Tre ghjorni che nò semi culà e un avemi guasgi più pani, ne acqua. Ci ha da vulè che nò surtissimi da quì.
Mi manca à mamma, à Anna-Maria e u me agliaghju chi m'eru postu pocchi tempi fà...
.
24/02/14
Dolce città
À qualchisia.
Dui ghjorni ch'erami ghjunti in quidda cala sarda e stavami insemi accolti davanti à u focu e agnunu diciva a soia. Semi stati à senta u discorsu di Petru u patroni e dopu quiddu di Santo u garzoni, beddu astutu e dissi : "Siamo in un mondo di guerre, rapine, tradimenti e gran sospetto... Volete che vi faccio io l'allegoria del mal governo* ? Adesso la vi faccio :
La dove sta legata la iustitia
Nessuno al ben comun già may s'acorda
Ne tira a dritta corda.
Però convien che la tirannia sormonti,
La qual, per adempir la sua nequitia,
Nullo voler ne operar discorda,
Dalla natura lorda
De vitii che con lei son qui congionti.
Questa caccia color c'al ben son pronti
E chiama à se ciascun c'a male intende;
Questa sempre difende.
Chi sforça o robba o chi odiasse pace;
Unde ogni terra sua inculta giace."
*e dopu ha dettu :"Sse parodde furono scritte da un certo Lorenzetti (e dici ch'eddu l'aviva lettu nantu à l'affrescu dettu di u "bon' guvernu", sala della Pace, Palazzu Publicu, Sienna)".
Ohimè
Ohimè, svinturatu...
40 franchi à fà u viaghju da Prubià à ghjugnà in Santa Teresa di Sardegna !
È statu à Santoni, u pastori fuzanincu, à fammi cunoscia à Petru u sardu, patroni d'una barca e prontu à fammi passà luntanu da u sguardu di i duganeri.
Duganeri corsi di combina ancu i nostri giandarmi.
Sta notti ch'e vi dicu, u mari era scatinatu a forza di Petru u patroni e di Santo u Senesi u sò matalò comm'eddu u chjamava, un bastava. Tandu m'hani chjamatu à tena u timoni e tira e para e para e tira.
Infini chi à a mittà di a notti emi vistu i lumi d'un fanali : "Ci semi, ci semi !" disse Patroni Petru, "È u fanali di Santa Teresa... di Gaddura (accustaremi appena inanzu che nimu ci videssi) !
18/02/14
Da Sgannareddu à Scoundrel ?
“Patriotism is the last refuge of a scoundrel*”, dicciva u duttori Samuel Johnson, inglesi e amicu di Boswell. Ma quissa, eiu, un la possu creda...
*"U patriotismu, ultimu asiliu di a canaglia"
*"U patriotismu, ultimu asiliu di a canaglia"
17/02/14
U dolu di Tiadoru
M'hani fattu passà, culà, a trista nutizia : "Si n'è mortu u tò amicu Santu !"
"Passavanu bassi bassi l'acelli bianchi cù u capu neru incù u so rughju lamintosu di fiumara aerea unitu à u trostu soffice di u vilutu lisciu sfrisgiatu. Piattonu u sole una bella stonda prima di durghjulà versu Urnanu, Cruscaglia è u mare si Spagna*".
E tu, o Sà, induva hai pigilatu ? À u riposu eternu, ancu i toi ?
O l'amicu caru e cusì talintuosu. A lingua corsa è urfanedda insemi à a tò figliola e à i soi.
Riposa in paci, ma quali ci sarà à scriva i tò libri avà o Sà ? Più à nimu.
*Santu Casta, L'acelli di u Sariseu, p99, L'ora, Ajaccio, 1997
"Passavanu bassi bassi l'acelli bianchi cù u capu neru incù u so rughju lamintosu di fiumara aerea unitu à u trostu soffice di u vilutu lisciu sfrisgiatu. Piattonu u sole una bella stonda prima di durghjulà versu Urnanu, Cruscaglia è u mare si Spagna*".
E tu, o Sà, induva hai pigilatu ? À u riposu eternu, ancu i toi ?
O l'amicu caru e cusì talintuosu. A lingua corsa è urfanedda insemi à a tò figliola e à i soi.
Riposa in paci, ma quali ci sarà à scriva i tò libri avà o Sà ? Più à nimu.
*Santu Casta, L'acelli di u Sariseu, p99, L'ora, Ajaccio, 1997
16/02/14
15/02/14
Carta pustata
Sta mani, pà a prima volta, aghju scrittu una carta pustali. Si pò veda tutta a villa, i muntagni (induva aghju durmitu ind'un certu Santoni, pastori e omu di bè). Davanti c'è un beddu batteddu, à manca una barcaredda. A dritta si vedi a esgia di a Misericordia. C'è marcatu "Moretti" ind'un cantu. M'è custatu 15 centimi a carta cù a franchizia. U tempu ch'edda ghjunghji in paesi saraghju luntanu.
Propiano, le 16 fevrièr du 1914, À Anne-Marie M...
I Petri Rossi
Canton de Sarrola
CORSE
Citazioni 22
Animali, animaletti,
Dissi a volpi ind'i sò virsetti :
"Un colpu ghjocca u cunigliulu, un antru ghjocca u falcu".
Dissi a volpi ind'i sò virsetti :
"Un colpu ghjocca u cunigliulu, un antru ghjocca u falcu".
Lacrimeghju à lacrimera
Prubià, u 15 di farraghju di 1914
À Catalina V di D.
À cantà li me castighi,
Lacrimeghju à lacrimera.
Or chi vita fatta à guai,
À marchjà senza lumera
E dumani, se Diu u voli,
Mi trovu in tarra stragnera.
À Catalina V di D.
À cantà li me castighi,
Lacrimeghju à lacrimera.
Or chi vita fatta à guai,
À marchjà senza lumera
E dumani, se Diu u voli,
Mi trovu in tarra stragnera.
Longa è la via...
Vulinterosu è u ventu
Marchju. Piovi e ventu, ventu e piovi e marchju.
"O zitelli, abbiate mira
Di pisà quand'ellu tira."*
*A. Trojani, Vechje cose corse.
"O zitelli, abbiate mira
Di pisà quand'ellu tira."*
*A. Trojani, Vechje cose corse.
13/02/14
Episoriculus corsicanus*
Tre ghjorni che marchju corpibiottu, manc'una suppa, i giandarmi appressu. O quant'edda mi pesa sta fatica. Marchju e sognu, sogu e marchju. Mezavia, Cavru, Santa Maria (prega par noi), Grussetu, u Pitretu ... e ssi sogni, cantavami. Erami un ghjornu di Sadarenti ind'u Tuddincu e cantavami.
L'attacca era quista :
Di lu topu muraghjolu*,
L'attacca era quista :
Di lu topu muraghjolu*,
Or si sà com'eddu campa,
Fà com'à u maturaghjolu
Arrubera ancu una stampa
Basta ch'eddu sighi tecchju
Da u musculinu la zampa,
E tandu com'u vicchjettu
Ind'a sò tanna si campa.
Aspettu cui la risposta,
O Dumè si tu sè bonu,
A menu che t'un sighi persu,
Purtatu da lu ciclonu ?
E se tu un la ti senti,
Forza d'altri a si ponu !
Chjamaremi tandu à Pasquali,
Di Ghjiasipolu, à Petronu?!
À datti u colpu di manu,
Di maretta o di zapponu...
I calachi di i Setti Ponti
Ospitalità ! È statu una manaredda dolci, dolci a svighjami. Una notti, certu un sarà micca stata a prima, ancu una petra par cuscinu. In più piuviva. E pò è stata sta carezza à sveghjiami e mi vegu una damicedda di ottu o deci anni, chi mi stà accantu e mi dici :
"Mi, Vesna e tu, e tu ?"
"Eiu ?.. Sarratu, Sarratu Fora"
Tand'edda (morta da a risa) : "Sarafoa, Sarafoa (!), vien ancu moa". Mi piglia a manu mi porta e a suvitu. Ci capiscivami appena, ancu assai chi certi volti, bastani i motti...
In Mezavia, un tarrapienu. À mezu un focu tamantu à quiddi di Natali, intornu un chjerchju fattu à carrozi sgangarati, tenditi e toli, toli e carioli, e carioli sruttati. Cabanacci e barracconi.
Una ghjaddina, una annatra, unipocchi di ghjaddi e purceddi...
Ed accantu, un mondu... Oh ! Omi, ziteddi, donni, agnunu à fà i sò affari. Cui, una donna scuccineghja, culà un antra accupata à spazzà sti locchi cum'eddu li viniva, l'omi viccini à u focu scaldavani i sò panni trosci. Più ind'a, un vicchjetu di più di cinquant'anni era pusatu nantu à u sò carrigoni : a ghjuvanetta Vesnà m'avviccina d'eddu e mi dici : "Babboni, babboni...Missiavu Calao Amador".
Tandu eddu : "Mi Calao, tu, payo ?"
Eiu (dubitosu) : "Eiu, Sarratu..."
Eddu (pariva tuttu qualchi capipastori in farandola), siguru di u sò fattu : "Noi, rabuini calachi !"
Eiu (in pettu e pinserosu) : "Ma ch'avarà dettu ?"
Eddu : "T'ha toccu Coane (1)?"
"Mi, Vesna e tu, e tu ?"
"Eiu ?.. Sarratu, Sarratu Fora"
Tand'edda (morta da a risa) : "Sarafoa, Sarafoa (!), vien ancu moa". Mi piglia a manu mi porta e a suvitu. Ci capiscivami appena, ancu assai chi certi volti, bastani i motti...
In Mezavia, un tarrapienu. À mezu un focu tamantu à quiddi di Natali, intornu un chjerchju fattu à carrozi sgangarati, tenditi e toli, toli e carioli, e carioli sruttati. Cabanacci e barracconi.
Una ghjaddina, una annatra, unipocchi di ghjaddi e purceddi...
Ed accantu, un mondu... Oh ! Omi, ziteddi, donni, agnunu à fà i sò affari. Cui, una donna scuccineghja, culà un antra accupata à spazzà sti locchi cum'eddu li viniva, l'omi viccini à u focu scaldavani i sò panni trosci. Più ind'a, un vicchjetu di più di cinquant'anni era pusatu nantu à u sò carrigoni : a ghjuvanetta Vesnà m'avviccina d'eddu e mi dici : "Babboni, babboni...Missiavu Calao Amador".
Tandu eddu : "Mi Calao, tu, payo ?"
Eiu (dubitosu) : "Eiu, Sarratu..."
Eddu (pariva tuttu qualchi capipastori in farandola), siguru di u sò fattu : "Noi, rabuini calachi !"
Eiu (in pettu e pinserosu) : "Ma ch'avarà dettu ?"
Eddu : "T'ha toccu Coane (1)?"
Eiu : "???"
Eddu : "Mia muglier" fà e mi mostra una donna ghjovana più di eddu, pò cuntinueghja : "È la Paraplejaira... Tu vò mangiare ?" Ci capiscivami guasgi, guasgi, ma micca assai. Un n'avivu mai vistu mustacci cusì longhi ! Accantu à eddu, a moglia era bidduccia, u capu cupertu d'una stoffa frisgiulata, rossa e bianca. Un surrisu dolci. Aghju subitu capitu ch'edda era a mamma di a "me" Vesnà. U maritu : "Mangiare cun nos? Sai raubam pas res à digús mai la primièra frucha es per nos autres !(2)" dissi u vecchju di a sò bocca sdinticcata, un aghju circatu à capiscia sta volta chi t'avivu a fami. A suppa era bonna e mi scaldò l'ossi e mi scaldò u cori dinò. È cusì, m'hani spartuttu a sò miseria e basta.
Certi volti l'immondi diventati santi e i santi...
Vesnà edda si era aluntanata e s'amusava à darretu à un ghjaddu biancu.
Tandu mi vensini in menti sti pocchi versi :
Eddu : "Mia muglier" fà e mi mostra una donna ghjovana più di eddu, pò cuntinueghja : "È la Paraplejaira... Tu vò mangiare ?" Ci capiscivami guasgi, guasgi, ma micca assai. Un n'avivu mai vistu mustacci cusì longhi ! Accantu à eddu, a moglia era bidduccia, u capu cupertu d'una stoffa frisgiulata, rossa e bianca. Un surrisu dolci. Aghju subitu capitu ch'edda era a mamma di a "me" Vesnà. U maritu : "Mangiare cun nos? Sai raubam pas res à digús mai la primièra frucha es per nos autres !(2)" dissi u vecchju di a sò bocca sdinticcata, un aghju circatu à capiscia sta volta chi t'avivu a fami. A suppa era bonna e mi scaldò l'ossi e mi scaldò u cori dinò. È cusì, m'hani spartuttu a sò miseria e basta.
Certi volti l'immondi diventati santi e i santi...
Vesnà edda si era aluntanata e s'amusava à darretu à un ghjaddu biancu.
Tandu mi vensini in menti sti pocchi versi :
Streghi, cantarini o scrucconi,
Rimanenza immonda,
Di un anticu mondu
Calachi ingarzuliti,
Ma d'induva viniti ?(3)
(1) "U diavuli", ind'à eddi.
(2) "Un arrubemi mai nudda, ma u prima fruttu... è nostru !"
(3) Pierre-Jean de Béranger, Bohémiens, 1837
(3) Pierre-Jean de Béranger, Bohémiens, 1837
Postu didicatu à a tinta M., zitidduccia roma cumpagna di a miseria e sparita oghji, brusgiata ind'u sò povaru barracconi.
07/02/14
I misterii di Zia Natalina
Certi volti, un vali mancu à circà à capiscia. Zia Natalina è una donna anziana. "Ha vistu u tò sò pere ? Manc'à dì a figlia dì... A che, avà aghj'à parlà corsu. Ch'aghju da fà eiu, a tinta, cusì e cusì ma quistu... Quisti bè, cococa cusì, tu sè coco... Sogu andata ancu u sò marì, l'aghju vistu ancu una donna .. Quali è l'aghju vistu cusi bè, bé.. com'à me, avà.
Ah, ah, ah, sapeti cusi... cu u me figliolu, un vò micca... madame bonjour..."
Ah, ah, ah, sapeti cusi... cu u me figliolu, un vò micca... madame bonjour..."
Citazioni 20
Tanti capi, tanti scimitai.
Tanti capeddi, tanti casteddi.
Tanti servitori, tanti numichi...
"Quot capita tot sententiae" e basta !
Tanti capeddi, tanti casteddi.
Tanti servitori, tanti numichi...
"Quot capita tot sententiae" e basta !
06/02/14
Brigata Rossa
Fattu ch'eddu era, u nostru primu pinseru fù di schisgià a brigata di i giandarmi, forza avartita da u rumori di i nostri tiri o da qualchi pastori di quiddi altri.
Sparnucciati che nò fussimi, sogu partutu, eiu, currendu induva u me ziu carnali Paulu.
Picchju à a porta, m'apri e, senza mancu una parodda, mi piglia e mi lampa cu forza ind'u piattoni di u scaloni.
Appena a purtaredda sarrata, sentu tandu pichjà à u purtoni : "Gendarmerie, ouvrez !" Era a voci di u capurali Bobby di a brigata di i Petri Rossi. L'aghju cunnisciutu à a voci, ch'eddu è guasgi un annu ch'eddu stà cui in paesi.
"Où est l'impétrant ?!" Dissi Bobby.
Me ziu (chi com'à me cunnosci poccu u francesi) : "U chini ?"
Bobby : "L'impétrant..."
Me ziu : ?!?
"Vostru nipoti, Sarratu c'è in casa ?" ripigliò u giandarmu Giuliani in corsu, à fassi capiscia di tutti.
Me ziu : "Aghju pruvatu à vedalu arisera ma in casa un c'era... Oghji nò, sarà induva eddu sarà, chi ni sogu eiu ? E parchi mi diragneti à st'ora ?!"
"Circhemi à Sarratu, chi c'è statu un tazzu maiò ind'a Petra Frisgiata e sò stati cinqui di i Cervini à essa tombi sta mani. Eti capitu ? C'eti capitu, e bè ???"
Me ziu "Circheti puru in casa e induva vò vuleti, ma a vi dicu, eiu, à Sarratu, un l'aghju vistu...ne oghji, ne arimani". Un hani truvatu à nimu.
A dui ori di mani, à cera di luna, aghju fughjitu pà Casgiata, pigliatu l'accurtaghjottu di i Vignali pà capulà, più tardi sottu à Petra Mala.
Sparnucciati che nò fussimi, sogu partutu, eiu, currendu induva u me ziu carnali Paulu.
Picchju à a porta, m'apri e, senza mancu una parodda, mi piglia e mi lampa cu forza ind'u piattoni di u scaloni.
Appena a purtaredda sarrata, sentu tandu pichjà à u purtoni : "Gendarmerie, ouvrez !" Era a voci di u capurali Bobby di a brigata di i Petri Rossi. L'aghju cunnisciutu à a voci, ch'eddu è guasgi un annu ch'eddu stà cui in paesi.
"Où est l'impétrant ?!" Dissi Bobby.
Me ziu (chi com'à me cunnosci poccu u francesi) : "U chini ?"
Bobby : "L'impétrant..."
Me ziu : ?!?
"Vostru nipoti, Sarratu c'è in casa ?" ripigliò u giandarmu Giuliani in corsu, à fassi capiscia di tutti.
Me ziu : "Aghju pruvatu à vedalu arisera ma in casa un c'era... Oghji nò, sarà induva eddu sarà, chi ni sogu eiu ? E parchi mi diragneti à st'ora ?!"
"Circhemi à Sarratu, chi c'è statu un tazzu maiò ind'a Petra Frisgiata e sò stati cinqui di i Cervini à essa tombi sta mani. Eti capitu ? C'eti capitu, e bè ???"
Me ziu "Circheti puru in casa e induva vò vuleti, ma a vi dicu, eiu, à Sarratu, un l'aghju vistu...ne oghji, ne arimani". Un hani truvatu à nimu.
Un ora dopu bivivami u cafè ancu me ziu caru, ch'erani mossi.
A sera in paesi, à circaci, erani trè brigati : quidda di i Rossi, e pò c'era dinò Sarrula e quidda di i Teri.
Eiu mi ni sò statu ind'u piattoni, 12 ori agrunchjatu comu à a cuparchjata e senza circà à dorma.
Tandu Ziu m'ha dettu : "Va e viaghja ancu u tò cirabeddu" e m'ha basgiatu.
A dui ori di mani, à cera di luna, aghju fughjitu pà Casgiata, pigliatu l'accurtaghjottu di i Vignali pà capulà, più tardi sottu à Petra Mala.
À cinqui ori di mani eru in Mezavia sottu à i Setti Ponti.
Culà aghju durmitu.
05/02/14
5 di farraghju 1914 : Traghjettu murtali
U primu à cascà è statu u babbu Cervinu, dettu u Beccu, siccatu u rè di i chjostri, e cusì sia. Eddu filava inanzu e t'aviva appressu a sò guardia, à buleghju.
Passati sò passati, ma frimati, sò frimati e un ni mancava mancu unu : è bedda simplici, ci sò passati tutti.
À u primu colpu dunqua è statu u Beccu à essa corrimuzzatu, seccu, e doppu... c'è statu un fracassu tarribuli. Un trambulamentu, in veru.
Sta notti, à tre ori c'erami impustati, com'à tutti i notti dipoi quindici ghjorni. Noi : eiu, u me frateddu e N. e P., d'un cantu, à diritta di u passu di a Petra Frisgiata, B. e G. da culanda. A posta era fata chi u tiru fussi à focu incruciatu, pà essa più siguru. Ma u peghju era à laccà u paesi senza à fassi veda, chi c'è sempri qualchi parsona à vighjà, puru à st'ori paiani.
A cinqu'ori e mezu emi intesu una bocci à u luntanu : a muscatedda bicchina s'avvicinava di a tilatica pronta e tesa.
Una mez'ora doppu erami tutti in piazza, imburdati da u rimori e briacchi da l'adori aspru di a polvara aspra. Un si vidiva più nudda, sparita a Petra Frisgiatta, stà mani a trappula si è scrucchjata e eddi, sò frimati culà.
U soffiu di a vita era passatu d'un colpu da eddi à i nostri !
Vulivani cunnoscia u pesu di a sottumissioni... Ch'anch'eddu li pesa, e basta.
Libari, erami libari, si era vindicatu l'anori.
A sustrata
U maritu à a moglia :"Sarà veru ciò ch'eddu m'ha dettu zia Sostrata e che tu voli andà à bucciarà sta sera, in C. ?"
A moglia : "U me frateddu, isiè... In più, vi faraghju sapè ch'eddu ci voli un donnu à fà ssi versetti beddi à posta"
U maritu : "Admittimi, e a cunnosci tu à a tò Puesia ?"
A moglia : "Certu, certu !"
U maritu : "Vinimi à i fatti, fammi veda se tu sè capaci à cantammi un terzettu nantu à sta petra ?!"
A moglia bucceratrici :
"Voi criditi chi sta petra,
Nun sia cosa di valori ?
Or' si ne facci le casi,
E si n'alzani li torri ;
Si ne facci u sacru altari,
Induv'e ghjacci lu Signori..."
"Anh, anh ! È sciaccata e pò bedda quista ! Fammini veda un antru, annantu à mè parsonna stu colpu, se tu sè capaci" :
"O acru cum'è lu feli,
O dolci cum'è lu meli,
Incu l'altri cusi umanu,
Incu megu cusì crudeli..."
"Basta, basta... Ih..." dissi u maritu. "Vai, vai puru, poi andà à bucciarà sta sera, senza vargogna !"
Missu in corsu d'apressu à Jean-Marc Salvadori, Cent et un contes corses.Tome 1, Ajaccio "La nouvelle Corse" 1936, p95 e seg.
A moglia : "U me frateddu, isiè... In più, vi faraghju sapè ch'eddu ci voli un donnu à fà ssi versetti beddi à posta"
U maritu : "Admittimi, e a cunnosci tu à a tò Puesia ?"
A moglia : "Certu, certu !"
U maritu : "Vinimi à i fatti, fammi veda se tu sè capaci à cantammi un terzettu nantu à sta petra ?!"
A moglia bucceratrici :
"Voi criditi chi sta petra,
Nun sia cosa di valori ?
Or' si ne facci le casi,
E si n'alzani li torri ;
Si ne facci u sacru altari,
Induv'e ghjacci lu Signori..."
"Anh, anh ! È sciaccata e pò bedda quista ! Fammini veda un antru, annantu à mè parsonna stu colpu, se tu sè capaci" :
"O acru cum'è lu feli,
O dolci cum'è lu meli,
Incu l'altri cusi umanu,
Incu megu cusì crudeli..."
"Basta, basta... Ih..." dissi u maritu. "Vai, vai puru, poi andà à bucciarà sta sera, senza vargogna !"
Missu in corsu d'apressu à Jean-Marc Salvadori, Cent et un contes corses.Tome 1, Ajaccio "La nouvelle Corse" 1936, p95 e seg.
02/02/14
A riligioni di u Dataisimu
Arimani c'è ghjuntu in paesi quachi pacialaghju paganu.
Mamma un m'ha sappiutu spiigà s'eddu era Bastiacciu o lucchesu, "è di sta ghjenti chi nun si porta in casa e basta..."
"Bèh", aghju dettu eiu, "O mà, quisti sò ghjudizii senza appeddu, voi cusì cristiana e tanta ghjesgiulana !"
"T'hai a raghjò u me figliolu, ma vindiva i sò paci ed i facciva basgià, ma ha dettu ancu zia Serafina : "Stete per veder, un di sti giorni, venarà un diu novu : Diu Bocchisi* si chjamarà, starà in una scatula bianca, sareti tutti apresso à i sò lumigni, vi purtarà nutizii da u mondu e stenduvini puru in casa, vi purtarà u sapè, a sapienza e ancu u dissapè... Di voi stessi saparà tuttu. Di ciò che vò dite, di ciò che vò un dite e dinò di ciò che vò fighjulette, sarà cun vosco à libru apartu.
E li purtareti una grandi devuzioni.
Sarà a vostra vita, appesa à filu di Bocchisi e à i sò lumignoti e quandi Diu Bocchisi cascarà, tandu u mondu calarà !!!
Tandu diu n'avereti un antru: prima c'era Diu Bocchisi e dopu vinarà à Diu Dinaru, u frateddu, u sò tempiu sarà in Lassuvegassu...! (?)
Tandu diu n'avereti un antru: prima c'era Diu Bocchisi e dopu vinarà à Diu Dinaru, u frateddu, u sò tempiu sarà in Lassuvegassu...! (?)
Sarani ghjorni scuri à lumi accesi...!"
Ancu assai ch'eddu c'era à Bastianu à faddu fughja ed à cacciaddu fora cu unipocchi di pistulitati tirati ind'aria.
01/02/14
U viacruci di Ninnina
Cinqui ghjorni che mi trovu incataratu in casa.
Chjusu, ingabiatu, incatagnatu, inchjustratu, intannatu ... sarratu !
Chjusu, ingabiatu, incatagnatu, inchjustratu, intannatu ... sarratu !
O ghjenti !
Arisera sò ghjunti in casa à zia Ninnina, amica di sempri di mamma, e cun'edda, Santa, fidanzata d'Orsantoni, u figliolu di Ninnina.
Orsantoni, s'è ingaghjatu ind'armata e sò mesi e mesi ch'eddu è à u fronti, à a fruntiera trà l'Algeria e u Maroccu, passemi...
Infini chi, arimani, Francescu, u pidoni, ha fattu sapè à Don Felì (u babbu), ch'eddu c'era statu, culà, una battaglia tremenda. Francescu, eddu, l'ha sapiuta ch'aviva purtatu u ghjornu nanzu una lettara in Bruccoli à una chi t'ha anch'edda un figliolu culà.
"Ah, salvi e benidica !", dissi zia Ninnina, quandu u maritu li purtò a trista nutizia. Tandu a vecchja donna, pinserosa feci u votu intrasestessa di fallà scalza à a capedda di Santa Barbara à fà i sò prigheri pà u figliolu.
A mani, pelligrina tribulata, a donna anziana avanza, prigheri à i labri e rusariu in manu. Sei chilometri cu u pinseru solu di u figliolu e nienti altru ch'ind'una stacca un'inviloppa cù drentu un ciuffu di i capeddi di u figliolu.
Ghjunta in piazza à a esgia, gola secca, subitu, subitu, zia Ninnina s'inghjinochja e cumencia à fà u ghjiru di a capedda.
Arisera sò ghjunti in casa à zia Ninnina, amica di sempri di mamma, e cun'edda, Santa, fidanzata d'Orsantoni, u figliolu di Ninnina.
Orsantoni, s'è ingaghjatu ind'armata e sò mesi e mesi ch'eddu è à u fronti, à a fruntiera trà l'Algeria e u Maroccu, passemi...
Infini chi, arimani, Francescu, u pidoni, ha fattu sapè à Don Felì (u babbu), ch'eddu c'era statu, culà, una battaglia tremenda. Francescu, eddu, l'ha sapiuta ch'aviva purtatu u ghjornu nanzu una lettara in Bruccoli à una chi t'ha anch'edda un figliolu culà.
"Ah, salvi e benidica !", dissi zia Ninnina, quandu u maritu li purtò a trista nutizia. Tandu a vecchja donna, pinserosa feci u votu intrasestessa di fallà scalza à a capedda di Santa Barbara à fà i sò prigheri pà u figliolu.
A mani, pelligrina tribulata, a donna anziana avanza, prigheri à i labri e rusariu in manu. Sei chilometri cu u pinseru solu di u figliolu e nienti altru ch'ind'una stacca un'inviloppa cù drentu un ciuffu di i capeddi di u figliolu.
Ghjunta in piazza à a esgia, gola secca, subitu, subitu, zia Ninnina s'inghjinochja e cumencia à fà u ghjiru di a capedda.
À fassi senta u pesu di a sò croci, à di dì a sò passioni, a vecchja, cori maculatu, s'avviccina da l'edifiziu, u basgia e cumencia à liccà agna petra. A lingua rasciulata ingonfia e tira sangui*.
Zia Ninnina, labbri stracciati, bocca raspiata, aviva fattu ciò ch'edda t'aviva in capu, in cori.
Zia Ninnina, labbri stracciati, bocca raspiata, aviva fattu ciò ch'edda t'aviva in capu, in cori.
U sò votu ? Salvà u figliolu inturniendu d'una sfrisgia di sangui russiciu u sò viacruci. A sera, i sò sufferenzi si vedivani da tutti e Santa Barbara, muta, s'aviva coltu u sangui di u dulori di sta mammaredda mutala anch'edda.
Diu l'avarà intesu ?
*Spiratu da Racconti corsi, E Southwell-Colucci, Livorno, 1928.
*Spiratu da Racconti corsi, E Southwell-Colucci, Livorno, 1928.
Destinu
U filu di u sò sgardu apartu un suvitava più nudda, decisu e persu ch'eddu era à a vita.
Era dicisu à mora, ma soppra tuttu era prontu à tumbà.
U sò filu era impiutu di a morti, ch'edda fussi a soia o quidda di s'astru, poccu impurtava.
A vita era dighja sparita di sta cunfronta.
A voglia di a vindetta sbuccava da a sò menti, da a sò peddi, Da i sò lacrimi. Infrugnata ch'edda era ind'u prufondu di u sò corpu.
A morti a s'aviva spusata e a s'aviva spussidata, aghjà. Viaghjava com'à ssi ghjaccari ch'un poni stà senza morde.
Era di sangui ch'eddu t'aviva a seta.
Era di sangui ch'eddu t'aviva a seta.
Vai chi dumani...
Conch'e ministro !
L'altra sera aghju sunniatu ch'eru ind'una città. Mi pari chi Casteddu, si chjamava. Era una villa intera impiuta à donni, mezi spugliati. E cusi c'era : Albachjara, Alegranza, Biancufiori, Felicciuccia, Fiametta, Gaia, Gaiezza, Gioa, Ninia e Ritella. Chi campassioni, un vi dicu nudda.
Signora... Cannacamacca edda sunnava, di ghitarra, una musica strana.
Pò sò ghjunti i beghini beddi inguttupati : Carmella, Crussifissa, Adolorata, Macolata e Crucetta, una appressu à l'altra, filavani à a messa vesperali.
E sogu intrutu in casa.
Svighjatu ch'e eru, mi sogu pensu ch'eddu era statu un beddu mumentu di vita, di a vera*.
E sogu intrutu in casa.
Svighjatu ch'e eru, mi sogu pensu ch'eddu era statu un beddu mumentu di vita, di a vera*.
*A ringrazià à Petru Mari di RCFM, Mediterradio, 3/01/2014.
27/01/14
26/01/14
I cunsiglii d'Antontò
Antontò di l'Antisalamoni è un omu ed è bravu, stazziunnaghju cumpiitu, seriu e attenti.
M'ha dattu trè cunsiglii :
1- Strada longa un fù mai bedda,
2- Fà coccia a carri che tu t'hai,
3- Colera di a matina un dura l'istatina.
Vai e tu à capiscia ?!
M'ha dattu trè cunsiglii :
1- Strada longa un fù mai bedda,
2- Fà coccia a carri che tu t'hai,
3- Colera di a matina un dura l'istatina.
Vai e tu à capiscia ?!
Di lingua e di rustaghja si difendi u soiu
"Una rustaghja si sà quant'edda costa..." facciva cantà u Vescu d'Aghjacciu. E di fattu, costa, a sapparaghju eiu : N. m'aviva datu l'apputamenti ind'a Petra Frisgiata à u fà di u ghjornu. "Purtarè a tò rustaghja da fà a posta com'eddu si devi ".
M'arrizzu à cinqu'ori di mani. E volta e gira, da a carciara à u sulaghjolu, rustaghja, micca !
Ma induva edda sarà ? "Unu, dui e trè, o Santu Antoni, vi pregu, fettimi truvà a rustaghja..." Ma induva l'avaraghju missa ? Cerca e cerca, anh, anh... e u pinseru chi persa a rustaghja, ha vintu a lamaghja.
Pensu e ripensu e d'un colpu, mi dumandu... E vogu à veda sottu à u lettu, e di fatti, mi trovu a rustaghja sott'à a strapunta. Sara statu mamma, puvaretta, à mettala cuì, come quandu era ziteddu, à fà fughja i spiriti maligni, ohimè !
Fà chi à sei ori di mani à l'appiattu, sogu isciutu di casa, fucili in manu ben intesu, à truvà à N. chi m'aspitava e emi fattu u nostru travagliu. Pronta a posta, pru ch'eddi passessini...
A lamaghja, rimigna di stà tarra, ha da piantà, a vi dicu eiu.
Ma passati, un sò micca passati, dumani ?!
Dumani se Diu u voli, sarà diraschera, sarà !
Dumani se Diu u voli, sarà diraschera, sarà !
Sugnacciu
O chi stranu sognu, sta notti... Mi vegu un carroni verdi sgangaratu, rotti à l'arrinverciu, una massa à carcassi di farru neru, sfrascicatu, macinatu, senza sensu, à caternu, una pila di tarra giadda circundata d'arba... rossa.
Un sciaminè supraneghja stu fraceddu di a materia. Un cielu è rossu, ghjadicciu dinò. A mezu à stu scumbugliu, un omu (un suldatu ?) vistutu d'un manteddu turchinu, baretta in capu, fila à manca, suvitatu di un antru, più luntanu à dritta. Visioni di a fini, di sta povara ghjenti morta à u mondu.
Brrrrrrr, un pò d'acqua e tuttu andarà megliu... Svegliati o Sarrà !
Maurice Denis, Sucrerie de Flavy-le-Chatel
Petrarca u carbuccessu
Di siguru.
Sarratu, Tavacacciu ?... E Galileu Piracciu ???
U Sarrulincu eddu era ghjà mossu...
Sarratu, Tavacacciu ?... E Galileu Piracciu ???
U Sarrulincu eddu era ghjà mossu...
25/01/14
Fatti erba, ti magnara a capra
Stefanu di i Mori ni dici e pò ni pensa a v'aghju da spiigà.
L'altra sera, nanzu à parta ha lintatu misteriosu : "L'omu un è ne agnulu ne bestia, ma a disgrazia voli chi, à chi facci l'agnulu, bestia si fà*".
"Umbè, quista, pò, è bedda", dissi zi Palò, "e di quali saria stà cacciata?"
"Di Pascal* !" rispundò Stefanu.
"Pasquali... ? Pasquali u mezanacciu ?" Dumandò zì Ghjaseppu.
Tandu zì Palò : "Postu che nò semi à parlà di bestie, sapeti chi à chi facci l'agneddu u lupu u si magna**".
Tandu eiu : "I vostri bestialitai mi costani occhju di beccu... Aiò andetivini à dorma. Bonna notti à tutti, durmiti culi vostr'occhji".
*Pensées, Blaise Pascal.
** Quisquis ovem simulat, hunc lups ore vorat
L'altra sera, nanzu à parta ha lintatu misteriosu : "L'omu un è ne agnulu ne bestia, ma a disgrazia voli chi, à chi facci l'agnulu, bestia si fà*".
"Umbè, quista, pò, è bedda", dissi zi Palò, "e di quali saria stà cacciata?"
"Di Pascal* !" rispundò Stefanu.
"Pasquali... ? Pasquali u mezanacciu ?" Dumandò zì Ghjaseppu.
Tandu zì Palò : "Postu che nò semi à parlà di bestie, sapeti chi à chi facci l'agneddu u lupu u si magna**".
Tandu eiu : "I vostri bestialitai mi costani occhju di beccu... Aiò andetivini à dorma. Bonna notti à tutti, durmiti culi vostr'occhji".
** Quisquis ovem simulat, hunc lups ore vorat
Aristoteli u cuttulesu
È passatu, in casa, à veghja arisera, à Stefanu di i Mori.
A st'omu di mez'età gli piaci assai, ciò ch'eddi chjamani a retorica (Ghjuvanottu era andatu ind'i scoli di u seminariu in Aghjacciu. Fà chi certi volti un è micca sempri capiscitoghju e sta parodda, par un dettu, è statu eddu à daddami).
A sera semi vinuti à parlà di Don Valenti di i sò qualitai, di a sò primura di a ghjenti, e trichi e traca, semi ghjunti à parlà di Diu, di a vita, di a fede e di sti cosi cuì. Cosi serii.
Zì Ghjaseppu ha dettu ch'eddu, in Diu, ci cridiva. Zì Santu Palò ha dettu ch'eddu cridiva e à Diu e à i mazzeri...
Tandu, Stefanu aghjustò : "Eiu, à ssi cosi cuì, un ci crergu e basta ! Ni vuleti a prova ? A v'aghju da dì, fighjuletti ghja u sgiò curà chi un vi vò micca veda ridendu, sapeti parchigna ?"
"Parchi a risa abbonda ind'a bocca di i tonti ?" pruvò zì Santu Palò.
"Innò o zì Sà", disse Stefanu, "innò e v'aghju da dì, ni, parchi... Parchi a risa sbatti a paura. E senza a paura un ci pò essa a fedi. E senza a paura di u demoniu, tandu u timori di Diu un ghjova più*, quista l'ha detta à Aristoteli".
Tandu zì Ghjaseppu : "E di quali è stu Aristoteli che tu dici?"
Zì Palò : "Sarà qualchi cuttulesu, sarà..."
Tandu zì Ghjaseppu : "E di quali è stu Aristoteli che tu dici?"
Zì Palò : "Sarà qualchi cuttulesu, sarà..."
Dumenicu ha dettu, eddu : "In Cuttuli Aristoteli un ni cunnoscu eiu, ma par contu meiu pensu chi, quiddu chi nun sà rida, nun è parsona seria e basta !!!"
Eiu un aghju dettu nunda chi N. era ghjuntu in casa e chi t'avivami i nostri affari à fà.
*Umberto Eco, Il nome della rosa, Bompiani, 1980.
22/01/14
La confessione d'un corso
Chi stranna affara. Occupatu ch'e eru, vultendumini in casa, vegu un pezzu di carta* stracciata à pezzi, in tarra. Mi calu e leghju.
Stranni ma beddi paroddi, scritti in talianu, mi si pari :
Stranni ma beddi paroddi, scritti in talianu, mi si pari :
"Venne la notte; quel lugubro incerto
Ma chi sarà un calpestio ? Vai e tu à sapè... E quali sarà à aveddi scritti sti cosi cuì ?
Raggio che mi rischiarava il carcero mio
Era sparito, di luce deserto
Io mi giaceva, quando un calpestio,
Ruppe il silenzio che, vasto, funebre,
Stava compagno delle mie tenebre."
Ma chi sarà un calpestio ? Vai e tu à sapè... E quali sarà à aveddi scritti sti cosi cuì ?
*Da un "Manoscritto trovato tra i fogli d'un Monaco di Vallombrosa", (64), p19, Dalla Tipografia Fabiani, Bastia, 1838. (Truvatu nantu à Ebay).
19/01/14
Citazioni 17
"Pocca importa, à u suldatu mortu, à sapè s'eddu è cascatu in Waterloo o ind'una scaramuccia di fruntiera." R. Kipling
Erami vinti, da a soia, a cunquista. Nivicava.
Erami vinti, da a soia, a cunquista. Nivicava.
Pà a prima volta l'Acula, u capu calava,
Ghjorni nieddi ! L'Imperatori pianu, pianu, vultava,
Lacchendu ind'i sò spaddi à Moskova chi brusgiava...
O Waterloo, Waterloo, trista piana.
O Waterloo, Waterloo, trista piana.
D'apressu à V. Hugo (ma senza u sò talentu).
18/01/14
A campana
Sona a lea, pà l'animali,
Sona à marteddu, quandu c'è mali.
Sona à morturiu, nostra disgrazia.
L'Ave Maria, piena di grazia.
Canta a ciccona,
Sona e risona,
O pettirossu, pettirussoni,
Toccu à tè, o pangrussoni !
Sona à marteddu, quandu c'è mali.
Sona à morturiu, nostra disgrazia.
L'Ave Maria, piena di grazia.
Canta a ciccona,
Sona e risona,
O pettirossu, pettirussoni,
Toccu à tè, o pangrussoni !
A fotografia è di Moretti e dà à veda un campanile tradiziunali,
com'eddu ci n'era ind'i nostri paesi, tandu.
Oghji, Sant'Antoni di u porcu, 1914.
"In Sant'Antoni di mezu ghjinnaghju,
U soli ghjunghji in ogni ghjaddinaghju" (parch'eddu è bassu, bassu, u soli).
Aghju dumandatu à B. di purtà, in piazza à a esgia, a me banda di purceddi à a benidizioni di u doppu meziornu.
Tandu, B. m'ha dettu, in seriu :
"Megliu farii à staccà l'agneddu e fà u casgiu, o Sarrà !"
U soli ghjunghji in ogni ghjaddinaghju" (parch'eddu è bassu, bassu, u soli).
Aghju dumandatu à B. di purtà, in piazza à a esgia, a me banda di purceddi à a benidizioni di u doppu meziornu.
Tandu, B. m'ha dettu, in seriu :
"Megliu farii à staccà l'agneddu e fà u casgiu, o Sarrà !"
17/01/14
"Or tucchemucci la manu"
N. era in furia : "Un vedi micca, o Sarrà ! Manc'à dì, andà à cantà à st'ora, semi in guerra aparta e u sgiò Sarratu eddu si ni và par sti stretti à dì u sò amori ! Parini foli, parini. E chi femi s'eddi partini i colpi ?
Cantarani doppu : "Di lu dici ottu ghjinnaghju, quantu e mi ni possu invena, sò cascati spinserati... Omi scemi, adisperati... "
Hani à dì ch'edda era stata a sirinata di i mattarani.
Hani à dì ch'edda era stata a sirinata di i mattarani.
Infini chi, à sett'ori di sera, à squadra armata e bughju neru, erami in cinqui sottu à u balcò d'Anna-Maria di i Minghetti.
Tandu aghju attacatu, cun poccu curraghju, i primi versi di a sirinata* :
Bona sera o Signuretta,
Sò vinutu à ritruvassi,
Di lu nostru anticu amori,
Stà sera devu parlavi,
E parlà un momentu insemi.
È qualcosa di raggiunavvi !
Nudda, o chi silenziu. I lumi si sò spinti...
Aghju ripigliatu u me primu versu, sperendu ch'edda canti anch'edda:
Bona sera o Signuretta,
Sò vinutu à ritruvavvi,
Di lu nostru anticu amori,
Sta sera devu parlavi,
E parlà un momentu insemi.
È qualcosa di raggiunavi !!!
E pò d'un colpu aghju intesu una bucciaredda, i lumi si sò accesi e m'ha fattu u cuntrastu :
Nun mi chjameti "Signora",
Chi mi sentu vena menu,
Chjametimi "puvaredda,
Più bassa cà lu tarrenu",
Avà si ch'e vi cunnoscu,
V'aghju à spalmintatu à pienu.
Eiu, pinsendu dinò à i soi chi ci stavani à senta :
Sò vi chjamu Signuretta,
E vi chjamu par qualcosa,
Ci averia sempri pratesu,
Comu legitima sposa.
Versu in me nun siati ingrata,
Siati un poccu generosa.
Edda (m'ha seccu) :
O aria d'un assassinu,
Li tratti d'un traditori.
Ci n'è quattru ind'u carrughju,
Chi ci sentani discora,
Ma li mi faresti tutti,
Pur di togliami l'onori ?
Ah, u colpu era duru, ma aghju rispostu :
Di chjamami traditori,
Nun è questa la manera,
Chi lu nostru anticu amori,
Sappiati cum'eddu era,
Piuttostu ch'amani d'altri,
Facciu cinqui anni in galera,
Tand'edda amurosa e unesta ha apartu l'aletti :
Avà sì, ti sè decisu,
O Sarrà** lu me culombu,
Mettimi l'aneddu in dittu,
Ti saraghju sincera à fondu,
Sò che tu ti ni sè avvistu,
Ch'e sò spersa par stu mondu...
Par me, era à ch'eddu fussi ghjornu. Tandu anch'eiu unestu e toccu insin'à u più prufondu di a meia, a carri, cori sdruttu.
Ghjà che nò semi d'accordu,
Com'un chjoccu di campana,
Or tucchemuci la manu,
À vedaci ind'a muntagna**
Stà sera gli tagliaremi,
Li passi di la funtana.
Un sò s'edda m'ha intesu chi u babbu è ghjuntu aghju intesu la sò boci.
In quatru e tre setti, pà, pà erani sarati l'aletti.
Ha vintu l'amori, si ralegrini i fiori... Ma eiu, dumenica à a messa mi lampu, à a greca, e li toccu u mandili e cusì sara fatta.
In quatru e tre setti, pà, pà erani sarati l'aletti.
Ha vintu l'amori, si ralegrini i fiori... Ma eiu, dumenica à a messa mi lampu, à a greca, e li toccu u mandili e cusì sara fatta.
*Cumpostu da Desideriu Miodini, dettu "Murastoni". Da Cuntrastu, cantu in chjam'e risponda, tradiziunali, paroddi tratti da u discu A Cirnea, Evocation de la Corse, chants traditionnels et polyphonies, Olivi music, 2009.
**Adatu (ed acconciu à u parlà di a Gravona)
16/01/14
Mi sò decisu
Arimani semi vulsuti andà, eiu e N., à a funtana di a Frisulaccia.
Anna-Maria* c'era.
Anna-Maria* c'era.
M'aspitava ?
E mi sò decisu e a l'aghju detta.
"Sta sera vengu à favi a sirinata".
Edda un n'ha micca rispostu, ma a sò capitala è l'è cascata e a l'aghju resa in manu. L'avara fattu aposta ?
Infini chi, è subitu, subitu, mossa, zitta e muta, gera in capu.
N. era in furia, ha dettu ancu megu che nò un ci vardemi più bè, che i Fulmenti eddi sì ch'eddi sò pronti, che l'avivu corsu brutta....
T'ha a raghjò, ma par avà, n'aghju pocca a primura !
*U disegnu è di LC Canniccioni, u visu d'AM è statu piattu.
E mi sò decisu e a l'aghju detta.
"Sta sera vengu à favi a sirinata".
Edda un n'ha micca rispostu, ma a sò capitala è l'è cascata e a l'aghju resa in manu. L'avara fattu aposta ?
Infini chi, è subitu, subitu, mossa, zitta e muta, gera in capu.
N. era in furia, ha dettu ancu megu che nò un ci vardemi più bè, che i Fulmenti eddi sì ch'eddi sò pronti, che l'avivu corsu brutta....
T'ha a raghjò, ma par avà, n'aghju pocca a primura !
*U disegnu è di LC Canniccioni, u visu d'AM è statu piattu.
14/01/14
È piossu
È piossu.
Emi avutu guai à varcà u pisciala di l'Uccelulini. È passatu N. e G. Noi, eiu, P. ancu B. erami di stu cantu di u fiumi, in posta.
N'emi visti passà, ma pariva chi i Cervini si sfidessini.
Passà, hani à passà e tandu...
Dumani sarà un antru ghjornu.
Emi avutu guai à varcà u pisciala di l'Uccelulini. È passatu N. e G. Noi, eiu, P. ancu B. erami di stu cantu di u fiumi, in posta.
N'emi visti passà, ma pariva chi i Cervini si sfidessini.
Passà, hani à passà e tandu...
Dumani sarà un antru ghjornu.
13/01/14
Nivuli bianchi, neri
È ghjuntu N. accumpagnatu. Era cu B. e ci semi accupati di i nostri affari.
B. Agna tantu pueteghja e più tardi ind'a notti s'è missu à cantà :
Nivuli bianchi, nivuli neri,
Staccati da i serri,
Sò ghjunti i lagramanti,
Di u cielu prufondu, l'amanti,
Nivuli, puvaretti,
Setti appenna nati,
E dighjà sminticati !
B. Agna tantu pueteghja e più tardi ind'a notti s'è missu à cantà :
Nivuli bianchi, nivuli neri,
Staccati da i serri,
Sò ghjunti i lagramanti,
Di u cielu prufondu, l'amanti,
Nivuli, puvaretti,
Setti appenna nati,
E dighjà sminticati !
Nivuli, nivuli, puvaretti,
Nivuloni e nivuletti,
Carchi à acqui
E carchi à nivati
E carchi à nivati
Setti appenna nati,
E dighjà sminticati !
12/01/14
I conti di mamma
A l'abbrucà mi ni rientru in casa, vardendumi, e mi trovu à mamma u mè carnè in manu. ("U carnè", è cusì chi u sgiò Santiunacci chjama l'almanaccu ch'aghju compru ind'à Carulina)
Eiu :"O mà, chi fetti ?"
Edda : "Veni e veda. Aghju marcatu cuì tutti i nasciti di l'annata passata (1913). Una croci, una criatura. A prima à nascia è stata Agnulamaria, poi doppu c'è statu Tirisina e Lalola, ind'i Prandi sò nati Petru e Ghjasipolu, doppu emi avutu à Antunietta e Dumenicu, Paulu u tò figlianu e Antunietta dinò di a Perta. Di maghju nasciva Angulusantu, Miccalagnu ed Anetta. Natali d'Antoni di Petaronu, Ghjaseppu, Paulu e Maria. Fammi ghjà u contu ?"
Eiu : "...Quindici e unu ...sò sedici, o mà ! Ma parchi fetti ssi conti ?"
Mamma : "Novi masci sò nati, soppra novi, cinqui sò di i nostri."
Eiu : "Ma chi sò ssi conti, o mà ?"
Eiu :"O mà, chi fetti ?"
Edda : "Veni e veda. Aghju marcatu cuì tutti i nasciti di l'annata passata (1913). Una croci, una criatura. A prima à nascia è stata Agnulamaria, poi doppu c'è statu Tirisina e Lalola, ind'i Prandi sò nati Petru e Ghjasipolu, doppu emi avutu à Antunietta e Dumenicu, Paulu u tò figlianu e Antunietta dinò di a Perta. Di maghju nasciva Angulusantu, Miccalagnu ed Anetta. Natali d'Antoni di Petaronu, Ghjaseppu, Paulu e Maria. Fammi ghjà u contu ?"
Eiu : "...Quindici e unu ...sò sedici, o mà ! Ma parchi fetti ssi conti ?"
Mamma : "Novi masci sò nati, soppra novi, cinqui sò di i nostri."
Eiu : "Ma chi sò ssi conti, o mà ?"
U capurali Dechra Braksa
Nanzu arimani è ghjuntu in casa à Saveriu.
Saveriu (u figiolu di ziu Lavighju) è in parmissioni in paesi pà qualchi mesi. È statu fritu in pettu ind'a bataglia di Dechra Braksa.
Intrutu cinqui anni fà ind'a culuniali, ha fattu i sò classi in Tulò e pò doppu è partutu, com'eddu si dici, "à u Marocu". Ed avà è capurali ind'un regimenti d'artiglieria di muntagna. È statu più d'un mesi à u spidali militariu in Aghjacciu e si n'è cuddatu in paesi.
Chi crela u tintu, mà parò ha tinutu à dì, cu u soffiu chi l'arresta : "Vogliu anch'eiu vindicà u sangui. Aghju imparatu u sensu di i battaglii e v'aghju dà fà veda ciò che sogu e com'eddu si facci a guerra à i pirati ! Mi cunnosci, dà u dì à u fà un c'è tantu, mì, ancu megu."
Dui ghjorni doppu si n'andava ind'un sboccu di sangui, puvareddu.
A fotogafia veni da http://www.abcdelacpa.com, à ringraziaddi.
Saveriu (u figiolu di ziu Lavighju) è in parmissioni in paesi pà qualchi mesi. È statu fritu in pettu ind'a bataglia di Dechra Braksa.
Intrutu cinqui anni fà ind'a culuniali, ha fattu i sò classi in Tulò e pò doppu è partutu, com'eddu si dici, "à u Marocu". Ed avà è capurali ind'un regimenti d'artiglieria di muntagna. È statu più d'un mesi à u spidali militariu in Aghjacciu e si n'è cuddatu in paesi.
Chi crela u tintu, mà parò ha tinutu à dì, cu u soffiu chi l'arresta : "Vogliu anch'eiu vindicà u sangui. Aghju imparatu u sensu di i battaglii e v'aghju dà fà veda ciò che sogu e com'eddu si facci a guerra à i pirati ! Mi cunnosci, dà u dì à u fà un c'è tantu, mì, ancu megu."
Dui ghjorni doppu si n'andava ind'un sboccu di sangui, puvareddu.
A fotogafia veni da http://www.abcdelacpa.com, à ringraziaddi.
11/01/14
Unu à unu, ghjinaghju 1914.
Quantu sarani paisani spatriati ?
I Perdini sò partiti arimani in Tulò chi l'hani prumissu una bedda piazza à Ghjaseppu à l'arzanali. Culà c'è Petru u nostru cu i soi, Cecca e u figliolu. Taviu un ha da stà tantu à ritruvaddi. In Marseglia sarani più di quindici famigli a stassini culà. E pò ci sò tutti st'omi ghjovani à essa partiti à chi ind'armata à chi ind'i culunii. Pianu, pianu, unu à unu si ni vani. Certi volti mi dumendu parchi e certi volti mi dumandu e parchi micca. E pò c'è Santu e Berta in Parighji, i Valdini à Liò...
In paesi c'è poccu musinu ma c'è dinò poccu divizia, cunvena à didda.
E pò, d'un colpu, mi sò vinuti in menti ssi pocchi versi :
Di la tò biddezza o Anna*,
Vogliu fà lu paragonu :
Ti pregu sera e mattina,
La me stedda mattutina
Le me nuttati à sogni
Fatta tutta à carri fina,
E par fà lu tò disegnu,
Pari chi il cielu supranu,
Ci abbia postu la sò manu.
(*Un aghju dettu nudda, ma si chjama Anna-Maria ed è a figliola di Ghjuvan-Simoni e Mattalena di i Minghetti, e ci cunnuscimi da ziteddi. Avà è detta.)
I Perdini sò partiti arimani in Tulò chi l'hani prumissu una bedda piazza à Ghjaseppu à l'arzanali. Culà c'è Petru u nostru cu i soi, Cecca e u figliolu. Taviu un ha da stà tantu à ritruvaddi. In Marseglia sarani più di quindici famigli a stassini culà. E pò ci sò tutti st'omi ghjovani à essa partiti à chi ind'armata à chi ind'i culunii. Pianu, pianu, unu à unu si ni vani. Certi volti mi dumendu parchi e certi volti mi dumandu e parchi micca. E pò c'è Santu e Berta in Parighji, i Valdini à Liò...
In paesi c'è poccu musinu ma c'è dinò poccu divizia, cunvena à didda.
E pò, d'un colpu, mi sò vinuti in menti ssi pocchi versi :
Di la tò biddezza o Anna*,
Vogliu fà lu paragonu :
Ti pregu sera e mattina,
La me stedda mattutina
Le me nuttati à sogni
Fatta tutta à carri fina,
E par fà lu tò disegnu,
Pari chi il cielu supranu,
Ci abbia postu la sò manu.
(*Un aghju dettu nudda, ma si chjama Anna-Maria ed è a figliola di Ghjuvan-Simoni e Mattalena di i Minghetti, e ci cunnuscimi da ziteddi. Avà è detta.)
10/01/14
Labbrifraula
Infini chi, oghji aghju possutu sorta, mezu cà mezu.
N. m'ha fattu a spia, u me frateddu accantu.
Semi cuddati insemi par l'accurtatoghju di A Perta Vecchja à veda à u me cuccinu G. ch'aviva da fà vena una cascia piena à fucili da Pisa. Ma G. un c'era, un era ancora ghjuntu.
E pò ci semi trovi, eiu e N., versu i deci ori di mani à a funtana di a Frisulaccia. Ed è culà chi l'aghju vista :
Di a bocca, vi possu dì ni,
Pariva à fraula matura.
Rossi sò i sò maschetti,
Fili d'oru i sò capeddi,
Una parfetta statura,
Un'agnula di seta,
Dolci fior' cintu di steddi.
U visu è d'agnula, strintu ind'u sò mandili biancu ricamatu di qualchi fiuretti celesti.
Di i soi, l'occhji, un vi possu dì nudda, chi mi mancani i parroddi.
Un ora doppu eru sarratu in casa ancu me frateddu, N., G., P. e S., à fà i nostri priparazioni, atti à i posti.
"È bedda e ancu più cà bedda, è ... stupenti" (Baudelaire).
N. m'ha fattu a spia, u me frateddu accantu.
Semi cuddati insemi par l'accurtatoghju di A Perta Vecchja à veda à u me cuccinu G. ch'aviva da fà vena una cascia piena à fucili da Pisa. Ma G. un c'era, un era ancora ghjuntu.
E pò ci semi trovi, eiu e N., versu i deci ori di mani à a funtana di a Frisulaccia. Ed è culà chi l'aghju vista :
Di a bocca, vi possu dì ni,
Pariva à fraula matura.
Rossi sò i sò maschetti,
Fili d'oru i sò capeddi,
Una parfetta statura,
Un'agnula di seta,
Dolci fior' cintu di steddi.
U visu è d'agnula, strintu ind'u sò mandili biancu ricamatu di qualchi fiuretti celesti.
Di i soi, l'occhji, un vi possu dì nudda, chi mi mancani i parroddi.
Un ora doppu eru sarratu in casa ancu me frateddu, N., G., P. e S., à fà i nostri priparazioni, atti à i posti.
"È bedda e ancu più cà bedda, è ... stupenti" (Baudelaire).
05/01/14
Vindichera 2
E passatu stà mani, in casa, u duttori Barcuccia.
Ha dettu chi a piaga migliurava ma ch'eddu ci vuliva dinò a parsegua l'impiastri fatti cu a radica di a nucca e i casci di a malva.
Un mi piacci tantu à mè st'omu chjuccu e seccu cu a sò barba zifarina e a sò manera di dì, chi agna volta ch'eddu l'apri ti si pari ch'eddu t'ha da dà un ordini. Chi vuleti : ghjenti avvezza à u puteri.
Ch'avarà vulsutu dì quand'eddu ha dettu, prima di parta : "Natu u fiatu, natu u fattu"?
Tandu eiu, aghju rispostu, senza tottu ne mottu : "E à chi nasci, pasci*".
*Si dici in talianu : "La tramontana dura 3 giorni, il primo nasce, il secondo pasce (soffia), e il terzo muore".
Ha dettu chi a piaga migliurava ma ch'eddu ci vuliva dinò a parsegua l'impiastri fatti cu a radica di a nucca e i casci di a malva.
Un mi piacci tantu à mè st'omu chjuccu e seccu cu a sò barba zifarina e a sò manera di dì, chi agna volta ch'eddu l'apri ti si pari ch'eddu t'ha da dà un ordini. Chi vuleti : ghjenti avvezza à u puteri.
Ch'avarà vulsutu dì quand'eddu ha dettu, prima di parta : "Natu u fiatu, natu u fattu"?
Tandu eiu, aghju rispostu, senza tottu ne mottu : "E à chi nasci, pasci*".
*Si dici in talianu : "La tramontana dura 3 giorni, il primo nasce, il secondo pasce (soffia), e il terzo muore".
04/01/14
I souvenirs di l'armaghju
Arimani, u sgiò Santiunacci m'ha fattu studià una puesia francesa, strana. A v'aghju detta : vogu à a scola dipoi un annu e mezu ed avà mi sbrogliu un poccu in francesi, megliu in talianu chi s'assumiglia à u corsu.
A puesia fà parlà un armaghju e si chjama : "J’ai plus de souvenirs que si j’avais mille ans*".
Dici à poccu pressu :
Un armaghju maiò -impiiutu à cartacci
À puesii, canti d'amori, canzunetti e prucessi
Capeddi inguttupati, pisanti, ind'i libri di i conti-
Piatta poccu sicreti, rispettu à lu me tintu ciarbeddu.
È una piramida, una fossa tamanta,
Chi teni ind'u sò senu più morti chi l'arca ni pò tena,
E chi mi pari à mè un cimiteriu da a luna udiata,
Induva com'à rimorsi, s'alonga, s'alonga u versu trascinatu
À sempri casticà i mè morti più cari.
Mi pari ancu à essa stanzinu pienu à passati fiori,
À mezu, un rumenzu d'affari trapassati
Induv'e palidi pitturi e piangenti pittori
Soli, sentani u fumu di qualchi ampulina di parfumu stappata.
Doppu continueghja :
Cusì longhi ch'eddi sò ssi ghjurnatoni scianchi...
Quand sous les lourds flocons des neigeuses années...
La noia, fruttu di la trista incuriosità,
Piglia i prupurzioni di l'immortalità...
Désormais tu n'es plus, ô matière vivante !
Qu'un granit entouré d'une vague épouvante,
Assoupi dans le fond d'un Saharah brumeux ;
Un vieux sphinx ignoré du monde insoucieux,
Sminticatu nant'a carta, et dont l'humeur farouche
Nun canta cà i raghji du soleil qui se couche.
È di Charles Baudelaire, Les fleurs du mal, Spleen (76). È beddu sta puesia, pari tuttu un lamentu, Ci ha da vulè ch'e l'impargu, e pò tenalu à menti.
*Ricordi n'aghju altri e più che se avissi avutu middi anni !
*Ricordi n'aghju altri e più che se avissi avutu middi anni !
Inscription à :
Articles (Atom)