Trè volti ch'era sparatu à Luciferu ssi pocchi mesi.
Prima c'è statu sta guerra maladetta, quattru anni in ssi sanguicianghi in Francia, poi fù u colpu di Maria-Ughetta, sparita e persa oramai par u sempri, e pò, ultima batarchjata: a pesta maligna chi ha toccu u paesi un annu fà.
Prima vi ghjunghji l'influenza, batti l'infribbatura, poi, u tardaveddu chi vi scuzula da u capu à i pedi, quiddi presi di a tirizia erani pocchi à francassi la...
In paesi c'è statu trè morti e tutti ind'a stessa famiglia di i Muglieri, brava e povara ghjenta chi stavani in Ziva. Frimata sola in casa, Mariuccia è impazzita...
In Tuccoli (à trè chilometri da cuici, più sopra), inveci, u tazzu fù di i maiori.
Dicini chi sò stati trenta cinqui à mora, i tinti. Un vuliva à dì, mancu a ghjaddina spizzata nun bastava à guariscia la ghjenti chi sta pesta un era curatoghja...
A sera, unipocchi di nostri, i Petrirussaci sempri sani (massimu quiddi vultati da u fronti, ma c'era ancu à Zi Mineccu e Zi Caiazziolu), cuddavani sopr'à i Fuati à vardà u Punticeddu di i Mulini chi i Tucculesi ùn varchessini micca.*
Sintineddi vani di a notti. Sintineddi d'un mondu novu duve agnunu t'aviva a paura di l'altru, massimu di notti, quantu chi a luci di u soli purtessi u risanamentu, pinseti !!! Povari à noi...
Preti Cristofari aviva turratu à fà apra l'arca di a Nuccia. Dicini ch'hani lampatu culà a zitedda viva, in puntu di morasini, in catalettu... povari à noi.*
Ind'i casi sbiancavani i muri à calcina viva*, a puzza di u zulfaru brusgiatu sopra u ziglioni* impiva l'aria notti e ghjornu e vi pigliva in gola.
Ci vuliva à tumbà a magazzona chi vi viniva à l'appicciu, à l'appiatu**.
Aviva dettu, ch'eddu ci vuliva à fà cusì, u duttori militaru aiaccinu Chevalier, chjamatu da Santu Bombò, u merri dapoi 1914.
Alexia, edda, mi cuntava a piena di a Seine di stu ghjinaghju di 1920...
Agnunu i sò primuri.
Mariuccia di i Mjuglieri
(Gaston Vuillier)
* Fatti veritativi, cuntati in paesi, sempri oghji.
** Cù l'aiutu di a storia, guasgi listessa (!), conta da Maria Leandri in, Spiritu di una terra, p 137 e seg. Edizioni Spondi, 2017