Ti pregu o Maria.
.
Paisani in anda pà a fiera di u Niolu. LC Canniccioni v 1910
15/08/20
15 d'aostu di u 1920
Ottu e mezu
G: Sarii tu capaci à lascià tuttu e ricumincià a vita da zeru ? Di sceglia una cosa, una cosa sola ed essa fideli à quidda? E riescia à fadda diventà la raghjò di a tò vita, una cosa chi racogli tuttu e chi diventi tuttu, postu chi è appuntu la tua fideltà chi a facci diventà infinita. Ni sarii capaci ? Eccu stami à senta s'e ti dicessi, C...
C: E tu... sarii capaci?
G: Nò... nò stu tipu nò, nun è capaci. Quistu si voli piglià tuttu e basta, arrubassi tuttu, nun sà rinuncià à nienti; cambia strada ogni ghjornu o parchi chi t'ha a paura di perda a strada ghjusta, si ni mori, quantu ch'eddu fussi dissanguinatu.
C: E cusì ch'edda finisci a storghja?
G: Innò cumencia cusì, e pò incontra sta zitedda di a funtana, è di quiddi chi ti danni l'acqua par guariscia, è bedda bedda, ghjovana e antica, ghjuvanutedda e digià donna, sputica, solari. Nun c'è dubbiu ch'edda sia, edda, la sua salvezza.
...
24/07/20
Trumboni
18/07/20
Neyron (1)
14/07/20
La Samaritaine (12)
11/07/20
Dolu (1)
05/07/20
A pesta
04/07/20
Capitanu k (6)
22/06/20
Pruverbii
20/06/20
Dumenicu Antoni
Comment est ta peine ?
13/06/20
La Samaritaine (10)
© DR - Vanité 1849 par Dioniso Fierros
10/06/20
Werck (15)
Pà a prima volta dipoi mesi e mesi, l'occhji di Alexia (ssu x ind'a me bocca divintava "cheusieu"), supranavani i pinseri mei pà Marie-Hughette. I sintivu baddà l'idei indi u me ciarbeddu maccu. L'ordini s'era fattu disordini.
" Si !
Guizza al pari di fiamma e non è fiamma !
È talvolta delirio !
È frebbe d'impeto e ardore !
L'inerzia lo tramuta in un languore !
Se ti perdi o trapassi, si raffredda !
Se sogni la conquista, avvampa !
Ha una voce che trepido tu ascolti,
E, del tramonto il vivido bagliore !"*
Baddavani i steddi sopr'à la Samaritaine, credetimi puru.
Tandu à Alexia (mi strigniva a manu indi a soia): "Sarratu, vous semblez encore hésiter entre avenir et souvenirs, n'est-ce pas ?"
Eiu: ...
Tandu edda: "J'ai suivi votre guerre jusqu'au bout, jusqu'à votre désertion. Marie-Hughette m'a tout dit.
Racontez-moi la suite !"
Eiu, (inzilitu): ...
Alexia: "Je vous en prie !"
Tandu à Alexia : "Oh... mon Dieu, mon Dieu !!!"
Pinsava: Petchora e Ust Tsilma sò parenti di Miseria ! O Brulelliot, purcacciu, amusati e "mostrati in cielo (...) o testa mozza..."*
*Da Turandot, G Puccini. (Atti 1, 2 e 3)
**https://www.persee.fr/doc/rhmc_0048-8003_1977_num_24_3_990
02/06/20
La Samaritaine (9)
U fattu era chi sta manera di dipinghja lu mi cunviniva. "Toujours à espionner l'autre, écouter ses conversations. Combien de fois l'ai-je surpris à fouiller dans le sac de Mahi (è cusì ch'edda chjamava à Marie-Hughette, cun affettu). "Il doit chercher de l'or... me dit-elle, après l'avoir appris. Plus tard, elle allait en prendre son parti, elle avait la patience d'une sainte. Un sourire diaphane (mancu quista, a parodda)... Une absente."
Tandu eiu: "Changeons de discours, va !" E risi e torra à Vignali, chi vuleti... "Il faut faire rire une femme, pour lui plaire," dici u Francesu. E ùn fiascavu tantu à stu ghjoccu: l'accentu colsu !
01/06/20
La Samaritaine (7)
M'è parsu d'essa in Marseglia guasgi sei anni in daretu, sapeti, davanti à u garasgiu Mors* (Mors, si quaeris miracula...), piazza Castelane, chi sara stata l'ultima volta par mè ad avè battutu in una villa maiora senza pinseri in capu, ne quiddu di u suldatu, ne quiddu di u dinaru, ne quiddu di Marie-Hughette o di a merula bianca (o nera...).
Nò. E pò, chi vuleti, avivu da vultà l'arpii ?
*Da veda, u bigliettinu di u 6/07/1914
31/05/20
La Samaritaine (6)
"En somme, elle vous a pris pour le diable ?"
"Oh, vous savez entre un caporal en guenilles et un chef de rayon à la Samaritaine, je ne faisais pas le poids ! Les tantes préfèrent toujours les embusqués... (e ch'edda mi fussi cuntraria, nun mi stunava mancu appena).
Mais, pardon, pourquoi riez-vous Alexia?"
""Paldonnez-moi mais je lis (ridu) de vos "r" qui sont "l" et de vos "r" roulés (risi à dinò)... qui ressemblent aux ronflements de chats tranquilles."
E dagali ! Ch'avivu pò da dì ancu eiu: "Vous aussi, comme Elle, vous vous moquez !" Quissa, pò, nò.
Sta volta l'affari erani in francesu è bedda intesa.
"Fà u mutachjoni", m'avaria dettu à Zì Siparoni -u vegu- barba alisciata e capeddi tusi, cascu culuniali giaddinu beddu incalfatu, pusatu in piazza !
Ùn n'aviu cà dà fratta longa, e basta. Pinsava à sta baschera di Brulelliot, cù la "sò" moglia à bracetta... Lu bruttu !
Sta sera, eru, eiu, in succhju, ingarzilitu, si pò dì... L'occhji verdi, verdiramu d'Alexià, à stu mumentu precisu, mi faccivani sunià.
Dissi, tandu eiu, tucchendu à la saluta: "Buvons aux présents et oublions les absents, car les absents sont toujours morts, comme disait souvent mon capitaine (Lejean, puvarettu), un homme de talent."
Sta sera ci vuliva à sminticà à Marie-Hughette e u restu, n'avivu a parrasiglia, ch'edda sighi e, cusì sia.
17/05/20
La Samaritaine (5)
We three, we'll wait for you,Even 'til eternity,My echo, my shadow & me... 🎶*
10/04/20
07/04/20
16/03/20
À P.
A tè, l'amicu caru, oghji sparitu, chi sè sempri indi u cori meu. "L'acra lingua di i morti si ripiglia sempri indi una prumessa di vazzina." Andrée Chedid
15/03/20
Lancieri
Partivani lanci in mani, a matina à bon'ora. C'era un certu Don Cervante, lancieru spagnolu, persu à mezu, stu scumbugliulu, sta scimità (faciva u muratori in Tulusa). Sempri u prima à parta, fù l'ultimu à mora.
tulrohaun
14/03/20
Samaritaine (4)
Vous étiez au rayon chaussures, rayonnante, vêtue de rouge, comme souvent.
Alexia, votre douce confidente se tenait près de vous. Vous sembliez très intéressées par une paire de bottines blanches de la nouvelle collection.
Je me suis approché de vous, ai étendu la main pour vous toucher le bras et là, vous vous êtes évaporée.
Je lis cela comme un signe. Demain j'irai voir Alexia au magasin, peut-être pourra-t-elle me donner des nouvelles de vous ? Je ne céderai pas. "
12/03/20
À C. (41)
"Au fond d'un gourbi clair,
Je te disais je t'aime
Pauvre fou,
Brûlé jusque-s-aux chairs.
La, la, la, la, la, la..."
Ridivami, era ridiculu. Ci vuliva à senta i brioni: "Lejean capitaine, Lejean capitaine!" (Tandu era simplici tinenti).
07/03/20
U baddu di i firiti (4)
"Je me souviens que c'était un 14 Juillet, puisque après l'avoir laissée, j'avais assisté, seul, amusé, à un feu d'artifice sur le lac, le soir après le défilé (moi j'étais réserviste).
En réalité, tout avait commencé quelques jours plus tôt : J'errais sans but précis dans les rues de ma ville avec cette idée fixe d'abord de son immense absence, ensuite, du mal qu'elle m'avait fait mais, plus encore, du mal qu'elle devait ressentir. Bien sûr, je n'avais cessé de l'aimer (puisque je l'aime encore). Il y avait déjà longtemps que sa présence obsédante avait marqué l'échec de ma vie. Je le savais à vingt deux ans à peine. Mais se battre contre quoi ?
Non, je marchais avec Elle, et ce n'étaient pas ces six mois, dictés, qui allaient changer quoique ce soit aux choses. Ils étaient contrition, oui voilà, c'est tout, rien de plus. Un peu, un entre-deux sur le chemin d'une croix à porter jusqu'au prochain calvaire. Calvaires dont tu serais. Et pour écrire l'histoire il faut treize stations sinon, pas de gloire la quatorzième venue !
Il avait donc cette rue, cette absence obsédante qui remplissait mes sens et une jeune fille blonde qui vint à ma rencontre. Elles avaient, sans doute, le même âge, et le même profil, les cheveux blonds aussi tirant vers le doré, attachés en chignon, très haut et désignant le ciel et un nez en trompette. À cet instant précis, je sus qu'il fallait faire ce voyage.
Je pris sans hésiter le train pour Paris, avec correspondance à B. et terminus à T., quarante huit heures après. Avec cette impression tenace d'aller au bout du monde.
Et au bout de ce monde il y avait son coeur ! Il y avait son visage, il y avait sa voix, son pays, ses prairies, son lac et son corps meurtri, oui mais, son corps à Elle.
Un immense sourire illumina sa belle bouche fine, rouge comme sait être rouge le corail de Méditerranée.
J'étais enfin arrivé là où je devais être.
Alors, nous nous reposâmes de ces mois sans sommeil, de ces heures de tortures, de ces instants injustes et reprîmes notre souffle. Elle saisit ma main et m'emmena prier. Je revois une chapelle, du lierre, un bois. Il me semble que l'autel était ouvert aux vents ou alors était-ce juste le soleil ?
La troisième station pouvait bien commencer (je les égrenais toutes), car je tenais son cœur tout au creux de mes mains et ne craignais plus rien et il battait très fort, ce cœur, comme quand on est amoureux.
Je l'avais reconquise, absoute, rassurée et lui avais rendu le non sens de la vie et elle avait souri. Et je la regardais, elle semblait heureuse, et Dieu, qu'elle était belle et qu'elle m'éblouissait ! Je savais déjà, à vingt deux ans à peine, qu'il n'y aurait jamais, jamais, personne d'autre qu'Elle.
C'est le vœux, respecté, que je fis, ce jour là, en silence devant cet autel. J'ignore tout du sien..."*
*(Nanzu à l'ultima pagina di u caiè à Lejean. L'ultima infrasata ùn è compia).
U baddu di i firiti (3)
04/03/20
À C. (39)
U marzulinu farzu.
Corrini i ghjorni neri,
Tristi, ad essa prighjuneri,
Di noi stessi, di li nostri passioni.
E d'ùn avè possutu, tinti di noi, fà famiglia,
Chi, se prighjò, ùn era, n'aviva la sumiglia.
Ti tengu cara.
U baddu di i firiti (1)
Firiti, n'emi bisognu, ch'eddi purtessini tistimunienza.
Diciaraghju, di ciò ch'emi vissutu à ciò ch'eddu ci aresta, semi fattu, massimu, di ciò ch'avemi vissutu."
" Mais je suis restée vivante.
Il faut bien des blessés pour témoigner.
Je dirais que nous sommes davantage faits de ce qui nous a traversés que de ce qui nous est resté "
Grégoire Delacourt
Danser au bord de l'abîme
29/02/20
ScrABrrRrraaNNG
Dicivani ch'eddu aviva dettu cusì unu di sti Tagliani (capurali d'una squadra di buscaghjoli arrivata in paesi di ghjinaghju di u 191.) cù la sò innamurata...
ScrABrrRrraaNNG !*
23/02/20
Oghji un è più
À MP.
Sò isciuti i vecchji da lori casi antichi,
Finu à a sarrenda, vicinu, vicinu à l'accinta chi a ledera s'ha magnatu;
Cù ind'occhji u surisu d'un dolci dolci piaghjincu stagnu.
Ti n'inveni ? Ti n'arricurdarè sempri
Petri, ni lampava l'arburetu à i prugni
Ed i melacutogni, peddiliscia, à daretu à i vetri,
Sunavani nantu à dui pianò à fà chjama e risponda,
S'adumuddava u divanu, tal' a petra,
Misgiu meiu,
Oh comu si stava bè in sti fotoglii moldavi,
Cù li sò casci di legnu tarulati sempri di di più, cù l'anni.
Piattani cusì bè a nostra ghjuventù i libroni cù di ramu la sò fibbia !
E ghjiacci lu passatu sottu à u lumi ed è colmu lu specchju, à l'ingurcipulitu visu.
Cusi longu ch'eddu è u tempu dipoi chi oghji ùn è più.
Lunaticu, languenti, una cunvaliscenza.
Agna sera chi passa aspeti la stessa diligenza
Chi sbarca e chi ti sbarca sempri i listessi abrei di ritornu
Indi i casi cunnoscu, eiu, navi pronti à parta e rinaghji carchi à ossi, vicinu à Nova Iorca, purtati da l'oceanu
E sempri lu fanale, à fà motti impauriti fra l'aletti di legnu.
E basta.
Eccuti di faccia à a grata, a ledara, edda, a si magna.
Picchjani à u purtoni dui ghjuvannuteddi. Sei uscita,
Hai ind'occhji u surisu impirnatu e dolci d'uni stagnu piaghjincu, di vaghjimu.
Ti n'arricurdarè ?
Da a versione francesa:
Benjamin Fondane
Paysages 1917-1923
tradotu da u rumanu da Odile Serre
Edizioni Le temps qu'il fait, 2019
14/02/20
11/01/20
À C (38)
D'u tò corpu parfumatu
N'arresta lu prufumu,
Di rosa, sali e vetiver,
Ni sogu imbriaccatu.
Ma tu induva sei ?
E, m'annegu tribulatu,
In un mari d'arghjentu
Verdi, lisciu, lisciu,
Tranquiddu,
Pari vituparatu.
M'annegu in lu vapori
D'un mondu senza fiattu,
Tal' u ziteddu mutu,
D'un essa statu amatu,
D'un amori tamantu
Tacitu, mortu e piattu.
À mora.
02/01/20
A razioni, a paci, e... a saluta !
Di i "razioni" ch'eddi ci avivani datu in più, i "suppléments extraordinaires", ch'eddi chjamavani, e ch'eddi ci avinani datu par capu d'annu: prisutu 100 grammi (iè, 100gr, par omu, contani !), dui biscutini secchi, 125 centilitri di vinu (in più di i 50 cl di l'addocu raglamentariu di u vinu e i 6 cl d'acqua vita u ghjornu), Sciampagnu : una buttiglia da sparta à 4, sigaru à 0.10, un par omu e in più, 2 citrò, isiè ni, 2 citrò par omu... Chi campazioni, o figlioli... megliu cust'annu cà annu, chi ni sarà d'un antr'annu ?!
Divizia.
A Paci e a Saluta à voi, chi noi...
E, dumani, anh, anh !
22/12/19
19/12/19
Werck (13)
A boci diciva:
"Mon enfant, ma sœur, ... songe d'aller là-bas...aimer et mourir... au pays qui te ressemble."
(...)
"Les soleils mouillés
De ces ciels brouillés
Pour mon esprit ont les charmes
Si mystérieux
De tes traîtres yeux,
Brillant à travers leurs larmes."*
Di li sò soli trosci, (u mari, un ni parlemi...) Di i celi inturbiditi, mutti, chi n'avemi da dì ?
Ed à spampigliulà quì, arresta li tò occhji. Traditori e trà lacrimi preditori.
Misteriori...
11/11/19
Werck (12)
Ah bon ?
Arresta li sò scarpi e lu sò pantalon.
Un acidducciu persu s'apodda à lu balcò...
Werck (11)
Travidivu... l'abbruccà.
A prima cosa che fù, fù lu sò visu tintu, e lu sò sgardu impressu nantu à un nuvuloni, un nivuloni neru di un celu affuscatu. Pariva tuttu ch'edda mi parlessi d'una bocci dolci, dò.
U surrisu listessu. À inguttuppammi, parò, era un silenziu lestru e un frettu putenti: u cori sappiva aghjà di li sò labbri mutti, li sò "je t'aime" vanni.
Sintedi, tandu, un vuciali superiori, dissi: "Son visage appartient à un autre !"
E tuttu à balia.
02/11/19
12/10/19
Puesia, opus 103
sopru à la pendita alata,
Rimani un pocu di una notti chjara*
misculata à stu ghjornu d'arghjentu.
Vedi, più nun pesa tantu a luci
Nantu à ss'ubedienti cuntorni
Culanda, ssi paisoli, d'essa luntani,
E sempri, quachissia à purta li cunfortu."
(Rilke, Da a versioni francesa, Quatrains valaisans,9, 1926)
*il reste un peu d'une claire nuit
Da leghja cù Schubert fantasia in fa minor op. 103 d 940.
06/10/19
23/09/19
Lyon
21/09/19
Photografia (1)
"Tu aimais les étoiles en compagnes lointaines. Tu disais leur parler, pour les apprivoiser, et apprenais leurs noms.
Peut-être en es-tu une ?
Tu avais ceint tes armes en bouclier certains et recouverts tes mains de blasons inutiles, philtre pour retenir tes larmes, et porter ton regard, à l'envers, merveilleux.
Le temps était passé, son cortège de drames, et il n'epargnait rien ni ta peau ni la mienne. Le temps était passé, comme passent les heures, douces, egrénées quotidiennes.
Et comme le temps est long, lui... à passer, à rythmer les ennuis, à recoudre les plaies de demains improbables. Le temps ne résout rien, il éloigne, c'est tout: un jeu à sommes nulles, inexorable amant."
18/09/19
08/09/19
31/08/19
Werck (7)
U bateddu fila, filava o Bé, se tu sapissi...
A sera doppu (u 13 d'uttrovi), erami in altu mari, sintidemi u bastimentu scuzzulatatu da u maroni, buhh, un tangheghju tremendu, chi basta. Un colpu e dui e trè !
E noi, insarrunati in quiddu cascitoni di a cala suttana.
Cattiva strada: lu bateddu s'affundò in un amè. E noi vultugliati tra travi, sacchi, sacconi e acqua cutrata di u mari d'Irlanda !
Aporia ?
Ci affudavami.
Comu mi sarani vinuti tandu, in capu, i dolci paroddi intesi, una sera, à La Renomée des Escargots, tandu:
"C'est une gamine charmante, charmante, charmante,
Qui possède une âme innocente, innocente.
En elle tout est poésie, poésie.
Elle répond au joli nom d'Aspasie..."*
Trataleru, laleru, la, là : suneti lu trappachjoni... s'affonda lu battiddoni.
* Da Phi-Phi, Albert Willemetz, musica Henri Christiné (1918)
29/08/19
Wreck (6)
Ma par avà, mi truvava schiavu à mezu ad un umanità intera pronta à sugnà d'altri sogni, d'altri dumani e d'altri sogni d'altrò.
Ma per avà, ci truvavami à parecchji à tocca à tocca, in quiddi fundaccioni mancu fatti par u bestiami, tra travi e travoni... frateddi schiavi indi i fondi d'un bateddu persu.
E filava, u bateddu, filava.
28/08/19
Werck (5),
Poi, vinsi la morti, li tò occhji t'aviva*.
* Da u "Verra la morte..." di C Pavese
27/08/19
Werck (3)
Campavu piattu piattera, cù li giandarmi appressu, à maculassi u ciarbeddu da a mani à a sera. E dorma, dorma ? Poccu e micca !
Quaranta trè ghjorni par fà centu e cinquanta chilometri ("43 nombre premier", avaria dettu à Lejean, u sintivu da quì), chjù l'infernu !
Ma l'avivu fatta: eru ghjuntu u prima d'uttrovi in Le Havre (certi nomi, "le, le havre de paix...", m'aviva dettu u tintu Lejean in quidda tranchée di ..., un mi veni micca).
Doppu, mi ci è vulsutu dinò tre ghjorni par avvicinami da u portu e truvami un piattoni. E tre ghjorni di di più par tuccà un matalò, briacu abbastanza, in tertecula, par stami à senta, ma micca briacu persu chi tandu pirdivami tempu e raghjunamentu.
Fù fattu e m'infattò à Wuglielmu dettu l'irlandesu, una notti versu mezanotti, come ci vuliva, surtiva d'un baru. Fù subitu interessatu u tipu, fù.
Werck (2)
Vinsi dunqua e mi dissi, sottu bocci: "Ton bateau, il est prêt. J'ai tout préparé ton voyage. Tu me donnes les sous maintenant !"
Cacciedi i quattru centu franchi, ch'erami d'accunsentu. Wugliemu i si pigliò. A cuntintezza di u dinaru vintu, li si vidiva nantu a sò faccia sainata, rossa. Baiuccaghju !
Mi fessi passà à l'appiattu e mi truvedi nantu à unu di sti bateddi sgangarati e à veli tavunati, chi faccivani u serviziu à cicchiciambara trà Le Havre e Buenos Aires.
Di sti bateddi carchi à traffichi, chi m'eti capitu: botti di u vinu e d'acqua vita, tabaccu, oru... vinduti contrabandu, più, omi, donni e ziteddi e ropa di tutti i culori.
St'ondici d'uttrovi, à tre ori di mani, cù un ventu à punenti, apparichjedimi.
26/08/19
25/08/19
15/08/19
Santa Maria
10/08/19
20/07/19
Mon rêve familier...
"Son nom ?
Je me souviens qu'il est doux et sonore
Comme ceux des aimés que la Vie exila.
Son regard est pareil au regard des statues,
Et, pour sa voix, lointaine, et calme, et grave, elle a
L'inflexion des voix chères qui se sont tues"
14/06/19
À C. (35)
Daemon, lepra fuguint
Aegri surgunt sani
Cedunt -mare vincula,
Membra resque perditas
Petunt et accipiunt
Juvenes et canti
Pereunt pericula,
Cessat et necessitas
Narrent hi qui sentiunt
Dicant Paduani
Gloria Patri et Filio
Et Spiritui Sancto
20/04/19
Perdono mio Diò.
Oddio la grandezza
Oddio l'allegrezza
La mia iniquità."
14/02/19
À C (34)
Si rinscontrani l’amanti e l’amori si rinova...
Se la fussi vera quessa nun m’impurtaria di mora.
09/02/19
À C (33)
Tu tacita, eiu, Edda... muta.
Di ssi silenzii passati si nutrisci l'Oghji, cù un silenziu maiori. Ma chi valarà stu silenziu empiu à rumori pieni ?
Ti tengu e cun ostinazioni e prima di stu ghjornu, e da stu ghjornu, e nanzu da stu ghjornu, e in stu ghjornu, listessa.
Quali ci sarà à capiscia, fora di noi, malgradu i sò sforzi, a sò curiosità?
Chi, stu silenziu è nostru. Prù ch'edda sighi, ssa disfatta, or' lu trionfu nostru...
U silenziu distinu di l'omu... eccu, tuttu ciò che nò semi statu capaci à construiscia, in dui. Par u sempri.
Silenziu ed amori mutu, funi a nostra prova, riassuntu di l'amori nostru.
Povar'à noi, và.
31/01/19
Le temps passé (tempi impiitati)
Annie Ernaux, Les années, Gallimard 2008
21/01/19
Route de Prilly (1)
Mais, que pouvais-tu savoir des soleils couchants, si ce n'est leurs reflets ? Il est vrai, tu voyais leurs levers.
Et près des flots chéris qu’elle devait revoir,
Regarde ! je viens seul m’asseoir sur cette pierre
Où tu la vis s’asseoir !"
02/01/19
24/12/18
11/11/18
Ceux de 14 (3)
35, sò trenta cinqui i nomi da marcà nantu à u munimentu, da vena, di i Petri Rossi.
35 nomi dà sculpiscia in lettari d'oru finu: "Aux enfants des Petri Rossi morts pour la France...". France ! Madre miccidaghja, sarpa inturcchjulata à u palu di li setti forchi.
"Ziteddi, dissi Santu, a vi digu eiu, faremi un aiutu, una chjama*. Vi mandarani midaglii, vi darani cunsiglii: "Honneur aux morts, immortels conseillers des vivants." Tè!"
U restu: i vivi, (carri mezza, brusgiata, attusicata, intazzata, struppiata, tagliatia, pistata, scianca, guercia, svaculata e mozza...), sarani u triplici.
Suneti clerò**, suneti. Suneti i masulchi, e fettici baddà, ch'avà semi imparati, sapemi lu francesu!
*(S'aiutu sarà fattu, in paesi, in u 1926)
** Batteti a Diana
Ceux de 14 (2)
Ceux de 14 (1)
Eiu, un sogu cà què, ciò che nò emi fattu insemi, lu nostru suffrimentu, la nostra gioa, i paroddi che nò dicivami, i visi che nò t'avivami mezu à d'altri visi, la morti vostra.
Sareti centu o appena di più, vostra multitudini mi pari spavintosa à mè, pesa mirè, pesa. Pesa troppu, troppu zeppa par mè chi sò solu avà. Quantu avaraghju persu di li motti vostri, agnu dumani, e di li vivi paroddi vostri, di tuttu ciò che vò erati. Un m'arrestu cà eiu, cù u ricordu di voi, che vò m'eti dattu. Guasgi nudda: trè surisi nantu à una fotuccedda, un vivu à mezu à dui morti, mani posti nantu à i spaddi. Strignini l'occhji, tutti à trè, par via di u soli veranincu. Ma di u soli, nantu à fotò grisgia, chi n'arrestara ?"*
*Da, M Genevoix, Ceux de 14,
p 910-911, L'adieu, Libru IV, L'Èparges. GF Flammarion ed. 2018.
05/11/18
À C (29)
Mi tinisti caru indi un'unesta falzia
Verità, -indi u drittu di a buccia
Mi tinisti- più indà: fussi statu
Indoccu! Al' di là! E fora di u sognu!
Mi tinisti e ancu di di più
Di u tempu. - Segnu di a manu di Diu !
Amori, oramai:
- Ты меня не любишь больше-
- Tu ne m'aimes plus-
- You no longer love me-
- Più nun mi teni caru-
È, in pocchi paroddi, a verità da l'iniziu à a fini.*
12 di dicembri di u 1923.
*Marine Tsvetaieva, Le Ciel brûle, Paris, Gallimard, coll. "Poésie", 1999, p.119. (Massimu da a traduzioni in francesu di Eve Malleret.)
In
https://lyricstranslate.com/fr/you-who-loved-me-falsehood-lyrics.html
16/10/18
03/10/18
LS
Da u murì, l'ora è incerta (...)
Finisci tuttu, finisci prestu,
L'eternità nun finisci mai."*
*Lira Sacra, massima 12
29/09/18
Bêtise de la guerre
Piena, piena à rumori furiosi di li nostri trumbò,
O donna surpa sangui, chi, firoci, invezzita,
Brutta, catapughji l'omi in quidda matacina,
Nubi duve u destinu si sconcia, e duve fughji Diu,
Duve svulazzeghja un chjarori più bughju di a notti,
Tonta tamanta, di ventu, di fulmini armata,
Da chi servi, o giganti, da chi servi o fumi,
E se i tò ruvini custruisciani u mali,
Se, par u bistiali caccicheghji l'animali,
E se mancu tu nun sà, l'ombra duve tò azzardu si sdraia,
À disfà un imperatori, da curunà un antru ?
Victor Hugo
19/08/18
Soli e calabronu
M'eru aluntanatu da Parighji senza mancu sapè par induva piglià? Marchjavu fiumi fiumi, suvitavu a strada fiumalina. Nantu à una pancarta passata, c'era scrittu "Conflans", (induva l'Oise cunfluisci cù a Seine) u fiumi fattu di ssi dui, s'era cupertu à "peniscii" chi viaghjavani da u mari à Parighji, da Parighji à u mari, in un codd'e fala à l'infinitu di i ghjorni.
Ci sarà statu un depositu o un garasgiu o qualcosa cusigna ?
Marchjavu, m'arricurdava à Lejean e di ciò ch'eddu m'aviva dettu poccu nanzu di morasini, un ghjornu di marzu, u 21.
Ssu ghjornu, ch'e vi dicu, t'aviva u calabronu neru, neru.
Dissi:
"Le soleil d'aujourd'hui, me parle comme les yeux d'un soldat malade qui sourit et se meurt. Tu verras Sarratu tout est dans la couleur du soleil, notre solitude aussi."
U m'avaraghju presu ancu eiu, quistu u calabronu?
Nò, andemu !
15/08/18
14/08/18
La Samaritaine (3)
Pariva spintu lu sò visu, parò quand'e a vissi, oh u batticori, un vi dicu ! Trimavu.
A sera nanzu arimani, m'eru travestitu, mascaratu, in infermu di a guerra cù un rocchju appena longu, m'eru ligatu u ghjinocchju* da i dui parti, d'un pudè più piigà a ghjamba manca. Cusì scianchittavu, e piattu à quiddu angulu, un m'arristava cà à aspittà à Maria-Ughetta, ch'edda aviva da sorta da sta porta quì (visticata arisera sapivu chedda aviva da sorta à porta 3. "Porte trois" ch'eddi dicivani, chi in un magazenu comu a Samaritaine, porti di surtita, ci ni sarà statu ancu vinti ! À vi dicu eiu !).
M'eru missu davanti à a vitrina, à a limosina (tra rue de la Monnaie, manc'à dì !.. e rue Baillet), ch'edda mi passessi bè davanti e ch'e a mi pudessi coglia. Un n'avivu avutu mancu à cambià i me panni ch'erani dighjà beddi stracciati e... imbalsamati di guasgi 20 ghjorni di quidda campagna di disertori, meia. Barba e capeddi, un ni parlemi !
M'eru pusatu, culu in tarra, cù a me gamella accanta, da racoglia qualchi baioccha binidetta, ma, pinseti... anh, anh!
- Lampavu : "Pour un mutilé de guerre, pour un mutilé de guerre..."
Ùn mi fighjulavani mancu, quantu ch'e un ci fussi. E a ghjenti passava la sò strada.
Sunati i sei chjocchi di la campana, à u sortì di l'impiegati, vissi subitu à Edda à mezu à migliai e migliai à ghjenti.
M'avvicingu, sciancu più che mai, (o com'era bedda cù la sò paglietta nera e fina), li dicu:
- "Ayez pitié d'un pauvre infirme."
Tandu edda: " Voulez-vous me laisser passer, allons !"
- Eiu, sempri eiu: "Ayez pitié d'un pauvre infirme !"
Edda : "Voyons, n'insitez pas !"
Eiu: "Allons, Marie-Hughette, si vous n'avez pas pitié d'un infirme, ayez au moins pitié de moi !"
Edda: "Mais lachez-moi et qui êtes vous, je vais appeler de l'aide ?!"
Tandu eiu: " Marie-Hughette, c'est moi, Sarratu !"
- "Vous ??? Comme vous avez... Comment est-ce possible?"
Era scumossa, a vidiva, tandu mi dissi: "Oh, vous ! Pourquoi si tard ?!"
- Eiu: "..."
- Sempri eiu : "Je me suis glissé jusque là, car je dois vous dire que..."
- "Mon cher filleul, je dois vous parler. Je vous en prie, soyons sérieux, écoutez-moi et veuillez lâcher mon bras, je vous prie. Il faut que je vous dise: vous souvenez-vous d'une de mes lettres? Ces lettres où j'évoquais mon travail nouveau**. Ces lettres auquelles vous ne repondiez pas souvent... Ne vous avais-je pas parlé, alors, de mon responsable, Monsieur Brulelliot ? Eh bien, il faut que je vous dise, avec cette satanée guerre, mes blessures, vos lettres qui n'arrivaient jamais, ma pitié, ma lassitude, ma colère aussi. Bref, je suis guérie et ce Monsieur Brulelliot est entré dans ma vie. Vous devez savoir que j'ai accepté ce pacte là, et, tante est d'accord avec mon choix, oh..."
- Eiu, surpresu, dilusu, soffiu tagliatu:
"... Ce monsieur Broulidot, euh..."
- "Brulelliot..."
- "Ce Monsieur saura j'espère vous apporter ce que vous attendiez réellement de la vie. J'en suis sûr.
Vous savez, pour ma part j'ai eu, ces quelques dernières années, une maîtresse exigeante. Pardonnez-moi, mais je viens de la quitter."
- Edda: "Comment, vous avez aussi déserté ? Mon Dieu !"
- Eiu: "Oui, mon Dieu. Alors, Marie-Hughette, à dans trente ans peut-être !.." (surisu).
- Maria-Ughetta: "Pourquoi dites-vous cela Sarratu ?"
- Eiu: "..."
- Maria-Ughetta: "Décidément, Sarratu, nous n'avons pas les mêmes souvenirs. Adieu mon pauvre ami."
- Eiu: "..."
Ssu "pauvre" ch'edda m'aviva lampatu in faccia, l'avivu quì, in gola. Prestu, mi truvedi à u Pont Neuf, presi la rue de la Mégisserie chi sbocca à Châtelet. Mi piattedi in uni scorru da pudè mi caccià u pezzu di legnu chi m'impidiva di marchjà bè. Eiu, un sapivu mancu induva andà. Erani ottu ori e mezu di sera. Sogu intrutu in un cafè, Le Royal. Un poccu di più e mi cacciavani fora. Mi sogu commandatu un'apissenta. Sdrughjia u zuccaru, culuritu di giaddu, nantu à a cucchjarina d'argentu, bedda appuntiddata cù lu sò manicu d'ivoriu biancu (ivoriu culori di u sò nomi, u veru. Quiddu ch'un diciaraghju quì). Videndu ssu zuccaru, mi pariva à veda u me cori lampatu in un bagnu di vitriolu strascaldatu. U mi sciacchedi. E pò, sparii in quiddi notti d'aostu, ssi notti, sapeti, quandu u soli mai, mai un si cala. Avivu da piattammi da i giandarmi e da i sò sbirri. Era u mè scoppu maori.
Marie-Hughette edda a m'eru persa par u sempri. Avaraghju pientu a sera ?
Un n'avivu più da fà cù sta villa e quiddi chi ci stani: il fallait que je m'efface.
*Veda: "attaccàrisi u jinocchju" in, SC Trovato, La fiera del Nigrò p119, Sellerio ed. Palermo 2006.
**Cf. u bigliettu di ssu 27 di ghjinnaghju di 1918.
22/07/18
Ausencia
Si ne va lu me visu in un solu oliu sordu;
Si ne vani le me mani in un mercuriu scioltu;
Si ne vani i me passi in dui tempi di pulvina.
¡Se te va todo, se nos va todo!
Si ne và la me boci, chi campana ti facciva,
Chjusa à tuttu ciò ch'un era ciò chi nò semi.
Se ne vani ' me carezzi sfilati,
Dipaneddu, davanti à li tò occhji.
E, si ne mossu lu me sgardu chi, quandu eddu mirava à tè,
Purtava in li tò occhji e u ghjineparu e l'olmu.
Mi ne vogu, e da tè portu via u tò fiattu:
Soggu eiu sudori, chi da u corpu toiu, si ni và in vapori,
Mi ne vogu e da tè, mi portu veghja e sonnu,
E in lu tò più ricordi fideli, mi sfassu.
In la mimoria toia voltu comu à quissi
chi mai nun sò nati, ne par vaddi ne par mari.
Sangui saria, e fussi eiu i palmi d'agnuna di li tò mani,
Di u lavoru toiu, in la tò bocca di mostu.
Vulariu essa, or', li visceri toi, e brusgiatu* da u foccu, essa in li tò passi. Passi ch'oramai più nun sentu, più nun sentu.
¡Ed essa in la passioni toia chi ribomba di notti
Comu è a dimenzia di ssi mari suligni!
¡Se te va todo, se nos va todo!
Gabriela Mistral, Tala, Buenos Aires, 1972
(*Datu à u feminili ind'a versioni originali.)
04/07/18
Semper fidelis
Buvunava a morti e splindiva a luna sabatina... E tanti e tanti città in ruvina.
Tamantu parcorsu, cù u bisestu adossu, da Luneville (!!!) à ghjunghja ind'i ssi circondi Parighjini, à forza di i forzi, ci sò ghjuntu! À mala pena fù fatta... e, a ridicu, ci sò ghjuntu!
Ci vulivava à veda, strada facenda, i burrascati di feli e di farru e di foccu chi s'erani purtatu tuttu. Tarra brusgiata, tarra martirizata, vultuliata, tarra adumbarciata... un arristava nudda.
Quì, c'era statu una casa, quì. Si vidiva. Ma, casa, un ci n'era più oramai: bistiamu, ghjenti, amori umani, un arristava nienti, cà piaghi in carri viva !
Di fatti, u nienti s'era impiutu u tuttu. Ticchjà, sì, c'erani i varmi, à ticchjassi.
A morti, cialamedda, edda si ni ridiva.
A mè, erani i gendarmi à tenami à l'aghjabu. Mi piattava da a mani à a sera ch'un pudivu viaghjà troppu à campiva: tali à a talpa surtivu di notti.
E par ciò chi era di Maria-Ughetta, mi sguiavu par edda... sempri, sempri...
01/07/18
Lejean
Terzu ghjornu di diserzioni. Trafurcinava da fughja militari aliati, spii e giandarmi francesi.
M'eru laccatu culà u cumendamenti à Lejean, à sò spalma dinò, ma mi eru vistutu, eiu, di li sò panni civili.
A vita, sapeti...
Eyzahut donc
M'eru pigliatu i vistuti civili à Lejan cù u sò pacchettinu di lettari ch'eddu tiniva cun grand' primura ind'i uni stacca falsa e sfilata chi era stata cusgita, una volta, à filu rossu.
(Mi missi, tandu, à leghja incù poccu vargogna, in timiconu e curiosu.)
Eyzahut dans la Drôme, le 21 juillet 1915
Mon cher Amour,
Comment en suis-je arrivé là?
C'était hier.
D'abord j'ai entendu une voix et acheté un livre.
Ce livre parlait d'Eyzahut, ses mots étaient étrangement rythmés. Il m'a semblé qu'il me parlaient de vous. De nous.
Mais savez-vous encore lire ?
Alors, le soleil est mort et je suis parti au régiment. Je sais que j'ai pleuré, je crois me souvenir que tu as ri, n'est-ce pas ? Ou bien était-ce le contraire? Ou bien encore rien de tout cela ?
Mes souvenirs se brouillent, j'ai laissé là-bas ma raison et me voici, ici, sur le front de l'Est, avec des hommes à mener et avec nos souvenirs dont je ne sais que faire ?
Continue et écris-moi, hier, s'il te plaît, la couleur de tes yeux, celle de ton prénom, celle de ta douce voix et surtout des émerveillements qu'elle savait porter. La couleur de ta fidélité, aussi, sans doute.
Lieutenant Ernest Lejean,
171e R.I
166e Division d'Infanterie
(A lettara era squassata ed un fù mai stata mandata culà... quant'è ch'edda mi fussi stata riservata à me, aò !)