.

.
Paisani in anda pà a fiera di u Niolu. LC Canniccioni v 1910

16/03/16

Capitanu k (1)

E Linard cuntava i soi, e mi facciva pinsà à stu cantu anticu, vinutu d'un sogu induva :

Amori, lu me amori,
Culteddu à lama doppia
M'hai tuccatu lu cori,
Punghjaraghju u toiu.

Cù un fucili d'argentu,
A luna spingnaraghju,
In muntagna, insin'à li nevi,
Eiu scapparaghju,
Di branu, a petra truvaraghju,
Duve chi si riposa la sarpa,
Tu, tu sei culteddu à lama doppia.*

* L Gaulis, capitaine karagheuz, p14, Coopérative Rencontre, Lausanne, sd, v 1960.

14/03/16

Oru

Quiddu ghjornu piuviva à paghjulati, stavami, sott'à i bombi à l'agrottu d'una tipparedda di tarra e di scoglii calcinosi.
Ch'avaraghju avutu à pinsà, eiu, à Zi Castagnuloni e à i sò struffuletti, quandu eddu, mi diciva -eru ziteddu, eru -" O Sarrà, sè tu chi hai missu u foccu à a funtana !?" (Senza mancu capiscia u rimprovaru !)
E quidda di i chjavi ? 
"In quantu à tè quali saria u più riccu d'unu chi teni parrechji chjavi à quiddu chi un ni ha cà una ? Refleti, refleti bè u me ziteddu !"
Eiu : "Quiddu chi n'ha parrechji ?"
Zi Castagnuloni : "È parchigna ?"
Eiu, fieru : "Parchi quiddu chi teni massi chjavi t'ha parrechji porti ad apra !"
Tandu eddu : "Sbagliu maiò u me ziteddu, sbagliu maiori !"
Eiu : " E parchì, o zì, e parchi ?"
Zi Castagnuloni : "A chjavi di l'oru, u me ziteddu, a chjavi di l'oru !!! Chi si sà chi a chjavi di l'oru, sola, apra tutti i porti !"

13/03/16

Lumi

...
U Portaluci ci aviva spintu u lumi !

Ciarrigliulu

Scumbugliu ! Timpesta di bombi, tuttu a ghjurnata ! A tarra rivultata, firita stava muta. Noi, com'à u granu ind'u ciarrigliulu, ci rivultavami ! Mughji...

Sborgna

Postu ch'un n'aviami micca durmitu a notti nanzu, sta sera, di vinu ci semi imbriaccati ! E pò, emi durmiti, pò, oh, ch'erami vultati à l'arriera !

12/03/16

Caffè

Ind'a nuttata, un n'avivami appicciati l'occhji, mì !
À cinqui ori, Damien, un di i suldati mei (natu à u bughju), di pocca vaglia, ci purtò una gamella piena à caffè, e cum'à sempri, a si pigliava cumoda. 
Pinsavu : 
"Pianu, pianu o Damià, 
Asgiu da mani, furia da sera, 
Un fà à a lestra ch'è infamità !" Ch'avivu da dì ni ? 

Par rivena nant'à u "Caffè", pinseti, "caffè" veni à dì un pò d'acqua calda niruccia mischiata di sciccorè cum'eddi a chjamani... accumudata di carboni, bruma abbrustulita, sì ! E, si sintiva chi ci arristava in bocca ssi pizzateddi duri e sbrisgiulevuli trà i denti e a lingua, trà a lingua ed i denti, parò ci riscaldava.




11/03/16

36/13 (1)

Ch'avarà vulsutu dì à Linard mezu mortu mezu vivu, cù li sò "maladresses di lu 36, Paris XIIIème" ? Smanciulatu, Linard, quissa pò un era.
Tandu eiu : "Linard dis moi, l'autre jour, avant de mourir, tu as parlé de tes maladresses. Tu parlais de quoi ?"
Tandu eddu : "C'est une longue histoire Sarratu, une longue histoire... et puis, je suis vivant !..." pinserosu, s'è chjusu in u sò silenziu.


08/03/16

Lucifernu

U tempu à trascinera, sgraniddava l'ori, una à una, una appressu à l'altra : chjoccu ! chjaccà ! chjoccu, chjaccà, chjoccu, chjaccà...
U sgottu di l'acqua minuta picchjava in tarra, partatoghju meccanicu, à mintulà a penitenza nostra. Erami ghjunti, ind'u Paradisu di l'infernu. 
Dorma, un durmaremi micca, a fatica turrava stupori, i stivali s'infundivani in quidd'acqua infussata da mesi e da mesi. 
"Sta notti ci prumittiva sonnu senza sogni, sonnu senza lumi, sonnu senza luciori.
L'acqua sempri, l'inguernu sempri, l'ombra sempri."*


Disegnu di Léo Michel


Da veda : dessins1418.fr, à ringraziaddi 
*da l'Argonaute.

06/03/16

36 boulevard Arago

Linard era statu altru cà scuzzulatu, un tiniva mancu arritu. Tandu l'aghju pigliatu in bracciu e purtatu più indà à l'aritrosu. Pariva tuttu ch'eddu aviva da renda u sò ultimu soffiu ! Era stessu nant'à una tola, m'ha pigliatu a manu e pò m'ha dettu : "Sarratu, si je meurs, promets moi de passer à Paris XIII ème voir les miens. (Prumettu). Dis leur que je suis mort en pensant à eux. Dis à ma femme, dis à ma femme que, que malgré mes maladresses... boulevard Arago, 36, Paris XIII ème."
E s'addurmintedi abbagliulatu da u sonnu.
A sogu chi, u lindumani, era sempri cù noscu, u banditu.


L Loir, Evening in Paris, 1906

Andà à sciera

In cor' di notti (eru di sintinedda, à didda franca m'eru addurmintatu), u rombu di i cannoni di campagna bosci si missi à scuppittà. Fui scurratu e subitu ci fecci baddà tutti nant'à a ziglia calda.
I bombi schizzavani un focu murtali.
Ziiiiu, bum ! Ziiiiiiu, bum e babum !!! Senza cessà.

A puzza di murtizzu s'era impiutu ssi locchi.
A scossa lampedi à Venet in pianu, cuì, vicinu à mè. Un spisciuleddu di sangui à a gola u biuttava in poccu tempu e u sò sangui u s'aviva bittu lu tarrenu. 

Ziiiiu, bum !!! D'un colpu un ciottulu di cianga s'era magnatu u pentoni vicinu.

Linard scralatu, ciarbeddu sbamganiatu era statu presu da u tarrori. U rimori l'aviva missu a sciagura à l'ossi. Sciacchitava di denti, inciampa, piglia è inghjotta u sò scicconi. Parti à rida.
Una risa narbusina, di quidda chi vi piglia quandu l'Omu è persu e si ne ridi d'eddu stessu e ch'eddu si n'infutti di a morti, di a cianga, di i fossi e di u putricheghju. "Ghjustu com'e quandu si stà à senta una baddata di Bach."*

*Quista, l'ha scrittu Cioran


Disegnu G. Scott

À la Renommée des Escargots (6)

A l'amicu Punteleccincu

Ma chi t'avaraghju avutu a sera, rinchjusu in quiddi barracami à pinsà à Loretta, à i sò occhji, à i sò denti, e à quidda carta fiuridora dicorata e giaddiccia. 

A pena di c... mi dava a pena in capu. 
L'asciu aspru di l'amori mal fattu, mischiatu di purfumi pisanti mi tramanava. À stu puntu, eru prontu à fammi tumbà par vultamine à perdami in quiddi linzoli trosci à sudori purcinu, d'abandoni sfrinati, d'intisti infiniti, d'omi passati innanzu, u mei à buleghju.

Loretta, Loretta,
Che tù sighi laudata,
Una volta l'affari fatta.
Loretta, Loretta,
Che tù sighi maladetta,
Una volta pagata.


Pinsavu di mè stessu : "Uhh, che t'un ti sappii tù cunnoscia !"
Va, chi mi cunniscivu, mi cunnisciva. A Guerra era stata, una stonda, luntana.

U picchju sfacciatu biancu e cristatu mi fighjulava, iè, mi fighjulava : "
Ah!  Je veux vivre, dans ce rêve qui m'enivre; ce jour encore, douce flamme, je te garde dans mon âme..."*



*Romeo et Juliette Ch Gounot.

04/03/16

Tribbiera

Tribbiavami l'aghja di i disgrazii.

Pianeta

O tamanta brama di taglià a funa ch'e t'avivu.
"Dieu a déserté le champ de bataille !" Ha dettu Linard murtificatu.
"Déserter" era lintata a parodda.
Disertà, e pò doppu ? 
In quantu à mè, Diu un c'era par nudda in sta guerra, l'omi, quiddi chi ci guvernani, sì. È cusì chi pinsavu eiu.
A sera, è passatu preti Autremont, ha dettu u rusariu, l'aghju aiutatu. Inghjinnuchjatu, aghju toccu a pianeta, in cummunioni, da intraceda à favori di noi altri. À sapè...





02/03/16

Un ti ne fà !

"Sò d'una storia finita
D'un amori à scurdà
A truvami una vita.
Sè d'una rumpitura
D'una pena à purtà
D'un avè più primura.

Un ti ne fà,
U soli prestu ha da vultà,
Un ti ne fà..."*

Eccetera...
(Saxo)

*J Menconi, Un ti ne fà (Ricordu)

29/02/16

Nsissim (4)

Bambacinu : Bibya, Bibya Nzayu-Potutu*, è cusì ch'eddu si chjamava l'omu neru, mortu, cadutu davant'à mè (l'aghju sapiutu doppu chi mi sogu truvatu di guardia a sera cù unipochi di tiragliori bambucchiti e abbambanati, com'à tutti noi...). 
U tintu, pregu par eddu, pregu ancu par noi... 
Erami divintati prumessi di a morti o alora era a morti nostra prumessa.

Pascale-Marthine Tyaou, Le flâneur de Montreuil, ditagliu
(Paris, Musée de l'homme)


*da veda, L'antroponymie chez les Bapunu du sud Gabon, J.T Kwenzi-Mikala

Nsissim (3)

À te l'omu neru, mortu, cadutu davant'à mè :
"E, quandu tutti ssi disgraziati di Bekôn(1), hani varcatu par un pezzu, par un beddu pezzu, Nzame i piglia e i si sarri ind'Ototolane, un lucacciu dannificu induva si vedi miserii, miserii e miserii...
Si sà, i bravi, eddi quandu sò morti, eddi, si ni voltani in paesi, sò cuntenti di l'omi, di u cunfortu e di l'abbadatera chi empiani i sò cori di felicità.
Si ni voltani di notti vicinu à quiddi ch'hani cunnisciti ed amati, fendu baddà davant'à i sò occhji, sogni piacevuli, l'insegnani com'eddu si facci à campà, à vincia massi richezza, à tena i sò donni fideli, (steti à senta, voi altri, culà, à a porta), à fà massi ziteddi, à tumbà à l'ingrossu à a caccia. 
L'ultimu alifanti ch'aghju tombu, eiu, è cusì, o amichi, ch'aghju sappiutu ch'eddu aviva da passà."*

(1) finzioni, ind'i miti Fanghi d'Africa (Gaboni)

*da Blaise Cendars, Anthologie Nègre, Légendes cosmogoniques, Éditions de la Sirène, Paris 1921

26/02/16

Nsissim (2)

Sempri par tè, l'omu neru cadutu davant'à mè :

Avò ne awu, awu ne avò,
Mayi dhu melò,
Avò ne awu, awu ne avò,
Misurk, o nanò.*

U frettu e a morti, a morti e u frettu,
Vogliu chjuda l'arrecchja
U frettu e a morti, a morti e u frettu,
Miserii, o mà.


 
(C) Paul Castelnau, musée A. Kahn


*da Blaise Cendars, Anthologie Nègre, Légendes cosmogoniques, Éditions de la Sirène, Paris 1921

24/02/16

Nsissim (1)

Una mansa d'omi muriva. 
In prima ligna erani sempri i battaglioni culuniali à lampassi à l'attaccu, noi appressu.
À tè, l'omu neru cadutu davant'à mè:

"Nsissim, è ciò chi produci l'ombra. L'ombra e Nsissim sò una cosa stessa.
È Nsissim chi à Gnul facci campà. 
È Nsissim chi, di notti gira quandu si dormi. Mortu l'omu è Nsissim chi si ni và, ma nun mori à Nsissim, nun mori. 
Sapeti a sò dumora, fin'tantu ch'edda stà ind'u sò Gnul ? Stà ind'occhju. Isiè, è ind'occhju ch'edda stà. È stu punticeddu chi lucica e chi sì vedi à mezu à l'occhju, quissu è Nsissim.
 
A stedda sopra,
U foccu sottu,
U carboni nantu à a ziglia,
L'anima ind'occhju,
Nuvuli, fumi e morti."*


*da Blaise Cendars, Anthologie Nègre, Légendes cosmogoniques, Éditions de la Sirène, Paris 1921

21/02/16

Buscidò

"O quantu eddu pesa di u suldatu, u duveru. A sò morti parò è lighjera quantu è a piuma." Culuneddu Uscichì 1942. (S'eddu l'ha detta.)

L'ultimu

Erami à l'ultimu di stu mondu.
I cannoni, l'omi, l'animali anch'eddi ughjulavani da a pena. I brami di a Ladra Paladina avivani da essa esauditi. Un sudori ghjilatu infasciulava ss'armati. 
Sintivami l'ucchjata di a morti. O par forza o par amori, a tarra chjamava u sangui, u sangui chjamava a tarra. Pudivani sguttà i cori chi n'erami ghjunti à i farri brutti...

17/02/16

Parsona

U ghjornu erami insemi cù unipochi d'amichi, accolti in un abrì, un cagnà*.
Fora ? 
Fora ? 
Fora, era fora !
Chi v'aghju da cuntà ?!

C'era à Thibault Quelvet, à Lolo Chovet trem'indui Burguglioni, cu Maè l'Avignunincu (Linard, eddu, era sempri in via. Mancava, ma facciva ciò ch'eddu t'aviva da fà. Facciva a stafetta (era coureur, cum'eddi diciani) : sciviva ciò chi l'era dittatu, pò purtava u dispacciu, pò scriviva a risposta e pò facciva u codda e fala.
Maè, eddu, aviva presu u sò gradu d'aghjutenti ed era destinatu à parta, ind'i ligni più inghjò, sapori ! 

Corci à noi. 
Li fighjulava e mi dumandava di ciò che nò erami divintati ? À chi n'erami ? Induva che noi erani ? L'inglesi, chi stavani cu noscu, chjamavani sti locchi l'Ucanny Valley** !? (Era u nomi di una vaddi di lacrimi, u nomi viniva à dì a "Vaddi Strana", s'aghju capitu bè.) 
Un erami nudda cà personae***, animi persi, ghjucattuli di nienti destinati agnunu à un viaghju scunnisciutu, partuti par parta : 
"I veri viaghjiatori partini par parta e basta, cori à buscichi legeri, senza scartassi da u sò destinu e senza mancu sapè parchi, dicini sempri: Aiò ! A sò brama, à quissi, à i nuvuli s'assumiglia."****


Da veda : 
*crid1418
**Exister comme personne, Le Journal.cnrs.fr, 09.02.2016, par Marie Gaille,
*** Persona, Musée Branly, 02/2016
****Charles Baudelaire, Voyage

16/02/16

Dicivani

Dicivani chi l'orsu famitu nun badda. Noi altri, sacchi biotti, baddavami listessu. Un n'erami più orsi ma stavami famiti.

13/02/16

Amori

E pò c'era stu varmazzu chi agnitantu mi pigliava, agnitantu, u ciarbeddu, (briacchina di bumbardamenti, tichjezza di ssi lucacci, puzza di morti, mancanza di ciò chi schiariscia*, com'eddu diciva u pueta, un la sò ?). 
E, postu che tù cerchi à capiscia ciò che tù nun pò più oramai capiscia, postu che tù, oramai, nun parli più, oramai, a lingua mea, a ti diciaraghju cù tarmini mei, paisani e paisanoni : ti vogliu bè, ti tengu. Vultetivini, cusì sia e pò basta !

*"Il manque ce qui éclaire." (Cf. post 26/01/16)

Zaz, eclectisimu

Rappelle moi le jour et l'année...

12 di Farraghju 1916 ?

12/02/16

Sacchittinu

O, ciò chi m'è risciutu oghji !
Mamma m'ha mandatu un colì, (un sacchittinu) cù a sò bedda funicedda rossa : dui pugni di fasgiolu, fasgiolu Gascò, appena da fammi un piattu da sparta in trè o quattru, massimu cinqui o sei ! Tandu, aghju avutu, eiu, a primura di ciò ch'eddi t'avivani à magnà, Culà ?
Ind'i i me tempi, Santu Spiritu postu com'eddu sì devi, saria statu un saccu da fà magnà una cumpania intera, tuttu u boyau, ch'eddi m'avariani mandatu !
Tuccara, a disgrazia, u paesi ? 
Sicchina marzulina ? Ventu fasgiulaghju, varmiccheghju ? Mancarani i bracci, sì !?
Và, ch'un dicciarani nudda.
Andeti voi à sapè...

Ma a me primura maiò era di sapè ciò chi n'era d'eddi, tramindui ?

Altari

Ci voli à nasci par pasci ! È cusì ch'eddu dici u pruverbiu.

Da sta straggi di sangui nasciva a sinfonia d'un mondu nuveddu : "Il n’y a pas un instant de la durée où l’être vivant ne soit dévoré par un autre (...) La terre entière, continuellement imbibée de sang, n’est qu’un autel immense où tout ce qui vit doit être immolé sans fin, sans mesure, sans relâche, jusqu’à la consommation des choses, jusqu’à l’extinction du mal, jusqu’à la mort de la mort. (…) la guerre est divine (...) c'est une loi du monde."*

Di fatti a Guerra, nata e ingorda, à l'altari s'inchjinava : pasciva !
Era a legi, era.
Signori, crergu, cacciettimi aghjà i dubiti mei.


*J de Maistre, Les soirées...

10/02/16

Farraghju 1916

Farraghju, nun faraghju.

Sunà l'eccetera...

...
E baddà :
Baddu, baddi, badda, baddemi, baddetti, baddini.
Baddaremi, baddareti... ecc...
Badessini... ecc !


H. Schedl, Buch der Chroniken & Geschichten.
Nuremberg 1493.


07/02/16

Persu

Certi volti mi pariva di cumbatta una battaglia ghjà persa...

06/02/16

Fantasy...

E se vulessi a guerra, a tarra ?
A tarra un era più tarra.
A tarra era sterpiccia : razzicata, rastucciata, rumicata, brusgiata, stirpata, avvilinata, stracciata, prufanata, spaccata. 
A tarra furzata, era turrata petra, calcina, tufu, pulvariccia. 
A tarra un era più, a tarra pingniva miseria.
A tarra un era più.
I bombi, fussini eddi putenti e ultraputenti, un si la pudivani imprignà. 

Tarra, ventu & foccu :"Take a ride in the sky", e sigura !



31/01/16

Guermania

Avaraghju capitu ciò chi a guerra pudiva essa ?
A guerra era quantu ad apra una porta e fighjulà in una stanza scura : un sì pò mai sapè ciò chi s'ha da passà.


26/01/16

Un amori sinceru

Chi talentu stu Guillaume, pusseda l'arti veru !
In pocchi paroddi, avvicinava i cosi, ingutuppa a stonda, acconcia u sintitu.
Ci vuliva à fadda, e ci vuliva à truvaddi, mì ! 
Dissi : "Dans ce grand vide de mon âme il manque un soleil, il manque ce qui éclaire..."*doppu sunniava, l'aghju vistu cusì. 
In corsu : "Ind'u biotu tamantu di l'anima mea ci manca un suleoni, manca ciò chi schiariscia..." Paroddi chi parivani "doti di a natura" cume dicivani i vecchji. 
Ripiglia e pò s'infiara : "Une force part de nous qui est un feu solide qui nous soude"*. "Parti da noi una forza chi è un foccu sodu, eccu ciò chi ci lega."
E pò cuncluda : "Existes-tu mon amour ?"*
È cusì ch'eddu parlava !

*L'abri-caverne, Calligrammes, Guillaume Apollinaire.

24/01/16

Passioni

Oghji 24 di ghjinnaghju 1916,

Oghji, toni ma micca acqua. 
I bumbardamenti intrunavani l'aria. 
A tarra trimava ad agnu colpu : 
bà, bà, ban !
U piombu durghjulava u celi.
A turmenta ci pudiva ammantà di dolu.
Pariva, quiddu ghjornu, chi a guerra s'era missa i sò più beddi pompi.
Pudivani baddà i morti.


Cristo yacente, Gregorio Fernández, v 1600

23/01/16

Un souvenir oublié et vivant

A sera un n'avivami nudda à fà. Linard era statu mandatu à l'internu à purtà qualchi dispacciu à u cumandamentu.
Mi ritruvedi solu cù Guillaume. Insemi emi discorsu di tuttu, di a guerra, di u valori di a paci ch'eddu ci vularà à fà un di sti ghjorni cù quiddi chi ci faccivani perda amichi, saluta e ghjuventù.
Guillaume sappiva u talianu (era natu culà). Spartedimi in una spezia di lingua mischiata di corsu, talianu è francesu.
Mi parledi di u sò grand'amori par una certa Lou, cuntessina Burghignona maliciosa e infida (?).
Mi dissi di sò occhji "grands et beaux yeux". Mi dissi dinò : "ils m'avaient tant troublé que je m'en étais allé aussi tôt que possible afin d'éviter le vertige qu'ils me donnaient.
E par compia m'ha dettu ch'edda era divintata, par eddu, "un souvenir oubliè et vivant (sic) et que j'aime encore par dessus tout."
Mi piacivani st'ori persi impiuti d'umanu à mezu à un tarrenu divastatu impiutu d'un ussariu di carri maccinati, agna tantu di mughji aduluriti di suldati, cumpagni persi ghjunti à i Porti di l'Infernu.

Ô cannoni

Sai, di lu tò tupezzu, u fiocu di capeddi neri è a furtuna mea 
U me pinsà ti richjappa e pò crocia u toiu
Tò pettu è u solu obus chi piacci sempri à mè 
Tò ricordu è lanterna chi ci ghjova à spuntà a notti
Videndu a groppa larga di u cavaddu meiu, à li tò iglii toi, pinsatu aghju eiu
Eccu i fantassini chi si ni voltani à l'internu, lighjendusi un ghjurnali
U ghjaccaru di u brancardieru volta cù la sò pipa in bocca
U ciocciu ali rossi, sara i sò occhji spinti, bocca di ghjattucciu e zampi di u ghjattu 
Un tuppanchjinu verdi corri à mezu à u murzu 
Ind'a paghjola di u campamentu, u risu è brusgiatu
Veni à dì ch'eddu ci voli à fà casu à una mansa di cosi
U portabocci mughja
Alungheti u tiru
Alungheti u tiru amori di li vostri battarii 
Bilancia di i battarii, pisivi cimbali
Chi movini l'agnuleddi innamurati scemi 
Fendu onori à lu Diu di l'Armati
Arburu sbrumatu nantu à una teppa
Rumori di i trattori chi si ni coddani ind'a vadda
Ô vecchju mondu di u dicianovesimu seculu pienu à fumaroli cusi beddi e puri
Virilità di stu seculu induva nò stemi

Ô cannoni 
Spampigliulanti cartucci di l'obus di 75
Scampanizeti cù pietà

Da Guillaume Appolinaire, Fusée 

"La nuque è u tupezzu"

A sera che vi dicu, erami cù Linard e Guillaume. Guigliemu, à a moda corsa, u chjamava cusigna, era pueta e suldatu. Suldatu ben'intesu. Era di l'amichi di Linard. 

Mi n'invengu, Guillaume ha attacatu :

"La boucle des cheveux clairs de ta nuque était mon seul trésor,
Ma pensée te rejoint et la tienne la croise..." 

Tandu Guigliemu arrabiatu : "(Non, non, je n'y suis pas encore. À retravailler : "La boucle des cheveux sombres..." Non, je n'y suis toujours pas !!! "La boucle des cheveux noirs de ta nuque est mon seul trésor." Presque...").
A sera, ha duratu l'affari, ci campetimi. Certi volti, ùn voli à dì. 
Era: stuppu, criò, carta e pò carta stracciata…

Ah, una cosa à dinò : "La nuque" è "u tupezzu" è cusì chi a musa soia, dici. 

19/01/16

Ossessioni

Ô Signori, agnuli divini, vi pregu cacciatemi, ghjà, sta fiura chi mì veni e mi riveni e pò mi si volta à dinò...
Ma di quali sarà stu visu, (stu "maravisu", pinsavu eiu)?
Sarà statu quiddu di Santa Maria-Mattalena o quiddu d'una bedda tudesca ? Quiddu di Lorette ? Quiddu d'un'antra ?
Pariva tuttu ch'edda mì baddessi davanti i mani appaghjatti, chi sò di a prighera, u segnu.
A sò anima in fiancu à mè in quidda tranchée nera, infusa mi facciva cumpania, mi cuttrava u sangui.
Ô tu, finzioni viva, salutu di lu me cori uccisu, avà, laccami in Paci, ti pregu, ti tengu cara : hai vintu. È ciò che tu vulivi senta ?
U ghjornu m'eru imbriaccatu di tè, a sogu.
Nò, chi u tempu nun si sguiddisci. U tempu, sangui, strigni.

 Gregor Erhart, Musée du Louvre

17/01/16

Ce 17 février 1916

Ce 17 février 1916,

Bien chères vous deux,

J'ai reçu votre lettre partie du 10, hier au soir.
Ici, il fait toujours un temps humide mais je ne crains rien de plus que la boue et le froid. Heureusement notre équipement nous protège.
Les conditions sont bien meilleures qu'avant. On ne couche plus par terre et on dispose d'isolateurs et de lits de grillage. Ce n'est pas très doux mais on ne sent toujours pas l'humidité.
C'est un grand perfectionnement.
Depuis 7 mois, c'est à peine si les gens peuvent reconnaître ces forêts qui sont maintenant de petites villes avec son chemin de fer, ses usines, ses scieries... Il y a même des femmes à travailler !
Je vous écris ces lignes d'une baraque en bois donnant sur ce que l'on appelle entre de nous "l'avenue de la Grande Armée".
Quand vous m'envoyez des colis mettez ce que vous pouvez et des conserves pouvant se réchauffer si vous en trouvez au village chez Carolinu. J'ai un petit réchaud.
Je termine en vous souhaitant bien le bonjour à tous et en vous embrassant à toutes deux. 
À l'occasion de votre prochaine lettre vous me donnerez l'adresse de Jérôme, je prouverais de lui envoyer deux mots.
Votre Sarratu qui pense bien à vous.

Sf

 

Mon cher fils

I Petri Rossi, le 10 janvier 1916

Mon cher fils,

Pas de lettre de toi aujourd'hui, j'espère que tu as reçu le petit colis que ta sœur a préparé pour toi.
Aujourd'hui nous avons reçu une lettre de ton frère qui poursuit son instruction à Marseille. Nous recevons ses lettres plus régulièrement que les tiennes. Il est vrai que vous n'êtes pas dans la même situation.
J'espère que ta période de repos t'a été bénéfique et que tu fais bien attention à ne pas prendre froid.
J'ai encore espoir que tu resteras, ces temps-ci, à l'abri. C'est ma prière perpétuelle.

Nous t'embrassons bien fort.

Ta sœur et ta mère 

DB

13/01/16

"Maravisu"

Sunniavu ancu eiu e, com'à l'acqua...
Ma d'induva mi sarani vinutu ssi paroddi e stu visu marianu ?
E da chi ? A cunvincia la ? Mi capisciarà à u mancu ? Fighjulà, un mì fighjulava, quissa a sogu.
M'infribbavu...

Lacrime secrete ne tengu un marone
Frà e porte chjose di l'intimu andà
Chi s'infrebba in mè, è chi omu sà
Lacrime d'amore ne aghju una storia*




*I Muvrini, 2002

12/01/16

Tumberi

"Un si facci festa à l'omu cà a sò morti." Un è cusi chi u pruverbiu dici ? 
A sera ch'e vidicu ni sarà falati 5 di i nostri : un obus : dui morti; un tiru à mitraglia : trè. L'infirmieri circavani à passà trà cianga (un mesi è più ch'eddu piuviva), legnu, vivi, feriti chi bucciaravani i sò tripi, morti muti chi ci vuliva à caccià da cui ci.
Cù Linard, piatti in uni scoru sottu à una "taule" di farru, avivami risparmiatu un "litrone" di vinu (digu "vinu",  venaria megliu à dì "pichetta", sì). 
È cusì chi i nostri morti funi fistighjati a sera, cù u stomacu in foccu vivu, brutta vinaccia !
Tantu hai, tantu vali... Un avivami nudda cà a morti e u frettu par accupagnà i toppi, i varmi e l'omi. 
Nò, par essa ghjustu, t'avivami dinò u sangui. U nostru u sangui e quiddu di s'astri ad annaquà a tarra di Francia.
Un erami tutti in tempi di tumberi ?

09/01/16

E, mancà...

Pinsavu, è chi ni sarà di l'amicu Talmasca, u mustaccioni ? Mancava.


08/01/16

À tè

A ti dicu, à tè, e senza fà error':

Je sais que tu me lies,
Et que tu m'aimes encor...


Avivu cuminciatu a me lettara, cusì. Parò un la pudiva scriva cusi, sò paroddi pruibiti.  E ch'avivani da dì Pittroni u babbu, e Matteu, di Maria-Stedda babbu e frateddu ?

07/01/16

Angoisse

Je ne viens pas ce soir vaincre ton corps, ô bête


O bestia, nun vengu sta sera micca, à vincia lu tò corpu,

Induva i piccati d'un populu si cozzani, ne à zappà

In i tò capeddi currotti, una nera timpesta

Sottu à l'annoiu scundisatu chi lu me basgiu svarza

Chedu à lu tò lettu un sonnu pisivu e senza sogni alcuni

Chi bola sotta i tendi scunnisciuti di u rimorsu

E che tù pò tastà, detti chi sò i tò neri buccii

Tù chi, nantu à u nienti ni sà ancu più di i morti;

Chi u viziu, chi roda me nascita distinta

Mi ha, e com'à me ti ha, stampatu di a sò infertilità

Mentri ch'in lu tò senu a petra ci si stà

Par un cori chi nun ferisci, a denti d'alcunu miccidiu 

Fughju,  diciaratu e scunfattu,  innafantatu da u feretru meiu

Cù sta paura di mora quandi solu eiu vogu e mi stendu

Stéphane Mallarmé


U tuttu e u biotu

Scunfita in lettu, vittoria à u fronti ?
Ghjuvanimaria era mortu da a risa. Ci erami truvati ind'u cafè di a gara à 6o05 à piglià u trenu par Coole.
Chi senzu dà à tuttu ciò chi c'era accudutu ?
Sta mani che vi dicu u "nudda", frateddu di u "nienti" s'erani appaghjatti par dà un "tuttu" biotu parò.

02/01/16

À la Renommée des Escargots (5)

Un ni pudivu più, eiu, di u lumi di i candeli, di u purfumu di Lorette chi mi tinivu adossu, di a sò voci acuta, di i me provi e di st'iniziazioni incerta. Aghju pigliatu e mi ni sogu andatu. Mi c'è vulsutu a notti fora à caccami u sò adori da lu me corciu ciarbeddu indibulitu. Stampati, firmavani i fiori di u mali e a puppusgia bianca...
M'era vinuta a nosgia.

À la Renommée des Escargots (4)

Terza notti cumpiita.
Postu chi a candela era stata pagata, fighjulavu i muri ancu di notti (à lumi di candela ogni stracciu pariva tela, sapeti).
U decoru era fattu à fiori è baghi ornati. 
Fiori: rosi, pigonii, chjarisgi, hortensià, spannati e maravigliosi comu ùn ni n'avivu mai vistu. À mezu à sti mazzuli bianchi, rossi, grisgiu ancu, una puppusgia, piumi bianchi e bicchitortu, mi fighjulava. Pariva tuttu ch'edda mi calculessi cù u sò occhju biecu.
U più a fighjulavu è u più si ni crisciva, sin'à divintà un basgialiscu murtali baddendu sicondu à u muvimentu di a fiara. 
Una c'era micca cà u lumi à baddà, c'era dinò a fatica : spaventu fantomacu.


À la Renommée des Escargots (3)

"Abréger le cauchemar, aller vers un gouffre commun."

Sicondu ghjornu ind'i sò larghi bracci ch'imbalsamavani l'aria di a camara. 
U sò nomi l'aghju sminticatu. Lorette mi pari ? Nò ? Un mi n'invengu più. È pò u nomi... un pudiva cà essa falzu. 
I sò capeddi rossi longhi, longhi, sciolti com'à quiddi di i fati di i storii, currivani insinu à a punta di i sò chjappali. 
A carizzava.
Fami un n'avivami mancu, agna tantu un servori ci cuddava qualchi buttiglia (un n'erami à mezu à i vigni, cù l'ubbligazioni di cunsumà?). 
Fora piuviva è tichetti n'avivu pigliatu massi (par 10 franchi e più), à Madama Hairon.
Cù l'occhji chjusi, u sognu pudiva ricumicià, i buccii dinò.
Era a me siconda notti cù una donna in lettu. 
E la notti passava, nera. 

01/01/16

À la Renommée des Escargots (2)

U novu quidda sera era scrittu in sti qualchi versi di Baudelaire :

"Se qualchi sera, d'un pienti vinutu senza sforzu,
Pudivi o Regina di i crudeli !
Calisginà u spendori di li tò occhji infideli..."