghja si difendi u soiu
"Una rustaghja si sà quant'edda costa..." facciva cantà u Vescu d'Aghjacciu. E di fattu, costa, a sapparaghju eiu : N. m'aviva datu l'apputamenti ind'a Petra Frisgiata à u fà di u ghjornu. "Purtarè a tò rustaghja da fà a posta com'eddu si devi ".
M'arrizzu à cinqu'ori di mani. E volta e gira, da a carciara à u sulaghjolu, rustaghja, micca !
Ma induva edda sarà ? "Unu, dui e trè, o Santu Antoni, vi pregu, fettimi truvà a rustaghja..." Ma induva l'avaraghju missa ? Cerca e cerca, anh, anh... e u pinseru chi persa a rustaghja, ha vintu a lamaghja.
Pensu e ripensu e d'un colpu, mi dumandu... E vogu à veda sottu à u lettu, e di fatti, mi trovu a rustaghja sott'à a strapunta. Sara statu mamma, puvaretta, à mettala cuì, come quandu era ziteddu, à fà fughja i spiriti maligni, ohimè !
Fà chi à sei ori di mani à l'appiattu, sogu isciutu di casa, fucili in manu ben intesu, à truvà à N. chi m'aspitava e emi fattu u nostru travagliu. Pronta a posta, pru ch'eddi passessini...
A lamaghja, rimigna di stà tarra, ha da piantà, a vi dicu eiu.
Ma passati, un sò micca passati, dumani ?!
Dumani se Diu u voli, sarà diraschera, sarà !
Dumani se Diu u voli, sarà diraschera, sarà !
Sugnacciu
O chi stranu sognu, sta notti... Mi vegu un carroni verdi sgangaratu, rotti à l'arrinverciu, una massa à carcassi di farru neru, sfrascicatu, macinatu, senza sensu, à caternu, una pila di tarra giadda circundata d'arba... rossa.
Un sciaminè supraneghja stu fraceddu di a materia. Un cielu è rossu, ghjadicciu dinò. A mezu à stu scumbugliu, un omu (un suldatu ?) vistutu d'un manteddu turchinu, baretta in capu, fila à manca, suvitatu di un antru, più luntanu à dritta. Visioni di a fini, di sta povara ghjenti morta à u mondu.
Brrrrrrr, un pò d'acqua e tuttu andarà megliu... Svegliati o Sarrà !
Maurice Denis, Sucrerie de Flavy-le-Chatel
Petrarca u carbuccessu
Di siguru.
Sarratu, Tavacacciu ?... E Galileu Piracciu ???
U Sarrulincu eddu era ghjà mossu...
Sarratu, Tavacacciu ?... E Galileu Piracciu ???
U Sarrulincu eddu era ghjà mossu...
25/01/14
Fatti erba, ti magnara a capra
Stefanu di i Mori ni dici e pò ni pensa a v'aghju da spiigà.
L'altra sera, nanzu à parta ha lintatu misteriosu : "L'omu un è ne agnulu ne bestia, ma a disgrazia voli chi, à chi facci l'agnulu, bestia si fà*".
"Umbè, quista, pò, è bedda", dissi zi Palò, "e di quali saria stà cacciata?"
"Di Pascal* !" rispundò Stefanu.
"Pasquali... ? Pasquali u mezanacciu ?" Dumandò zì Ghjaseppu.
Tandu zì Palò : "Postu che nò semi à parlà di bestie, sapeti chi à chi facci l'agneddu u lupu u si magna**".
Tandu eiu : "I vostri bestialitai mi costani occhju di beccu... Aiò andetivini à dorma. Bonna notti à tutti, durmiti culi vostr'occhji".
*Pensées, Blaise Pascal.
** Quisquis ovem simulat, hunc lups ore vorat
L'altra sera, nanzu à parta ha lintatu misteriosu : "L'omu un è ne agnulu ne bestia, ma a disgrazia voli chi, à chi facci l'agnulu, bestia si fà*".
"Umbè, quista, pò, è bedda", dissi zi Palò, "e di quali saria stà cacciata?"
"Di Pascal* !" rispundò Stefanu.
"Pasquali... ? Pasquali u mezanacciu ?" Dumandò zì Ghjaseppu.
Tandu zì Palò : "Postu che nò semi à parlà di bestie, sapeti chi à chi facci l'agneddu u lupu u si magna**".
Tandu eiu : "I vostri bestialitai mi costani occhju di beccu... Aiò andetivini à dorma. Bonna notti à tutti, durmiti culi vostr'occhji".
** Quisquis ovem simulat, hunc lups ore vorat
Aristoteli u cuttulesu
È passatu, in casa, à veghja arisera, à Stefanu di i Mori.
A st'omu di mez'età gli piaci assai, ciò ch'eddi chjamani a retorica (Ghjuvanottu era andatu ind'i scoli di u seminariu in Aghjacciu. Fà chi certi volti un è micca sempri capiscitoghju e sta parodda, par un dettu, è statu eddu à daddami).
A sera semi vinuti à parlà di Don Valenti di i sò qualitai, di a sò primura di a ghjenti, e trichi e traca, semi ghjunti à parlà di Diu, di a vita, di a fede e di sti cosi cuì. Cosi serii.
Zì Ghjaseppu ha dettu ch'eddu, in Diu, ci cridiva. Zì Santu Palò ha dettu ch'eddu cridiva e à Diu e à i mazzeri...
Tandu, Stefanu aghjustò : "Eiu, à ssi cosi cuì, un ci crergu e basta ! Ni vuleti a prova ? A v'aghju da dì, fighjuletti ghja u sgiò curà chi un vi vò micca veda ridendu, sapeti parchigna ?"
"Parchi a risa abbonda ind'a bocca di i tonti ?" pruvò zì Santu Palò.
"Innò o zì Sà", disse Stefanu, "innò e v'aghju da dì, ni, parchi... Parchi a risa sbatti a paura. E senza a paura un ci pò essa a fedi. E senza a paura di u demoniu, tandu u timori di Diu un ghjova più*, quista l'ha detta à Aristoteli".
Tandu zì Ghjaseppu : "E di quali è stu Aristoteli che tu dici?"
Zì Palò : "Sarà qualchi cuttulesu, sarà..."
Tandu zì Ghjaseppu : "E di quali è stu Aristoteli che tu dici?"
Zì Palò : "Sarà qualchi cuttulesu, sarà..."
Dumenicu ha dettu, eddu : "In Cuttuli Aristoteli un ni cunnoscu eiu, ma par contu meiu pensu chi, quiddu chi nun sà rida, nun è parsona seria e basta !!!"
Eiu un aghju dettu nunda chi N. era ghjuntu in casa e chi t'avivami i nostri affari à fà.
*Umberto Eco, Il nome della rosa, Bompiani, 1980.
22/01/14
La confessione d'un corso
Chi stranna affara. Occupatu ch'e eru, vultendumini in casa, vegu un pezzu di carta* stracciata à pezzi, in tarra. Mi calu e leghju.
Stranni ma beddi paroddi, scritti in talianu, mi si pari :
Stranni ma beddi paroddi, scritti in talianu, mi si pari :
"Venne la notte; quel lugubro incerto
Ma chi sarà un calpestio ? Vai e tu à sapè... E quali sarà à aveddi scritti sti cosi cuì ?
Raggio che mi rischiarava il carcero mio
Era sparito, di luce deserto
Io mi giaceva, quando un calpestio,
Ruppe il silenzio che, vasto, funebre,
Stava compagno delle mie tenebre."
Ma chi sarà un calpestio ? Vai e tu à sapè... E quali sarà à aveddi scritti sti cosi cuì ?
*Da un "Manoscritto trovato tra i fogli d'un Monaco di Vallombrosa", (64), p19, Dalla Tipografia Fabiani, Bastia, 1838. (Truvatu nantu à Ebay).
19/01/14
Citazioni 17
"Pocca importa, à u suldatu mortu, à sapè s'eddu è cascatu in Waterloo o ind'una scaramuccia di fruntiera." R. Kipling
Erami vinti, da a soia, a cunquista. Nivicava.
Erami vinti, da a soia, a cunquista. Nivicava.
Pà a prima volta l'Acula, u capu calava,
Ghjorni nieddi ! L'Imperatori pianu, pianu, vultava,
Lacchendu ind'i sò spaddi à Moskova chi brusgiava...
O Waterloo, Waterloo, trista piana.
O Waterloo, Waterloo, trista piana.
D'apressu à V. Hugo (ma senza u sò talentu).
18/01/14
A campana
Sona a lea, pà l'animali,
Sona à marteddu, quandu c'è mali.
Sona à morturiu, nostra disgrazia.
L'Ave Maria, piena di grazia.
Canta a ciccona,
Sona e risona,
O pettirossu, pettirussoni,
Toccu à tè, o pangrussoni !
Sona à marteddu, quandu c'è mali.
Sona à morturiu, nostra disgrazia.
L'Ave Maria, piena di grazia.
Canta a ciccona,
Sona e risona,
O pettirossu, pettirussoni,
Toccu à tè, o pangrussoni !
A fotografia è di Moretti e dà à veda un campanile tradiziunali,
com'eddu ci n'era ind'i nostri paesi, tandu.
Oghji, Sant'Antoni di u porcu, 1914.
"In Sant'Antoni di mezu ghjinnaghju,
U soli ghjunghji in ogni ghjaddinaghju" (parch'eddu è bassu, bassu, u soli).
Aghju dumandatu à B. di purtà, in piazza à a esgia, a me banda di purceddi à a benidizioni di u doppu meziornu.
Tandu, B. m'ha dettu, in seriu :
"Megliu farii à staccà l'agneddu e fà u casgiu, o Sarrà !"
U soli ghjunghji in ogni ghjaddinaghju" (parch'eddu è bassu, bassu, u soli).
Aghju dumandatu à B. di purtà, in piazza à a esgia, a me banda di purceddi à a benidizioni di u doppu meziornu.
Tandu, B. m'ha dettu, in seriu :
"Megliu farii à staccà l'agneddu e fà u casgiu, o Sarrà !"
17/01/14
"Or tucchemucci la manu"
N. era in furia : "Un vedi micca, o Sarrà ! Manc'à dì, andà à cantà à st'ora, semi in guerra aparta e u sgiò Sarratu eddu si ni và par sti stretti à dì u sò amori ! Parini foli, parini. E chi femi s'eddi partini i colpi ?
Cantarani doppu : "Di lu dici ottu ghjinnaghju, quantu e mi ni possu invena, sò cascati spinserati... Omi scemi, adisperati... "
Hani à dì ch'edda era stata a sirinata di i mattarani.
Hani à dì ch'edda era stata a sirinata di i mattarani.
Infini chi, à sett'ori di sera, à squadra armata e bughju neru, erami in cinqui sottu à u balcò d'Anna-Maria di i Minghetti.
Tandu aghju attacatu, cun poccu curraghju, i primi versi di a sirinata* :
Bona sera o Signuretta,
Sò vinutu à ritruvassi,
Di lu nostru anticu amori,
Stà sera devu parlavi,
E parlà un momentu insemi.
È qualcosa di raggiunavvi !
Nudda, o chi silenziu. I lumi si sò spinti...
Aghju ripigliatu u me primu versu, sperendu ch'edda canti anch'edda:
Bona sera o Signuretta,
Sò vinutu à ritruvavvi,
Di lu nostru anticu amori,
Sta sera devu parlavi,
E parlà un momentu insemi.
È qualcosa di raggiunavi !!!
E pò d'un colpu aghju intesu una bucciaredda, i lumi si sò accesi e m'ha fattu u cuntrastu :
Nun mi chjameti "Signora",
Chi mi sentu vena menu,
Chjametimi "puvaredda,
Più bassa cà lu tarrenu",
Avà si ch'e vi cunnoscu,
V'aghju à spalmintatu à pienu.
Eiu, pinsendu dinò à i soi chi ci stavani à senta :
Sò vi chjamu Signuretta,
E vi chjamu par qualcosa,
Ci averia sempri pratesu,
Comu legitima sposa.
Versu in me nun siati ingrata,
Siati un poccu generosa.
Edda (m'ha seccu) :
O aria d'un assassinu,
Li tratti d'un traditori.
Ci n'è quattru ind'u carrughju,
Chi ci sentani discora,
Ma li mi faresti tutti,
Pur di togliami l'onori ?
Ah, u colpu era duru, ma aghju rispostu :
Di chjamami traditori,
Nun è questa la manera,
Chi lu nostru anticu amori,
Sappiati cum'eddu era,
Piuttostu ch'amani d'altri,
Facciu cinqui anni in galera,
Tand'edda amurosa e unesta ha apartu l'aletti :
Avà sì, ti sè decisu,
O Sarrà** lu me culombu,
Mettimi l'aneddu in dittu,
Ti saraghju sincera à fondu,
Sò che tu ti ni sè avvistu,
Ch'e sò spersa par stu mondu...
Par me, era à ch'eddu fussi ghjornu. Tandu anch'eiu unestu e toccu insin'à u più prufondu di a meia, a carri, cori sdruttu.
Ghjà che nò semi d'accordu,
Com'un chjoccu di campana,
Or tucchemuci la manu,
À vedaci ind'a muntagna**
Stà sera gli tagliaremi,
Li passi di la funtana.
Un sò s'edda m'ha intesu chi u babbu è ghjuntu aghju intesu la sò boci.
In quatru e tre setti, pà, pà erani sarati l'aletti.
Ha vintu l'amori, si ralegrini i fiori... Ma eiu, dumenica à a messa mi lampu, à a greca, e li toccu u mandili e cusì sara fatta.
In quatru e tre setti, pà, pà erani sarati l'aletti.
Ha vintu l'amori, si ralegrini i fiori... Ma eiu, dumenica à a messa mi lampu, à a greca, e li toccu u mandili e cusì sara fatta.
*Cumpostu da Desideriu Miodini, dettu "Murastoni". Da Cuntrastu, cantu in chjam'e risponda, tradiziunali, paroddi tratti da u discu A Cirnea, Evocation de la Corse, chants traditionnels et polyphonies, Olivi music, 2009.
**Adatu (ed acconciu à u parlà di a Gravona)
16/01/14
Mi sò decisu
Arimani semi vulsuti andà, eiu e N., à a funtana di a Frisulaccia.
Anna-Maria* c'era.
Anna-Maria* c'era.
M'aspitava ?
E mi sò decisu e a l'aghju detta.
"Sta sera vengu à favi a sirinata".
Edda un n'ha micca rispostu, ma a sò capitala è l'è cascata e a l'aghju resa in manu. L'avara fattu aposta ?
Infini chi, è subitu, subitu, mossa, zitta e muta, gera in capu.
N. era in furia, ha dettu ancu megu che nò un ci vardemi più bè, che i Fulmenti eddi sì ch'eddi sò pronti, che l'avivu corsu brutta....
T'ha a raghjò, ma par avà, n'aghju pocca a primura !
*U disegnu è di LC Canniccioni, u visu d'AM è statu piattu.
E mi sò decisu e a l'aghju detta.
"Sta sera vengu à favi a sirinata".
Edda un n'ha micca rispostu, ma a sò capitala è l'è cascata e a l'aghju resa in manu. L'avara fattu aposta ?
Infini chi, è subitu, subitu, mossa, zitta e muta, gera in capu.
N. era in furia, ha dettu ancu megu che nò un ci vardemi più bè, che i Fulmenti eddi sì ch'eddi sò pronti, che l'avivu corsu brutta....
T'ha a raghjò, ma par avà, n'aghju pocca a primura !
*U disegnu è di LC Canniccioni, u visu d'AM è statu piattu.
14/01/14
È piossu
È piossu.
Emi avutu guai à varcà u pisciala di l'Uccelulini. È passatu N. e G. Noi, eiu, P. ancu B. erami di stu cantu di u fiumi, in posta.
N'emi visti passà, ma pariva chi i Cervini si sfidessini.
Passà, hani à passà e tandu...
Dumani sarà un antru ghjornu.
Emi avutu guai à varcà u pisciala di l'Uccelulini. È passatu N. e G. Noi, eiu, P. ancu B. erami di stu cantu di u fiumi, in posta.
N'emi visti passà, ma pariva chi i Cervini si sfidessini.
Passà, hani à passà e tandu...
Dumani sarà un antru ghjornu.
13/01/14
Nivuli bianchi, neri
È ghjuntu N. accumpagnatu. Era cu B. e ci semi accupati di i nostri affari.
B. Agna tantu pueteghja e più tardi ind'a notti s'è missu à cantà :
Nivuli bianchi, nivuli neri,
Staccati da i serri,
Sò ghjunti i lagramanti,
Di u cielu prufondu, l'amanti,
Nivuli, puvaretti,
Setti appenna nati,
E dighjà sminticati !
B. Agna tantu pueteghja e più tardi ind'a notti s'è missu à cantà :
Nivuli bianchi, nivuli neri,
Staccati da i serri,
Sò ghjunti i lagramanti,
Di u cielu prufondu, l'amanti,
Nivuli, puvaretti,
Setti appenna nati,
E dighjà sminticati !
Nivuli, nivuli, puvaretti,
Nivuloni e nivuletti,
Carchi à acqui
E carchi à nivati
E carchi à nivati
Setti appenna nati,
E dighjà sminticati !
12/01/14
I conti di mamma
A l'abbrucà mi ni rientru in casa, vardendumi, e mi trovu à mamma u mè carnè in manu. ("U carnè", è cusì chi u sgiò Santiunacci chjama l'almanaccu ch'aghju compru ind'à Carulina)
Eiu :"O mà, chi fetti ?"
Edda : "Veni e veda. Aghju marcatu cuì tutti i nasciti di l'annata passata (1913). Una croci, una criatura. A prima à nascia è stata Agnulamaria, poi doppu c'è statu Tirisina e Lalola, ind'i Prandi sò nati Petru e Ghjasipolu, doppu emi avutu à Antunietta e Dumenicu, Paulu u tò figlianu e Antunietta dinò di a Perta. Di maghju nasciva Angulusantu, Miccalagnu ed Anetta. Natali d'Antoni di Petaronu, Ghjaseppu, Paulu e Maria. Fammi ghjà u contu ?"
Eiu : "...Quindici e unu ...sò sedici, o mà ! Ma parchi fetti ssi conti ?"
Mamma : "Novi masci sò nati, soppra novi, cinqui sò di i nostri."
Eiu : "Ma chi sò ssi conti, o mà ?"
Eiu :"O mà, chi fetti ?"
Edda : "Veni e veda. Aghju marcatu cuì tutti i nasciti di l'annata passata (1913). Una croci, una criatura. A prima à nascia è stata Agnulamaria, poi doppu c'è statu Tirisina e Lalola, ind'i Prandi sò nati Petru e Ghjasipolu, doppu emi avutu à Antunietta e Dumenicu, Paulu u tò figlianu e Antunietta dinò di a Perta. Di maghju nasciva Angulusantu, Miccalagnu ed Anetta. Natali d'Antoni di Petaronu, Ghjaseppu, Paulu e Maria. Fammi ghjà u contu ?"
Eiu : "...Quindici e unu ...sò sedici, o mà ! Ma parchi fetti ssi conti ?"
Mamma : "Novi masci sò nati, soppra novi, cinqui sò di i nostri."
Eiu : "Ma chi sò ssi conti, o mà ?"
U capurali Dechra Braksa
Nanzu arimani è ghjuntu in casa à Saveriu.
Saveriu (u figiolu di ziu Lavighju) è in parmissioni in paesi pà qualchi mesi. È statu fritu in pettu ind'a bataglia di Dechra Braksa.
Intrutu cinqui anni fà ind'a culuniali, ha fattu i sò classi in Tulò e pò doppu è partutu, com'eddu si dici, "à u Marocu". Ed avà è capurali ind'un regimenti d'artiglieria di muntagna. È statu più d'un mesi à u spidali militariu in Aghjacciu e si n'è cuddatu in paesi.
Chi crela u tintu, mà parò ha tinutu à dì, cu u soffiu chi l'arresta : "Vogliu anch'eiu vindicà u sangui. Aghju imparatu u sensu di i battaglii e v'aghju dà fà veda ciò che sogu e com'eddu si facci a guerra à i pirati ! Mi cunnosci, dà u dì à u fà un c'è tantu, mì, ancu megu."
Dui ghjorni doppu si n'andava ind'un sboccu di sangui, puvareddu.
A fotogafia veni da http://www.abcdelacpa.com, à ringraziaddi.
Saveriu (u figiolu di ziu Lavighju) è in parmissioni in paesi pà qualchi mesi. È statu fritu in pettu ind'a bataglia di Dechra Braksa.
Intrutu cinqui anni fà ind'a culuniali, ha fattu i sò classi in Tulò e pò doppu è partutu, com'eddu si dici, "à u Marocu". Ed avà è capurali ind'un regimenti d'artiglieria di muntagna. È statu più d'un mesi à u spidali militariu in Aghjacciu e si n'è cuddatu in paesi.
Chi crela u tintu, mà parò ha tinutu à dì, cu u soffiu chi l'arresta : "Vogliu anch'eiu vindicà u sangui. Aghju imparatu u sensu di i battaglii e v'aghju dà fà veda ciò che sogu e com'eddu si facci a guerra à i pirati ! Mi cunnosci, dà u dì à u fà un c'è tantu, mì, ancu megu."
Dui ghjorni doppu si n'andava ind'un sboccu di sangui, puvareddu.
A fotogafia veni da http://www.abcdelacpa.com, à ringraziaddi.
11/01/14
Unu à unu, ghjinaghju 1914.
Quantu sarani paisani spatriati ?
I Perdini sò partiti arimani in Tulò chi l'hani prumissu una bedda piazza à Ghjaseppu à l'arzanali. Culà c'è Petru u nostru cu i soi, Cecca e u figliolu. Taviu un ha da stà tantu à ritruvaddi. In Marseglia sarani più di quindici famigli a stassini culà. E pò ci sò tutti st'omi ghjovani à essa partiti à chi ind'armata à chi ind'i culunii. Pianu, pianu, unu à unu si ni vani. Certi volti mi dumendu parchi e certi volti mi dumandu e parchi micca. E pò c'è Santu e Berta in Parighji, i Valdini à Liò...
In paesi c'è poccu musinu ma c'è dinò poccu divizia, cunvena à didda.
E pò, d'un colpu, mi sò vinuti in menti ssi pocchi versi :
Di la tò biddezza o Anna*,
Vogliu fà lu paragonu :
Ti pregu sera e mattina,
La me stedda mattutina
Le me nuttati à sogni
Fatta tutta à carri fina,
E par fà lu tò disegnu,
Pari chi il cielu supranu,
Ci abbia postu la sò manu.
(*Un aghju dettu nudda, ma si chjama Anna-Maria ed è a figliola di Ghjuvan-Simoni e Mattalena di i Minghetti, e ci cunnuscimi da ziteddi. Avà è detta.)
I Perdini sò partiti arimani in Tulò chi l'hani prumissu una bedda piazza à Ghjaseppu à l'arzanali. Culà c'è Petru u nostru cu i soi, Cecca e u figliolu. Taviu un ha da stà tantu à ritruvaddi. In Marseglia sarani più di quindici famigli a stassini culà. E pò ci sò tutti st'omi ghjovani à essa partiti à chi ind'armata à chi ind'i culunii. Pianu, pianu, unu à unu si ni vani. Certi volti mi dumendu parchi e certi volti mi dumandu e parchi micca. E pò c'è Santu e Berta in Parighji, i Valdini à Liò...
In paesi c'è poccu musinu ma c'è dinò poccu divizia, cunvena à didda.
E pò, d'un colpu, mi sò vinuti in menti ssi pocchi versi :
Di la tò biddezza o Anna*,
Vogliu fà lu paragonu :
Ti pregu sera e mattina,
La me stedda mattutina
Le me nuttati à sogni
Fatta tutta à carri fina,
E par fà lu tò disegnu,
Pari chi il cielu supranu,
Ci abbia postu la sò manu.
(*Un aghju dettu nudda, ma si chjama Anna-Maria ed è a figliola di Ghjuvan-Simoni e Mattalena di i Minghetti, e ci cunnuscimi da ziteddi. Avà è detta.)
10/01/14
Labbrifraula
Infini chi, oghji aghju possutu sorta, mezu cà mezu.
N. m'ha fattu a spia, u me frateddu accantu.
Semi cuddati insemi par l'accurtatoghju di A Perta Vecchja à veda à u me cuccinu G. ch'aviva da fà vena una cascia piena à fucili da Pisa. Ma G. un c'era, un era ancora ghjuntu.
E pò ci semi trovi, eiu e N., versu i deci ori di mani à a funtana di a Frisulaccia. Ed è culà chi l'aghju vista :
Di a bocca, vi possu dì ni,
Pariva à fraula matura.
Rossi sò i sò maschetti,
Fili d'oru i sò capeddi,
Una parfetta statura,
Un'agnula di seta,
Dolci fior' cintu di steddi.
U visu è d'agnula, strintu ind'u sò mandili biancu ricamatu di qualchi fiuretti celesti.
Di i soi, l'occhji, un vi possu dì nudda, chi mi mancani i parroddi.
Un ora doppu eru sarratu in casa ancu me frateddu, N., G., P. e S., à fà i nostri priparazioni, atti à i posti.
"È bedda e ancu più cà bedda, è ... stupenti" (Baudelaire).
N. m'ha fattu a spia, u me frateddu accantu.
Semi cuddati insemi par l'accurtatoghju di A Perta Vecchja à veda à u me cuccinu G. ch'aviva da fà vena una cascia piena à fucili da Pisa. Ma G. un c'era, un era ancora ghjuntu.
E pò ci semi trovi, eiu e N., versu i deci ori di mani à a funtana di a Frisulaccia. Ed è culà chi l'aghju vista :
Di a bocca, vi possu dì ni,
Pariva à fraula matura.
Rossi sò i sò maschetti,
Fili d'oru i sò capeddi,
Una parfetta statura,
Un'agnula di seta,
Dolci fior' cintu di steddi.
U visu è d'agnula, strintu ind'u sò mandili biancu ricamatu di qualchi fiuretti celesti.
Di i soi, l'occhji, un vi possu dì nudda, chi mi mancani i parroddi.
Un ora doppu eru sarratu in casa ancu me frateddu, N., G., P. e S., à fà i nostri priparazioni, atti à i posti.
"È bedda e ancu più cà bedda, è ... stupenti" (Baudelaire).
05/01/14
Vindichera 2
E passatu stà mani, in casa, u duttori Barcuccia.
Ha dettu chi a piaga migliurava ma ch'eddu ci vuliva dinò a parsegua l'impiastri fatti cu a radica di a nucca e i casci di a malva.
Un mi piacci tantu à mè st'omu chjuccu e seccu cu a sò barba zifarina e a sò manera di dì, chi agna volta ch'eddu l'apri ti si pari ch'eddu t'ha da dà un ordini. Chi vuleti : ghjenti avvezza à u puteri.
Ch'avarà vulsutu dì quand'eddu ha dettu, prima di parta : "Natu u fiatu, natu u fattu"?
Tandu eiu, aghju rispostu, senza tottu ne mottu : "E à chi nasci, pasci*".
*Si dici in talianu : "La tramontana dura 3 giorni, il primo nasce, il secondo pasce (soffia), e il terzo muore".
Ha dettu chi a piaga migliurava ma ch'eddu ci vuliva dinò a parsegua l'impiastri fatti cu a radica di a nucca e i casci di a malva.
Un mi piacci tantu à mè st'omu chjuccu e seccu cu a sò barba zifarina e a sò manera di dì, chi agna volta ch'eddu l'apri ti si pari ch'eddu t'ha da dà un ordini. Chi vuleti : ghjenti avvezza à u puteri.
Ch'avarà vulsutu dì quand'eddu ha dettu, prima di parta : "Natu u fiatu, natu u fattu"?
Tandu eiu, aghju rispostu, senza tottu ne mottu : "E à chi nasci, pasci*".
*Si dici in talianu : "La tramontana dura 3 giorni, il primo nasce, il secondo pasce (soffia), e il terzo muore".
04/01/14
I souvenirs di l'armaghju
Arimani, u sgiò Santiunacci m'ha fattu studià una puesia francesa, strana. A v'aghju detta : vogu à a scola dipoi un annu e mezu ed avà mi sbrogliu un poccu in francesi, megliu in talianu chi s'assumiglia à u corsu.
A puesia fà parlà un armaghju e si chjama : "J’ai plus de souvenirs que si j’avais mille ans*".
Dici à poccu pressu :
Un armaghju maiò -impiiutu à cartacci
À puesii, canti d'amori, canzunetti e prucessi
Capeddi inguttupati, pisanti, ind'i libri di i conti-
Piatta poccu sicreti, rispettu à lu me tintu ciarbeddu.
È una piramida, una fossa tamanta,
Chi teni ind'u sò senu più morti chi l'arca ni pò tena,
E chi mi pari à mè un cimiteriu da a luna udiata,
Induva com'à rimorsi, s'alonga, s'alonga u versu trascinatu
À sempri casticà i mè morti più cari.
Mi pari ancu à essa stanzinu pienu à passati fiori,
À mezu, un rumenzu d'affari trapassati
Induv'e palidi pitturi e piangenti pittori
Soli, sentani u fumu di qualchi ampulina di parfumu stappata.
Doppu continueghja :
Cusì longhi ch'eddi sò ssi ghjurnatoni scianchi...
Quand sous les lourds flocons des neigeuses années...
La noia, fruttu di la trista incuriosità,
Piglia i prupurzioni di l'immortalità...
Désormais tu n'es plus, ô matière vivante !
Qu'un granit entouré d'une vague épouvante,
Assoupi dans le fond d'un Saharah brumeux ;
Un vieux sphinx ignoré du monde insoucieux,
Sminticatu nant'a carta, et dont l'humeur farouche
Nun canta cà i raghji du soleil qui se couche.
È di Charles Baudelaire, Les fleurs du mal, Spleen (76). È beddu sta puesia, pari tuttu un lamentu, Ci ha da vulè ch'e l'impargu, e pò tenalu à menti.
*Ricordi n'aghju altri e più che se avissi avutu middi anni !
*Ricordi n'aghju altri e più che se avissi avutu middi anni !
Citazioni 12
"À parti di ghjinnaghju i ghjorni alongani d'una minatoghja*."
*Vena à dì : appena, appena. Una minatoghja* era un'antica unità di misura di capacità (più o menu 3 litri), da "mina". 3 litri ind'una secchja (una minatoghja) farani 3 cm d'altezza marcati cu u dittu grossu e u dittu conta dinari.
* Veda, par un dettu, à : Antoine Casanova. Paysans et machines à la fin du XVIIIe siècle, p 200 e seg. Editori: Annales littéraires de l'Université de Besançon, n° 415, Paris 1990 (ci parla di minitoghja).
In certi paesi, a minatoghja era u nomi di a "funa"(forza una funa più spessa).
v. FJ Casta in : http://corsicanostra.free.fr/petitsmetiers.htm
*Vena à dì : appena, appena. Una minatoghja* era un'antica unità di misura di capacità (più o menu 3 litri), da "mina". 3 litri ind'una secchja (una minatoghja) farani 3 cm d'altezza marcati cu u dittu grossu e u dittu conta dinari.
* Veda, par un dettu, à : Antoine Casanova. Paysans et machines à la fin du XVIIIe siècle, p 200 e seg. Editori: Annales littéraires de l'Université de Besançon, n° 415, Paris 1990 (ci parla di minitoghja).
In certi paesi, a minatoghja era u nomi di a "funa"(forza una funa più spessa).
v. FJ Casta in : http://corsicanostra.free.fr/petitsmetiers.htm
02/01/14
Diademu parfettu, cambiamentu sigrettu !
Beddi piatti che stani i morti in stà tarra,
Ssa tarra chi i scalda, u sò misteriu asseca.
Meziornu culand'sù, meziornu nun si dà pena
In sè stessu si pensa ed à sè stessu cunveni
Testa piena, diademu parfettu,
Sogu indrentu à tè, cambiamentu sigrettu.
P Valery, Le cimetière marin.
01/01/14
Un si pò caccià sangui da i petri.
Cusi rossa ch'edda è a rosa, fiora di a ferita di u suldatu,
Feriti di tanti e tanti suldati, feriti di tutti
I suldati cascati, rossi insanguiniti,
Suldatu di u tempu crisciutu tamantu à l'eternità...
...
Concentric circles of shadows, motion less,
Of their own part, yet moving on the wind.
Wallace Stevens, A morti di u suldatu.
( à veda, A viacruci di Ninnina)
( à veda, A viacruci di Ninnina)
31/12/13
Urcu di mani arrebia i funtani
Sta mani mi ni sogu statu in lettu chi a me ferita m'impediscia di mova e chi u bracciu mancu mi pesa.
Da l'usciu aghju vistu un urcu, segnu di paci... dicivani i vecchji... à suvitaddi, un ha da stà tantu à piova.
Di fatti, un m'aghju mancu pussutu buscà u Viteddu di l'Oru...
Forza un antr'annu, se Diu u vò e s'edda piaci à Signor Toru (!)
Da l'usciu aghju vistu un urcu, segnu di paci... dicivani i vecchji... à suvitaddi, un ha da stà tantu à piova.
Di fatti, un m'aghju mancu pussutu buscà u Viteddu di l'Oru...
Forza un antr'annu, se Diu u vò e s'edda piaci à Signor Toru (!)
Vindichera 1
A parintedda era altra cà larga, ch'erani 49 cugini carnali. Ma parò è statu eddu à essa fritu*.
Comu sarà ? E parchi eddu e micca un antru ?
Era a cundizioni e cascava à chi li cascava.
Nimu di a famigla un si la pudiva francà.
Parviva tuttu ch'un filu l'ebbi tuccatu, apenna, apenna, un filu... finu, finu, finu.
U filu, quiddu di u destinu : eccu ciò chi era. Ed era statu eddu à essa toccu da u Filu di u Destinu, quiddu chi ti tomba e t'ammazza, t'acecca o ti lascia fritu par tutta a tò povara vita.
Era statu toccu comma u fasgiolu è toccu da a tignola.
Avà s'inviniva : li pariva à esse statu ind'un fuimi, à u tantu era u fiumi di i Tassi, un fiumi putenti, di quiddi chi portani piena e desulazioni. Parvia tuttu ch'eddu trinichessi, inciampessi, pà andà à morra trosciu, da fiumi ind'a, da culanda. U corpu chjappu da u trimuloni, stantava, ma stava da stu cantu.
Si dumandava... ma a sigaletta a si tiniva bedda strinta, a punta di u focu accessu indretu à a bocca chi nimu un la vedessi, com'eddi l'avivani dettu.
Era statu prudenti e si era vardatu...
Sentiti qualchi rumori ind'arestu à manca, un incruchjimi :
Un "crò" e poi un sicondu "crò"...
A badda li si era stata calda quand'edda si era ficcata ind'a sò cari, cuì, subitu cuì, ind'a spadda à rasu di u coddu, à manca. U sangui sbuccava suvitendu a misura di u polsu : ciù, ciù.
Mortu nun era ma fertu, sì.
*Fritu, ancu : fertu, feritu, firitu.
Comu sarà ? E parchi eddu e micca un antru ?
Era a cundizioni e cascava à chi li cascava.
Nimu di a famigla un si la pudiva francà.
Parviva tuttu ch'un filu l'ebbi tuccatu, apenna, apenna, un filu... finu, finu, finu.
U filu, quiddu di u destinu : eccu ciò chi era. Ed era statu eddu à essa toccu da u Filu di u Destinu, quiddu chi ti tomba e t'ammazza, t'acecca o ti lascia fritu par tutta a tò povara vita.
Era statu toccu comma u fasgiolu è toccu da a tignola.
Avà s'inviniva : li pariva à esse statu ind'un fuimi, à u tantu era u fiumi di i Tassi, un fiumi putenti, di quiddi chi portani piena e desulazioni. Parvia tuttu ch'eddu trinichessi, inciampessi, pà andà à morra trosciu, da fiumi ind'a, da culanda. U corpu chjappu da u trimuloni, stantava, ma stava da stu cantu.
Si dumandava... ma a sigaletta a si tiniva bedda strinta, a punta di u focu accessu indretu à a bocca chi nimu un la vedessi, com'eddi l'avivani dettu.
Era statu prudenti e si era vardatu...
Sentiti qualchi rumori ind'arestu à manca, un incruchjimi :
Un "crò" e poi un sicondu "crò"...
A badda li si era stata calda quand'edda si era ficcata ind'a sò cari, cuì, subitu cuì, ind'a spadda à rasu di u coddu, à manca. U sangui sbuccava suvitendu a misura di u polsu : ciù, ciù.
Mortu nun era ma fertu, sì.
*Fritu, ancu : fertu, feritu, firitu.
28/12/13
U tuttu e u restu
A sapè ciò chi si passa in piaghja, basta à corra induv´à zì Memè (chi u figliolu li dici tuttu).
A sapè ciò chi si passa in paesi, basta à corra ind'à Piavironi (ch'eddu s'accupa di l'affari di l'astri).
A sapè ciò chi si passa nantu à sta tarra, basta à dumandà à Duminicheddu (ch'eddu ricevi e sà legghja u ghjurnali).
A sappè ciò chi si passa, basta à veda à Amboni, chi sà tuttu... e u restu, in più !
A sappè u Tuttu basta à cheda lu à Diu*.
*Che Diu sà tuttu e che "Diu ha fattu e pò farà..."
A sapè ciò chi si passa in paesi, basta à corra ind'à Piavironi (ch'eddu s'accupa di l'affari di l'astri).
A sapè ciò chi si passa nantu à sta tarra, basta à dumandà à Duminicheddu (ch'eddu ricevi e sà legghja u ghjurnali).
A sappè ciò chi si passa, basta à veda à Amboni, chi sà tuttu... e u restu, in più !
A sappè u Tuttu basta à cheda lu à Diu*.
*Che Diu sà tuttu e che "Diu ha fattu e pò farà..."
A vecchja Chjavarina
Spintu, era altru cà spintu u ziglioni, chi a casa pattiva a fami nera di poi sempri. Puru sappendula, m'ha fattu calcosa.
Pariva tuttu chi u loccu avessi avutu da sempri l'atticchju di a miseria
E, di fatti, a vecchja si ni stava maistosa, sola e dritta, focu spintu e catena ghjilata, ind'a sò cara casa.
Aghju picchjatu à a porta e sogu intrutu cu a scudedda di a suppa calda in manu. L'aviva dettu mamma !
Tandu eiu : "O zì, stetti sempri à ziglia spinta ? Comu sarà ? Mancareti d'esca?
U vi purtaraghju a legan eiu se vò vuleti ?... E se vò vuleti dinò..., vi purtaraghju a suppa... o micca..."
Imbroglii e picci'imbroglii...
A vecchja s'amusava à sentami, mi dissi tandu, ridona, e ripigliendu un pruverbiu anticu di ssi locchi : "Emi ancu noi tutti, à essa spinti, unu di sti ghjorni, spinti cum'eddi sò... i Chjavarini*, sì !"
*Da (Coti) e Chjavari, (spinti da i frebbi).
27/12/13
Cabunellu e u carateddu.
Arimani mi ni currivu appressu à una sgiotta quandi scuntreti à Capruneddu d'Auccina (dettu ancu par certi Cabunellu), erami ind'i Nuvali, e mi ni sò vistu una bedda.
M'ha contu un fattu incridivuli, ha dettu :
M'ha contu un fattu incridivuli, ha dettu :
"Un ghjornu, sarani dui anni fà, eru in muntagna appressu à i sgiotti chi circavani un pò d'ombra ch'eddu s'avviccinava u mideghju. D'un colpu aghju intesu una tunizata maiora. Fighjulgu versu i Forchi di Castiglioni e mi vegu in pienu celu un carateddu longu, longu chi mi viniva adossu.
Tandu dui donni u pigletini agn'una d'un cantu, pà a cannedda, u strinsini, senza lintaddu, una à dirittu e l'altra à manca.
Tandu dui donni u pigletini agn'una d'un cantu, pà a cannedda, u strinsini, senza lintaddu, una à dirittu e l'altra à manca.
Parviva tuttu un acciddonu tamantu à u mondu, cun un rumori vinutu da l'infernu. Facciva u codd'e fala, girava, vultava.
Mi sò subitu pensu ch'eddu era u diavuli chi si battiva cu Diu Santu. Tandu aghju vulsutu scappà, quandu sintiu un fracassu tremendu. Mi voltu e trovu a muntagna in foccu e poccu tempu doppu mi si vegu una fiara : u dimoniu si n'era falatu in quiddi catravoni, brusgiatu da u focu : «Paria chi a muntagna castigliunesa scatinessi» (1)."
Mi sò subitu pensu ch'eddu era u diavuli chi si battiva cu Diu Santu. Tandu aghju vulsutu scappà, quandu sintiu un fracassu tremendu. Mi voltu e trovu a muntagna in foccu e poccu tempu doppu mi si vegu una fiara : u dimoniu si n'era falatu in quiddi catravoni, brusgiatu da u focu : «Paria chi a muntagna castigliunesa scatinessi» (1)."
Eiu, à Petru Capruneddu, u crergu. E parchi ch'u chjamani cusì ?
(1) Source: gallica.bnf.fr / Musée Air France, 2013-273367. Les Ailes N° 775 di u 23 d'apili di 1936, p 8 : "Bague, en 1911, avait-il atteint la Corse (sur un Blériot XI) ?" par Jean Ambrosi.
24/12/13
Salvadore u piscadore
Postu che nò avivami fattu l'olghju* l'altru ghjornu (da empia 3 giari), subitu, subitu quand'aghju intesu a boci di Salvadore u piscadore, sò surtitu curendu à cumprà una sciappa di baccalà. A l'aghju dettu subitu :
"Andemi à noi : Una sciappa, o Salavadò vali un litru d'olghju".
Tand'eddu : "Una sciappa, ni fà trè."
Eiu : "Ma, nò, nò !!!"
A a fini, emi fattu affari.
Salvadore è piscatori in Aghjacciu e si ni codda insini à cui à venda a sò ropa tirendu a sò carriola à manu.
Salvatori è sicilianu e m'ha datu una bedda prighera di Natali :
*L'olghju o pure ancu l'orghju = l'ogliu, in certi paesi.
"Andemi à noi : Una sciappa, o Salavadò vali un litru d'olghju".
Tand'eddu : "Una sciappa, ni fà trè."
Eiu : "Ma, nò, nò !!!"
A a fini, emi fattu affari.
Salvadore è piscatori in Aghjacciu e si ni codda insini à cui à venda a sò ropa tirendu a sò carriola à manu.
Salvatori è sicilianu e m'ha datu una bedda prighera di Natali :
Mi facciu u segnu di a Santa Croci,
Quidda chi scindi da u monti di u Calvariu;
Edda ci dà a grazia e ci dà a luci.
*L'olghju o pure ancu l'orghju = l'ogliu, in certi paesi.
23/12/13
22/12/13
Malinconia, parodda nova.
Pauloni di Pauleddu, ch'aghju scontru stà mani, ha dettu ancu megu : "Sai, o Sarrà quand'i eru in Cuntinenti -stava in Marseglia- certi volti mi viniva a malinconia."
Aghju subitu dumandatu à Pauloni : "O Pà, e chi vudarà dì sta parodda malinconia ch'un aghju mai intesu?"
Tandu eddu m'ha spiigatu : "Veni à dì chi, di u nostru paisolu, n'avivu a brama, n'avivu a parrasìa(1). Culà, a chjamani malinconia."
Malinconia è parrasìa, e cusì sia !
(1) Da u grecu anzianu πάρεσις, paresis («lintà», «ammurtuliscia») ???
Aghju subitu dumandatu à Pauloni : "O Pà, e chi vudarà dì sta parodda malinconia ch'un aghju mai intesu?"
Tandu eddu m'ha spiigatu : "Veni à dì chi, di u nostru paisolu, n'avivu a brama, n'avivu a parrasìa(1). Culà, a chjamani malinconia."
Malinconia è parrasìa, e cusì sia !
(1) Da u grecu anzianu πάρεσις, paresis («lintà», «ammurtuliscia») ???
U zuavu à l'alivera
Sapeti, o nun sapeti, ch'à coglia l'alivi c'è trè maneri : à spicchera (in tarra cu dui ditti), à scutera (cu una canna longa, longa), à cugliera (nantu à l'alburu, sgranidendu l'alivi da i tricii, di manu).
Infini ch,i sta mani semi mossi à parrechji, cu una nebbia nera, à coglia l'alivi ind'i Fuati.
Mi sò sempri piacciuti sti locchi di tragoni, un poccu infusi à mani e poi assuliati ind'a matinata. I sò custeri à petricaghji rossi, i sò scogli parini fatti à u pineddu. Agna tantu, sbuccia una leccia spiumata, sintinedda affanata di ssi locchi.
Appena più sottu, u tintu duttori Barcuccia aviva avutu l'idea di piantà un beddu alivettu da empia una à tre giari di 50 litri sicondu l'annata.
Prima à ghjunghjacci ci voli à attravirsà à l'Orvu, paisuleddu di a nostra communa, cu tre casi e un forru, a sò funtana rinumata ch'edda dà sempri una acqua linda e fresca ed agna tantu qualchi parenti o amichi.
Fà chi erami strada faccendu quandu d'un colpu sbocca da a Riba à Andria :
Eiu, stunatu : Mi, lu !!!
Eddu : O Sarrà, comu sei ?! Mi piglia in bracciu e mi strigna (ci voli à dì ch'Andria è un giganti di guasgi 10 palmi d'altezza)
Eiu : Quandu sè ghjuntu ?!
Eddu : Arrisera.
Eiu : Arrisera e sei dighjà in gamba ? Huu, mammata !!!
Eddu : Mamma u sapiva nudda e un si l'aspittava. A sà quand'edda m'ha vistu... pienti, risi...carrezzi... E griddava e cantava : "E ghjuntu Andrì, è ghjuntu Andrì"
Eiu : Ma chi bedda tinuta, o Andrì !
Eddu : Hai vistu o Sarrà, aghju compiu 15 anni d'armata, avà m'aghju da tuccà a pinsioni.
Ci saluta à u garde-à-vous e mi dici d'un colpu : "Andria Santini, capurali, 3ème régiment, 2ème bataillon-e, 9ème compagnie de zouaves, Phillipeville".
Di fatti u sò uniforme u v'aghju dà cuntà : era fattu d'una spezia di baretta misgia rossa cu u sò fioccu turchinu, un vilecu corti blù ricamatu cu un aneddu in 8 rossu, una cinta di flanela azura, calzoni larghi, larghi e fatti à saccu biancu. Infini un paghju di stivale cu i sò aghetti bianchi. Pariva tuttu una figura, di quiddi che vò truvetti ind'i pachetti di a ciucculata.
Ghjunti culandà, un ora doppu, a nebbia s'era alazata e l'amicu Andria, chi un vuliva imbruttà a sò tinuta, si ni stava stichitu, stichitu e senza fà nudda.
Tandu eiu : O Andrì mi pari che tu sei ghjuntu cui à insaccà a fumaccia, mi pari...
Infini ch,i sta mani semi mossi à parrechji, cu una nebbia nera, à coglia l'alivi ind'i Fuati.
Mi sò sempri piacciuti sti locchi di tragoni, un poccu infusi à mani e poi assuliati ind'a matinata. I sò custeri à petricaghji rossi, i sò scogli parini fatti à u pineddu. Agna tantu, sbuccia una leccia spiumata, sintinedda affanata di ssi locchi.
Appena più sottu, u tintu duttori Barcuccia aviva avutu l'idea di piantà un beddu alivettu da empia una à tre giari di 50 litri sicondu l'annata.
Prima à ghjunghjacci ci voli à attravirsà à l'Orvu, paisuleddu di a nostra communa, cu tre casi e un forru, a sò funtana rinumata ch'edda dà sempri una acqua linda e fresca ed agna tantu qualchi parenti o amichi.
Fà chi erami strada faccendu quandu d'un colpu sbocca da a Riba à Andria :
Eiu, stunatu : Mi, lu !!!
Eddu : O Sarrà, comu sei ?! Mi piglia in bracciu e mi strigna (ci voli à dì ch'Andria è un giganti di guasgi 10 palmi d'altezza)
Eiu : Quandu sè ghjuntu ?!
Eddu : Arrisera.
Eiu : Arrisera e sei dighjà in gamba ? Huu, mammata !!!
Eddu : Mamma u sapiva nudda e un si l'aspittava. A sà quand'edda m'ha vistu... pienti, risi...carrezzi... E griddava e cantava : "E ghjuntu Andrì, è ghjuntu Andrì"
Eiu : Ma chi bedda tinuta, o Andrì !
Eddu : Hai vistu o Sarrà, aghju compiu 15 anni d'armata, avà m'aghju da tuccà a pinsioni.
Ci saluta à u garde-à-vous e mi dici d'un colpu : "Andria Santini, capurali, 3ème régiment, 2ème bataillon-e, 9ème compagnie de zouaves, Phillipeville".
Di fatti u sò uniforme u v'aghju dà cuntà : era fattu d'una spezia di baretta misgia rossa cu u sò fioccu turchinu, un vilecu corti blù ricamatu cu un aneddu in 8 rossu, una cinta di flanela azura, calzoni larghi, larghi e fatti à saccu biancu. Infini un paghju di stivale cu i sò aghetti bianchi. Pariva tuttu una figura, di quiddi che vò truvetti ind'i pachetti di a ciucculata.
Tandu Andria : induva piglieti ? Andeti ind'i Fuati ?
Eiu : Iè, ni, o Andrì, comu hai fattu à sapè (!)
Eddu : Un è cà da veda i vostri attrazi e si capsci subitu. Vengu ancu voscu, vi daraghju à manu !!!
Mamma : Umbè, u lussu che tu ci facci !Ghjunti culandà, un ora doppu, a nebbia s'era alazata e l'amicu Andria, chi un vuliva imbruttà a sò tinuta, si ni stava stichitu, stichitu e senza fà nudda.
Tandu eiu : O Andrì mi pari che tu sei ghjuntu cui à insaccà a fumaccia, mi pari...
21/12/13
U toru biancu
Sta mani sò falatu à a gara di Carbuccia à ricuta un saccu di granu speciali ch'eddu m'ha fattu invià d'Algeria Duminicantoni.
Duminicantoni è crisciutu cum'à mè ind'a Mastina facci chi semi sempri stati insemi. Dipoi ch'eddu è partutu culà ha fattu i soldi in grossu.
Cui sciappava i petri e, veni à didda, straziava. U peghju, par eddu, era ch'un aviva micca boii e ch'eddu li ci vuliva à pigliaddi ind'a Memè agna volta e li custava. Truvava una leccia, t'aviva una forza pò, facciva u sò trascinu e oooh !!! U vegu sempri, ancu avà, cuddà da a Stretta Vecchja carcu... Vi possu assigurà che filà, filavani i boii di Memè. Quiddu ghjornu ch'e vi digu, cariava i soppraporti di Duminicheddu.
Fà chi ghjuntu in Algeria ha truvatu culà à Agnulu, u frateddu, ch'era partutu inanzu à fà u stitutori e chi s'era truvatu pruprietariu di parechji etari di tarra nera e ci faciva un granu cu un rindutu eccezionali. Ed è aposta di stu granu ch'e mi trovu ad aspità à a gara di Carbuccia.
Mi trovu culà à Placidu, una cuniscenza carbuccesa (t'ha un chjosu vicinu à u Matrali di l'Omu Santu). Fà chi ghjugnimi à parlà di ssi locchi e tandu m'ha contu a storia di u "toru biancu".
Sta storia conta, ch'ind'i tempi, un certu Ghjuvanni si truvò in Campu di Loru chi u sò bateddu s'era persu in mari. Aviva fattu, anch'eddu, u viaghju da l'Africa à ghjugna cui. Diciva Ghjuvanni : "È Cristu chi m'ha salvu, è Cristu chi m'ha salvu !" ma a ghjenti un sappiva micca quali eddu era à "Cristu", ma Ghjuvanni u vuliva ringrazià listessu e li vuliva fà una esgia in testimunianza di a sò fedi.
Tandu i vecchji chi l'erani atornu dissini : "Linteti u toru biancu (1), e a esgia sarà, induva u toru piantarà." Lintatu ch'eddu fù, u toru si ni cuddò da u Ricantu à ghjugnà in San Ghjuvannbattisti, ind'u valdu di Veru, e fecini culà a prima esgia di a pieve.
Vera o nò m'è piacciuta stu fattu.
Infini chi vultendumini ind'u nostru paisolu, u saccu adossu, vi possu assigurà ch'eddu mi mancava un toru (o puru qualchi sameri) ch'eddu fussi statu biancu o neru, mancava !
O i me reni... O San Ghjuvà !
(1) http://co.wikipedia.org/wiki/Minotauru (à ringrazià l'autori). E pò dinò : http://it.wikipedia.org/wiki/Cervo_(mitologia).
Parò stu fattu u cuntavani, da veru, i nostri vecchji.
Duminicantoni è crisciutu cum'à mè ind'a Mastina facci chi semi sempri stati insemi. Dipoi ch'eddu è partutu culà ha fattu i soldi in grossu.
Cui sciappava i petri e, veni à didda, straziava. U peghju, par eddu, era ch'un aviva micca boii e ch'eddu li ci vuliva à pigliaddi ind'a Memè agna volta e li custava. Truvava una leccia, t'aviva una forza pò, facciva u sò trascinu e oooh !!! U vegu sempri, ancu avà, cuddà da a Stretta Vecchja carcu... Vi possu assigurà che filà, filavani i boii di Memè. Quiddu ghjornu ch'e vi digu, cariava i soppraporti di Duminicheddu.
Fà chi ghjuntu in Algeria ha truvatu culà à Agnulu, u frateddu, ch'era partutu inanzu à fà u stitutori e chi s'era truvatu pruprietariu di parechji etari di tarra nera e ci faciva un granu cu un rindutu eccezionali. Ed è aposta di stu granu ch'e mi trovu ad aspità à a gara di Carbuccia.
Mi trovu culà à Placidu, una cuniscenza carbuccesa (t'ha un chjosu vicinu à u Matrali di l'Omu Santu). Fà chi ghjugnimi à parlà di ssi locchi e tandu m'ha contu a storia di u "toru biancu".
Sta storia conta, ch'ind'i tempi, un certu Ghjuvanni si truvò in Campu di Loru chi u sò bateddu s'era persu in mari. Aviva fattu, anch'eddu, u viaghju da l'Africa à ghjugna cui. Diciva Ghjuvanni : "È Cristu chi m'ha salvu, è Cristu chi m'ha salvu !" ma a ghjenti un sappiva micca quali eddu era à "Cristu", ma Ghjuvanni u vuliva ringrazià listessu e li vuliva fà una esgia in testimunianza di a sò fedi.
Tandu i vecchji chi l'erani atornu dissini : "Linteti u toru biancu (1), e a esgia sarà, induva u toru piantarà." Lintatu ch'eddu fù, u toru si ni cuddò da u Ricantu à ghjugnà in San Ghjuvannbattisti, ind'u valdu di Veru, e fecini culà a prima esgia di a pieve.
Vera o nò m'è piacciuta stu fattu.
Infini chi vultendumini ind'u nostru paisolu, u saccu adossu, vi possu assigurà ch'eddu mi mancava un toru (o puru qualchi sameri) ch'eddu fussi statu biancu o neru, mancava !
O i me reni... O San Ghjuvà !
(1) http://co.wikipedia.org/wiki/Minotauru (à ringrazià l'autori). E pò dinò : http://it.wikipedia.org/wiki/Cervo_(mitologia).
Parò stu fattu u cuntavani, da veru, i nostri vecchji.
19/12/13
I peti di Petru
Tonu d'inguernu facci sguvernu,
Tonu d'istati facci pitati.
O a risata arisera : erami pusati in caccarognulu, in piazza di zia Agata, quandu Antoni (pensu ch'eddu è statu eddu à cummincià) ha pittatu. Subitu doppu Ghjaccumu li rispundò infini chi, à toccu à toccu, ci semi truvati in dui fili, a fassi un chjam'e risponda.
È statu a cunfronta di i peti : pron, fruuu, bà bà bà, pà bà...
M'eti da dumandà qual'è chi ha vintu ? É statu noi, chi avivami à Petrufrancisconi di Lavigna cu noscu e ch'eddu "sà" pità (o puru svisciulà, lintà, curreghjà) à vulintà.
Ma cum'eddu farà tamanti provi ? Pariva tuttu una mitragliosa : i facciva à catena, unu appressu à l'altru, tondi, distinti, sunenti... fasgiulinchi (1), s'eddu si pò dì ! : futtrizeghja.
Ma cum'eddu farà tamanti provi ? Pariva tuttu una mitragliosa : i facciva à catena, unu appressu à l'altru, tondi, distinti, sunenti... fasgiulinchi (1), s'eddu si pò dì ! : futtrizeghja.
Peti, vesci, curreghji e oh, soniti da fà fughja à tutti,
ancu puru i spiriti maligni !
ancu puru i spiriti maligni !
A a fini emi cantatu :
"O Pè, o Pè, o Petrufrancisconi,
Sè tu lu veru, sè tu lu bonu,
A sappè fà peti, peti, petì,
E batti, batti, battì,
Più, assai più, d'un trappachjoni"
"A chi magna fasgioli risica d'avè a panza ingonfia" dici u pruverbiu. Eiu aghjunghjariu... "e di vincia certi cuncorsi "!
Un è o Pè ?
Tinnaredda di Bisanza, par un petu si duliscia (2) !
"A chi magna fasgioli risica d'avè a panza ingonfia" dici u pruverbiu. Eiu aghjunghjariu... "e di vincia certi cuncorsi "!
Un è o Pè ?
Tinnaredda di Bisanza, par un petu si duliscia (2) !
(1) Veda: Max Caisson, « Une matière à philologie : e fasgiole », Terrain [En ligne], 22 | mars 1994, mis en ligne le 15 juin 2007, consulté le 18 décembre 2013. URL : http://terrain.revues.org/3094 ; DOI : 10.4000/terrain.3094
(2) Ancu, dulì.
(2) Ancu, dulì.
18/12/13
1 francu e soldi 90
Oghji c'è statu u soli, ma u frettu picchjava, chi a funzina suffiava da u monti Cachjoni. Un ventu cuttratu. Ancu assai chi t'aghju u piloni novu.
Sò statu appressu à i sgiotti solu, solu e tranquiddu.
N'aghju apprufitatu e m'aghju impiutu dui beddi sacchi di baghi maturi e se mi possu buscà un poccu di zuccaru tandu Francescamaria (me suredduccia) ci farà una bedda e bona cunfitura.
Sapetti quant'edda costa a libra di u zuccaru ? 1francu e 90 soldi !
U dannu è statu chi mi sogu laccatu a me petra fuccaghja*, vai e tu à sapè induva? Fà chi un m'aghju mancu fumatu a me pipa oghji.
Dumani vogu ind' Simone à buscamini una nova chi n'ha ghjuntu da a fiera, l'altra volta.
Fotò : Moretti
* O petra battifocu.
Sò statu appressu à i sgiotti solu, solu e tranquiddu.
N'aghju apprufitatu e m'aghju impiutu dui beddi sacchi di baghi maturi e se mi possu buscà un poccu di zuccaru tandu Francescamaria (me suredduccia) ci farà una bedda e bona cunfitura.
Sapetti quant'edda costa a libra di u zuccaru ? 1francu e 90 soldi !
U dannu è statu chi mi sogu laccatu a me petra fuccaghja*, vai e tu à sapè induva? Fà chi un m'aghju mancu fumatu a me pipa oghji.
Dumani vogu ind' Simone à buscamini una nova chi n'ha ghjuntu da a fiera, l'altra volta.
Fotò : Moretti
* O petra battifocu.
Inscription à :
Articles (Atom)